Rozrachunki z osobami trzecimi z tytułu ich odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe podatnika

Jako organ podatkowy wydajemy czasami decyzje orzekające o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej. W jaki sposób w organie księgować rozrachunki z osobami trzecimi z tytułu ich odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe podatnika?

Organy podatkowe jednostek samorządu terytorialnego zobowiązane są stosować przy ewidencji podatków przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. nr 208, poz. 1375). W myśl § 9 i 10 tego rozporządzenia, ewidencja podatków jest integralną częścią ewidencji księgowej urzędu i jest prowadzona z wykorzystaniem kont syntetycznych planu kont urzędu jako jednostki budżetowej. Ewidencję rozliczeń z tytułu podatków prowadzi się:

1) na kontach bilansowych (kontach syntetycznych księgi głównej oraz kontach analitycznych i kontach szczegółowych ksiąg pomocniczych),

2) na kontach pozabilansowych, służących do rozrachunków z osobami trzecimi, określonymi w art. 107-117a Ordynacji podatkowej oraz z inkasentami w zakresie pobieranych przez nich wpłat z tytułu podatków podlegających przypisaniu na kontach podatników (syntetycznych, analitycznych, szczegółowych).

Jak wynika z § 12 ww. rozporządzenia, konta pozabilansowe obejmują:

1) konta syntetyczne:

• konto 990 "Rozrachunki z osobami trzecimi z tytułu ich odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe podatnika",
• konto 991 "Rozrachunki z inkasentami z tytułu pobieranych przez nich podatków podlegających przypisaniu na kontach podatników";

2) konta analityczne prowadzone według rodzajów podatków;

3) konta szczegółowe poszczególnych osób trzecich i inkasentów.

Pozabilansowe konta szczegółowe prowadzone dla osób trzecich do bilansowych kont szczegółowych podatników otwiera się na podstawie decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.

W myśl § 25 rozporządzenia w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego, pozabilansowe konto 990 "Rozrachunki z osobami trzecimi z tytułu ich odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe podatnika" służy do ewidencji kwot należnych od osób trzecich i realizacji tych zobowiązań. Księgowań dokonuje się, nie stosując zasady dwustronnego zapisu. Jeżeli orzeczono o odpowiedzialności solidarnej dwóch lub więcej osób trzecich, dla każdej z tych osób otwiera się osobne pozabilansowe konto szczegółowe do bilansowego konta szczegółowego tego samego podatnika, na każdym koncie osoby trzeciej, przypisując kwotę lub kwoty wynikające z decyzji orzekającej odpowiedzialność osób trzecich. Na poziomie pozabilansowych kont szczegółowych księgowań dokonuje się na koncie tej osoby trzeciej, której dotyczy dowód księgowy, z zastrzeżeniem, że wpłaty oraz zwroty nadpłat, dotyczące kwot określonych w § 25 ust. 2 ww. rozporządzenia, księguje się równocześnie na koncie podatnika, do którego prowadzone jest konto osoby trzeciej. Stan zobowiązań i ich realizacji określa się na podstawie zapisów na bilansowym koncie szczegółowym podatnika, dla którego orzeczono odpowiedzialność osoby trzeciej lub osób trzecich. Z kolei gdy na bilansowym koncie podatnika kwota zobowiązań, podlegających zapłacie przez osobę lub osoby trzecie, zostanie zrównoważona sumą wpłat tych osób, wtedy zobowiązanie wygasa. Tym samym wygasają również zobowiązania osoby lub osób trzecich z tego tytułu. Jeżeli, w przypadku kilku osób trzecich, po wygaśnięciu zobowiązania, na pozabilansowym koncie osoby trzeciej część przypisanej jej kwoty należności pozostanie niezrównoważona wpłatami tej osoby, wtedy ta część kwoty podlega odpisaniu. Odpisania dokonuje się na podstawie dokumentu wewnętrznego, o którym mowa w § 4 ust. 4 ww. rozporządzenia.

Przykładowe zapisy księgowe związane z ewidencją kwot należnych od osób trzecich i realizacji ich zobowiązań na koncie 990 przedstawiono na przykładach liczbowych.

Przykład

Decyzja orzekająca o odpowiedzialności podatkowej jednej osoby trzeciej

I. Założenia:

Organ podatkowy przeniósł odpowiedzialność za zaległość podatnika w wysokości: 1.350 zł na osobę trzecią. Osoba trzecia wpłaciła zaległy podatek w wysokości: 1.350 zł na rachunek bankowy urzędu.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Przykład

Decyzja orzekająca o odpowiedzialności podatkowej dwóch lub więcej osób trzecich

I. Założenia:

Organ podatkowy przeniósł odpowiedzialność za zaległość podatnika w wysokości: 2.000 zł na osobę trzecią "A" i osobę trzecią "B". Osoba "A" wpłaciła na rachunek bankowy urzędu zaległy podatek w wysokości: 600 zł. Osoba "B" wpłaciła na rachunek bankowy urzędu zaległy podatek w wysokości: 1.400 zł.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: