W instytucji kultury dokonano podziału poprzez wyodrębnienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa i przekazanie jej do innej instytucji kultury. Jak powinno przebiegać wyksięgowanie zorganizowanej części przedsiębiorstwa?
Podział instytucji kultury w świetle ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej
Zasady podziału instytucji kultury określają przepisy art. 18–20 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2012 r. poz. 406), dalej zwanej ustawą o działalności kulturalnej. Podziału instytucji kultury może dokonać organizator (podmiot tworzący instytucje kultury). Przy czym ciąży na nim obowiązek podania do publicznej wiadomości informacji o zamiarze i przyczynach takiej decyzji w terminie 3 miesięcy przed wydaniem aktu o podziale instytucji kultury. Podział instytucji kultury polega na utworzeniu dwóch lub więcej instytucji kultury w oparciu o załogę i mienie należące do instytucji kultury ulegającej podziałowi. Podział instytucji kultury może również polegać na wyłączeniu z instytucji kultury wyodrębnionej jednostki lub jednostek organizacyjnych w celu włączenia ich do innej instytucji kultury lub utworzenia nowej instytucji kultury w oparciu o pracowników i mienie tej jednostki lub jednostek. Zasady przekazania składników majątkowych ujętych w bilansie wyłączonych jednostek określa organizator. Akt o podziale instytucji kultury zawierać powinien:
1) nazwę dzielonej instytucji kultury,
2) nazwę, rodzaj, siedzibę i przedmiot działania instytucji kultury powstałych w wyniku podziału,
3) określenie jednostek organizacyjnych wyłączonych w celu utworzenia nowej instytucji kultury lub włączenia do instytucji tworzonych w wyniku podziału,
4) ustalenie zasad przejęcia zobowiązań i wierzytelności przez instytucje powstające w wyniku podziału.
Z informacji podanych w pytaniu wynika, że podziału instytucji kultury dokonano poprzez wyodrębnienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Ta wyodrębniona część instytucji kultury została przekazana do innej instytucji kultury. Oznacza to, że w tym przypadku mamy do czynienia z sytuacją określoną w art. 20 ust. 2 ustawy o działalności kulturalnej. Przepis ten wskazuje na możliwość podziału instytucji kultury poprzez wyłączenie z instytucji kultury wyodrębnionej jednostki lub jednostek organizacyjnych w celu włączenia ich do innej instytucji kultury. Zwracamy przy tym uwagę, że ww. ustawa nie określa co rozumie się przez wyodrębnienie jednostki lub jednostek organizacyjnych instytucji kultury – czy należy przez to rozumieć również zorganizowaną część przedsiębiorstwa.
Definicja przedsiębiorstwa oraz zorganizowanej części przedsiębiorstwa
Definicję przedsiębiorstwa zawiera art. 551 Kodeksu cywilnego (K.c.). Z treści tego przepisu wynika, że przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.
Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych (art. 552 K.c.).
Z kolei definicję zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawierają przepisy podatkowe, tj. art. 4a pkt 4 updop, art. 5a pkt 4 updof i art. 2 pkt 27e ustawy o VAT. Z treści tych przepisów wynika, że należy przez to rozumieć organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
Ujęcie w księgach rachunkowych skutków podziału instytucji kultury
Instytucje kultury zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o rachunkowości. Niemniej jednak przepisy ustawy o rachunkowości w rozdziale 4a regulują wyłącznie zasady łączenia się spółek. Zasady te stosuje się odpowiednio – na podstawie art. 44d ustawy o rachunkowości – do nabycia przez jednostkę zorganizowanej części innej jednostki, w tym również w razie podziału spółek. Ustawodawca nie wymienił tutaj instytucji kultury. Oznacza to, że w odniesieniu do podziału instytucji kultury nie jest możliwe zastosowanie rozwiązań określonych przepisami rozdziału 4a ustawy o rachunkowości. Podział instytucji kultury powinien nastąpić w trybie przepisów ustawy o działalności kulturalnej, z dalszym ich uszczegółowieniem w akcie o podziale instytucji kultury. Przepis art. 29 ustawy o działalności kulturalnej stanowi, że wartość majątku instytucji kultury odzwierciedla fundusz instytucji kultury, który odpowiada wartości mienia wydzielonego dla instytucji.
W omawianym przypadku nastąpiło przekazanie części mienia w postaci zorganizowanej części instytucji kultury do innej instytucji kultury. Dlatego też nastąpić powinno – naszym zdaniem – wyksięgowanie z ksiąg rachunkowych instytucji kultury wydzielanej części składników aktywów i pasywów (zobowiązań) i odpowiadającej tej części funduszu instytucji kultury. Z kolei instytucja kultury, do której włączana jest zorganizowana część instytucji powinna ująć w swoich księgach rachunkowych poszczególne składniki aktywów i pasywów (zobowiązań) i odpowiadającą im część funduszu instytucji kultury. |
Zwracamy również uwagę na przepis art. 12 ust. 3a ustawy o rachunkowości, który stanowi, że można nie zamykać ksiąg rachunkowych, jeżeli podział jednostki następuje przez wydzielenie. Rozwiązanie to jest analogiczne do stosowanego w przypadku wniesienia przez jednostkę wydzielającą wkładu w postaci zorganizowanej części jednostki lub sprzedaży części jednostki, kiedy to w jednostce wydzielającej nie powstaje obowiązek zamykania ksiąg rachunkowych, chociaż zmienia się struktura jej aktywów i zobowiązań.
W omawianej sytuacji instytucja kultury, z której nastąpiło wydzielenie zorganizowanej jej części może skorzystać z możliwości niezamykania ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający dzień podziału. |
Przykład
I. Założenia:
1. W instytucji kultury "X" dokonano podziału poprzez wyodrębnienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa i przekazanie jej do innej instytucji kultury "Y".
2. Instytucja "X" skorzystała z możliwości niezamykania ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający dzień podziału.
3. Z aktu o podziale oraz protokołu przekazania (przyjęcia) składników majątkowych wynikało, że na zorganizowaną część wydzielanej instytucji kultury składają się następujące składniki:
a) środki trwałe o wartości początkowej: 400.000 zł i dotychczasowym umorzeniu: 100.000 zł,
b) wartości niematerialne i prawne o wartości początkowej: 20.000 zł i dotychczasowym umorzeniu: 5.000 zł,
c) zapasy (materiały) o wartości: 20.000 zł,
d) należności o wartości: 40.000 zł,
e) środki pieniężne w kwocie: 15.000 zł,
f) zobowiązania o wartości: 50.000 zł,
g) odpowiadająca ww. składnikom część funduszu instytucji kultury: 340.000 zł.
II. Dekretacja w księgach instytucji "X":
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. Przekazanie zorganizowanej części instytucji "X" do instytucji "Y": | |||
a) środki trwałe: | |||
– wyksięgowanie wartości początkowej | 400.000 zł | 01 | |
– wyksięgowanie dotychczasowego umorzenia | 100.000 zł | 07-1 | |
b) wartości niematerialne i prawne: | |||
– wyksięgowanie wartości początkowej | 20.000 zł | 02 | |
– wyksięgowanie dotychczasowego umorzenia | 5.000 zł | 07-2 | |
c) zapasy (materiały) | 20.000 zł | 31 | |
d) należności | 40.000 zł | 20 | |
e) środki pieniężne | 15.000 zł | 13 | |
f) zobowiązania | 50.000 zł | 21 | |
g) odpowiadająca ww. składnikom część funduszu instytucji kultury | 340.000 zł | 80 |
III. Księgowania w instytucji "X":
IV. Dekretacja w księgach instytucji "Y":
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. Przyjęcie przez instytucję "Y" składników majątku wchodzących w skład zorganizowanej części instytucji "X": | |||
a) środki trwałe: | |||
– wartość początkowa | |
01 | |
– dotychczasowe umorzenie | 100.000 zł | |
|
b) wartości niematerialne i prawne: | |||
– wartość początkowa | 20.000 zł | 02 | |
– dotychczasowe umorzenie | 5.000 zł | 07-2 | |
c) zapasy (materiały) | 20.000 zł | 31 | |
d) należności | 40.000 zł | 20 | |
e) środki pieniężne | 15.000 zł | 13 | |
f) zobowiązania | 50.000 zł | 21 | |
g) odpowiadająca ww. składnikom część funduszu instytucji kultury | 340.000 zł | 80 |
V. Księgowania w instytucji "Y":
|