Dla celów bilansowych wynagrodzenia pracowników oraz należne od nich składki ZUS (tj. składki na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracodawcę, na FP, FGŚP i FEP) zawsze są zaliczane do kosztów miesiąca, którego dotyczą, zgodnie z zasadą memoriału, zawartą w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Nie ma tu znaczenia moment wypłaty tych wynagrodzeń (czy postawienia ich do dyspozycji pracownika) ani data przekazania składek do ZUS. Jeżeli zatem wynagrodzenie dotyczy np. grudnia 2017 r., to - mimo braku wypłaty - należy je ująć w księgach tego właśnie miesiąca. Ta sama reguła dotyczy składek ZUS. |
Wynagrodzenia wraz z obciążającymi pracodawcę składkami ZUS zalicza się do kosztów podstawowej działalności operacyjnej. Wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę ewidencjonuje się - na podstawie list płac - na koncie 40-4 "Wynagrodzenia" lub/i odpowiednim koncie zespołu 5 w korespondencji z kontem 23-0 "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń", zapisem: Wn konto 40-4 lub konto zespołu 5, Ma konto 23-0. Z kolei składki ZUS obciążające pracodawcę księguje się na koncie 40-5 "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" lub odpowiednim koncie zespołu 5 w korespondencji z kontem 22-3 "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne", zapisem: Wn konto 40-5 lub konto zespołu 5, Ma konto 22-3. W przypadku prowadzenia ewidencji kosztów jednocześnie na kontach zespołu 4 i 5, odniesienie kosztów wynagrodzeń oraz składek ZUS na odpowiednie konto zespołu 5 odbywa się w korespondencji z kontem 49 "Rozliczenie kosztów", zapisem: Wn konto zespołu 5, Ma konto 49.
Aktualne wysokości składek ZUS podajemy w serwisie www.wskazniki.gofin.pl |
Przykład
I. Założenia:
a) płaca podstawowa ogółem: 30.000,00 zł,
b) razem składki na ubezpieczenia społeczne: 4.113,00 zł,
c) składka na ubezpieczenie zdrowotne - wyliczona (9%): 2.329,85 zł,
d) pobrana zaliczka na podatek dochodowy: 2.320,00 zł,
e) kwota do wypłaty: 21.237,15 zł.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
A. Zapisy w księgach grudnia 2017 r. | |||
1. LP - wynagrodzenia za grudzień 2017 r.: | |||
a) naliczona kwota wynagrodzeń | 30.000,00 zł | 40-4 | 23-0 |
b) składki na ubezpieczenia społeczne | 4.113,00 zł | 23-0 | 22-3 |
c) składka zdrowotna | 2.329,85 zł | 23-0 | 22-3 |
d) zaliczka na podatek dochodowy | 2.320,00 zł | 23-0 | 22-3 |
2. PK - składki ZUS obciążające pracodawcę | 6.183,00 zł | 40-5 | 22-3 |
3. PK - odniesienie kosztów wynagrodzeń na konta zespołu 5: 30.000 zł + 6.183 zł = | 36.183,00 zł | konta zespołu 5 |
49 |
B. Zapisy w księgach stycznia 2018 r. | |||
1. WB - wypłata wynagrodzeń (przelew na osobiste konta pracowników) | 21.237,15 zł | 23-0 | 13-0 |
III. Księgowania:
A. Zapisy w księgach grudnia 2017 r.
B. Zapisy w księgach stycznia 2018 r.
Koszty wynagrodzeń wraz z narzutami pracowników produkcyjnych za pracę wykonaną na rzecz produkcji lub świadczenia usług zalicza się do kosztu wytworzenia produktu. |
W myśl art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości, koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją (np. płace bezpośrednie z pochodnymi) i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny.
Dla celów bilansowych wynagrodzenia pracowników produkcyjnych są aktywowane w koszcie wytworzenia na koncie 60 "Produkty gotowe i półprodukty" (Wn konto 60, Ma konto 58 lub 50) i dopiero w momencie sprzedaży produktów wpływają na wynik finansowy, tj. w momencie uzyskania przychodu. Wartość sprzedanych produktów według ich kosztu wytworzenia odnosi się w ciężar konta 70-1 "Koszt sprzedanych produktów", zapisem: Wn konto 70-1, Ma konto 60.
Według przepisów ustaw o podatku dochodowym koszty rozgranicza się na te bezpośrednio związane z przychodami i pośrednio związane z przychodami. Te pierwsze rozpoznaje się dopiero w momencie uzyskania przychodu. Reguła ta nie dotyczy jednak wynagrodzeń oraz płaconych od nich składek ZUS. Dla celów podatku dochodowego ujęcie w kosztach uzyskania przychodów wynagrodzeń pracowników uzależnione jest od tego, kiedy zostaną one wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika. |
Ustawodawca przewidział szczególny moment ujmowania w kosztach podatkowych należności ze stosunku pracy i składek pracowników (w części finansowanej przez pracodawcę). Należności ze stosunku pracy oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez przedsiębiorcę pracownikom, podlegają zaliczeniu do kosztów miesiąca, za który są należne, jedynie wówczas, gdy zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony (por. art. 15 ust. 4g updop oraz art. 22 ust. 6ba updof). Dotyczy to również składek na ubezpieczenia społeczne naliczanych od tych wynagrodzeń, w części finansowanej przez pracownika, gdyż stanowią one element wynagrodzenia za pracę.
Natomiast w sytuacji, gdy pracodawca spóźni się z wypłatą wynagrodzeń, zalicza je do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 57 updop oraz art. 23 ust. 1 pkt 55 updof - czyli dopiero w momencie faktycznej ich wypłaty.
Przykładowo wynagrodzenia pracowników należne za grudzień 2017 r., które powinny zostać wypłacone zgodnie z regulaminem 10 stycznia 2018 r., będą kosztem podatkowym:
1) w grudniu 2017 r. - jeżeli ich wypłata (postawienie do dyspozycji pracownika) nastąpi z zachowaniem terminów wynikających w tym przypadku z regulaminu wynagradzania,
2) w dacie ich faktycznej wypłaty (postawienia do dyspozycji pracownika) - jeżeli nie zostanie dochowany ww. termin.
Również składki ZUS z tytułu ww. wynagrodzeń (tzn. wynagrodzeń za grudzień, które powinny zostać wypłacone zgodnie z regulaminem 10 stycznia), tj. składki na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracodawcę (płatnika składek), składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych będą stanowiły koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który ww. wynagrodzenia są należne, czyli w naszym przypadku w grudniu 2017 r., pod warunkiem jednak, że:
1) wynagrodzenia zostaną wypłacone z dochowaniem terminów wynikających z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony (tutaj: regulaminu wynagradzania) oraz
2) składki zostaną opłacone nie później niż do 15 stycznia 2018 r.
W przypadku uchybienia tym terminom, składki te stanowią koszty uzyskania przychodów z chwilą ich zapłaty. Tak wynika z art. 15 ust. 4h, art. 16 ust. 1 pkt 57a i ust. 7d updop oraz art. 22 ust. 6bb, art. 23 ust. 1 pkt 55a i ust. 3d updof.
Według opinii organów podatkowych uregulowania zawarte w art. 15 ust. 4g i 4h updop oraz art. 22 ust. 6ba i 6bb updof - w odniesieniu do należności związanych ze stosunkiem pracy (tj. wynagrodzeń pracowniczych i składek ZUS od wypłacanych pracownikom wynagrodzeń w części finansowanej przez płatnika składek) modyfikują ogólne zasady zaliczania wydatków do bezpośrednich i pośrednich kosztów uzyskania przychodów, wynikające z art. 15 ust. 4, 4b-4d updop oraz art. 22 ust. 5, 5a-5c updof, dotyczące momentu potrącenia kosztów bezpośrednich i pośrednich.
Przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 7 listopada 2017 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.255.2017.1.MS, wskazał iż: "(...) przepis art. 15 ust. 4g updop, jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 15 ust. 4d updop i zgodnie z zasadą, że lex specialis derogat legi generali, winien być stosowany przed prawem ogólniejszym, którym w rozpoznawanej sprawie jest art. 15 ust. 4d updop (...)."
Dla celów podatkowych pracodawca wypłacający wynagrodzenia pracownikom produkcyjnym w odpowiednim terminie może ująć je w kosztach podatkowych już w miesiącu, którego one dotyczą, a nie jako koszty związane bezpośrednio z uzyskaniem przychodu ze sprzedaży produktu, tj. w momencie jego sprzedaży.
Przykład
I. Założenia:
a) amortyzacja: 9.000 zł,
b) wartość zużytych materiałów: 30.000 zł,
c) wartość zużytej energii: 5.000 zł,
d) wynagrodzenia i składki ZUS obciążające pracodawcę: 180.915 zł,
e) pozostałe koszty: 1.000 zł.
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. Zarachowanie kosztów wytworzenia wyrobów na podstawie dowodów źródłowych: | |||
a) amortyzacja | 9.000 zł | 40-0 | 07-1 |
b) zużycie materiałów | 30.000 zł | 40-1 | 31 |
c) zużycie energii | 5.000 zł | 40-1 | 30 |
d) wynagrodzenia | 150.000 zł | 40-4 | 23-0 |
e) składki ZUS obciążające pracodawcę | 30.915 zł | 40-5 | 22-3 |
f) pozostałe koszty | 1.000 zł | 40-6 | 30 |
2. PK - przeniesienie kosztów wytworzenia na konto zespołu 5 | 225.915 zł | 50 | 49 |
3. PW - przyjęcie wyprodukowanych wyrobów do magazynu według kosztu wytworzenia (z pominięciem konta 58) | 225.915 zł | 60-0 | 50 |
4. FS - sprzedaż wyrobów: | |||
a) przychód ze sprzedaży | 163.000 zł | 70-0 | |
b) VAT należny według stawki 23% | 37.490 zł | 22-2 | |
c) należność za sprzedane wyroby | 200.490 zł | 20 | |
5. WZ - wydanie sprzedanych wyrobów z magazynu | 135.549 zł | 70-1 | 60 |
III. Księgowania:
IV. Ustalenie wyniku podatkowego i bilansowego za grudzień 2017 r.:
Z założeń do przykładu wynika, iż spółka z o.o. sprzedała w grudniu 2017 r. 60% wytworzonych w tym miesiącu wyrobów. Oznacza to, że kwota wynagrodzeń i składek ZUS w koszcie wytworzenia wyrobów pozostających na stanie wynosi: 180.915 zł × 40% = 72.366 zł. Koszt bilansowy sprzedanych wyrobów wynosi zatem: 135.549 zł, w tym wynagrodzenia i składki ZUS: 108.549 zł (tj. 180.915 zł × 60%). Wynik bilansowy ze sprzedaży produktów wyniósł zatem: 163.000 zł - 135.549 zł = 27.451 zł (zysk).
Natomiast koszty podatkowe za grudzień 2017 r. wynoszą: 135.549 zł + 72.366 zł = 207.915 zł. W kwocie tej ujęto wynagrodzenia i składki ZUS obciążające pracodawcę w pełnej wysokości dotyczącej zarówno wyrobów sprzedanych, jak i pozostających w magazynie: 108.549 zł + 72.366 zł = 180.915 zł. Wynik podatkowy za grudzień 2017 r. wyniósł zatem: 163.000 zł - 207.915 zł = - 44.915 zł (strata).
|