Należności z tytułu opłat za zajęcie pasa drogowego

Przepisy art. 40 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1376 ze zm.) stanowią, iż zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg, wymaga zezwolenia zarządcy drogi, wydanego w drodze decyzji administracyjnej. Zezwolenie to dotyczy:

1) prowadzenia robót w pasie drogowym,

2) umieszczania w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego,

3) umieszczania w pasie drogowym obiektów budowlanych niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz reklam,

4) zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności w celach innych niż wymienione w pkt 1-3.

Warto przy tym zaznaczyć, iż - na podstawie art. 19 ust. 2 ustawy o drogach publicznych - zarządcami dróg są:

1) Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad - dla dróg krajowych,

2) zarząd województwa - dla dróg wojewódzkich,

3) zarząd powiatu - dla dróg powiatowych,

4) wójt (burmistrz, prezydent miasta) - dla dróg gminnych.

Przy czym w granicach miast na prawach powiatu zarządcą wszystkich dróg publicznych, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, jest prezydent miasta (por. art. 19 ust. 5 ww. ustawy). Zarządca drogi, o którym mowa w ww. art. 19 ust. 2 pkt 2-4 i ust. 5, może wykonywać swoje obowiązki przy pomocy jednostki organizacyjnej będącej zarządem drogi, utworzonej odpowiednio przez sejmik województwa, radę powiatu lub radę gminy. Jeżeli jednostka taka nie została utworzona, zadania zarządu drogi wykonuje zarządca. Ponadto, zarządca drogi może upoważnić pracowników odpowiednio: urzędu marszałkowskiego, starostwa, urzędu miasta lub gminy albo pracowników jednostki organizacyjnej będącej zarządem drogi, do załatwiania spraw w jego imieniu, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych (por. art. 21 ust. 1 i 1a ustawy o drogach publicznych).

Z treści rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 342), dalej zwanego rozporządzeniem w sprawie rachunkowości budżetowej, wynika, że należności z tytułu wymagalnych w danym roku opłat za zajęcie pasa drogowego ujmowane są w księgach rachunkowych jednostki upoważnionej do ich poboru na koncie 221 "Należności z tytułu dochodów budżetowych", w korespondencji z kontem 720 "Przychody z tytułu dochodów budżetowych".

Przykład

Opłata za zajęcie pasa drogowego wymagalna w roku bieżącym

I. Założenia:

1. Prezydent miasta wydał decyzję administracyjną, w której naliczono opłatę za zajęcia pasa drogowego w wysokości: 210 zł.
2. W terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca wysokość opłaty stała się ostateczna, na subkonto dochodów budżetowych urzędu miasta wpłynęła wynikająca z tej decyzji należność.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Natomiast decyzje administracyjne wydawane w związku z umieszczeniem w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, mające charakter decyzji wieloletnich powodują powstanie należności o charakterze długoterminowym. Ewidencja takich należności prowadzona jest na koncie 226 "Długoterminowe należności budżetowe", w korespondencji z kontem 840 "Rezerwy i rozliczenia międzyokresowe przychodów". Dopiero opłata wymagalna w danym roku przeksięgowywana jest do przychodów danego okresu (na konto 720).

Przykład

Opłata za zajęcie pasa drogowego o charakterze długoterminowym

I. Założenia:

1. Na początku 2022 r. zarządca drogi wydał decyzję administracyjną (wieloletnią) w związku z umieszczeniem w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego. Decyzja wystawiona została na okres 20 lat z opłatą roczną w wysokości: 345 zł.
2. Opłata roczna za pierwszy rok umieszczenia urządzenia w pasie drogowym wpłynęła na rachunek bankowy jednostki w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja ustalająca wysokość opłaty stała się ostateczna.
3. Opłata za lata następne wpływać będzie w terminie do 15 stycznia każdego roku, z góry za dany rok.
4. W przykładzie pominięto księgowania dotyczące przekazania zrealizowanych dochodów budżetowych na rachunek budżetu oraz przeksięgowania ich na konto 800.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

A. Zapisy w księgach 2022 r.

B. Zapisy w księgach lat następnych

W świetle § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 17 grudnia 2020 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2396 ze zm.), sprawozdania jednostkowe Rb-N o stanie należności oraz wybranych aktywów finansowych sporządzane są przez kierownika jednostki na podstawie ksiąg rachunkowych lub ewidencji księgowej danej jednostki oraz innych dokumentów dotyczących tej jednostki. Szczegółowe wytyczne do sporządzania tego sprawozdania zawarte są w instrukcji sporządzania sprawozdań, stanowiącej załącznik nr 8 do ww. rozporządzenia. Z instrukcji tej wynika, iż w części A sprawozdania Rb-N należy wykazać wartość nominalną należności oraz wybranych aktywów finansowych jednostki na koniec danego okresu sprawozdawczego według poszczególnych tytułów (układ przedmiotowy) oraz wobec grup dłużników (układ podmiotowy). W układzie przedmiotowym prezentowane są m.in.:

• wymagalne należności - rozumiane jako wartość wszystkich bezspornych należności, których termin płatności dla dłużnika minął, a które nie zostały ani przedawnione, ani umorzone; są to należności wynikające głównie z dostaw towarów i usług (np. niezapłaconych w terminie faktur), prawomocnych orzeczeń sądu, udzielonych poręczeń i gwarancji;
• pozostałe należności - rozumiane jako bezsporne należności niewymagalne z tytułu dostaw towarów i usług, podatków i składek na ubezpieczenia społeczne oraz z wszelkich innych tytułów nieobjętych pozostałymi kategoriami sprawozdania Rb-N, wyłączając odsetki i inne należności uboczne.

W przypadku gdy należność nie jest wymagalna powinna zostać wykazana w sprawozdaniu Rb-N w wierszu N5.1, N5.2 lub N5.3, a jeśli jest wymagalna - w wierszu N4.1 lub N4.2, z jednoczesnym przyporządkowaniem do odpowiedniej grupy dłużników. Jak wynika bowiem z instrukcji sporządzania sprawozdań w części A sprawozdania Rb-N wykazuje się należności w sposób przedstawiony poniżej.