Nieodpłatne otrzymanie składników majątku w księgach instytucji kultury

Samorządowa instytucja kultury otrzymała w 2012 r. protokół PT, dotyczący przekazania (przyjęcia) środka trwałego. Jak zaksięgować powyższe zdarzenie?
 

Przyjęty (otrzymany) nieodpłatnie środek trwały, o którym mowa w pytaniu, podlegać będzie wprowadzeniu do ksiąg instytucji, zapisem:
 

Powyższego księgowania jednostka dokona na podstawie otrzymanego dowodu (protokołu) "PT - Przekazanie/Przyjęcie środka trwałego". W jednostce przekazującej środek trwały dowód ten jest bowiem dokumentem będącym podstawą wyksięgowania składnika majątku z ewidencji, natomiast w jednostce przyjmującej jest podstawą zaksięgowania jego przychodu.

Z kolei równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonywanych od środka trwałego otrzymanego nieodpłatnie, jednostka stopniowo zwiększać będzie pozostałe przychody operacyjne. Odbywać się to będzie zapisem:
 

Jak w instytucji kultury zaksięgować sprzęt komputerowy otrzymany w 2012 r. w formie darowizny, jeśli w związku z jego darowizną instytucja otrzymała fakturę VAT na kwotę 480 zł (sposób zapłaty: bezgotówkowo)?

Zakładamy, iż wymieniona w pytaniu kwota to wartość rynkowa przekazanego instytucji sprzętu komputerowego. Przypomnijmy, iż w świetle przepisów o podatku od towarów i usług podstawą opodatkowania darowizny, do której stosuje się art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, jest cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów (por. art. 29 ust. 10 ustawy o VAT). Wynika z tego, że podstawą opodatkowania jest w takim przypadku cena nabycia tego towaru, ale skorygowana na dzień nieodpłatnego przekazania, czyli w rezultacie - cena rynkowa.

W celu udokumentowania opodatkowania darowizny podatkiem VAT przepis art. 106 ust. 7 ustawy o VAT zobowiązuje jednostkę przekazującą darowiznę do wystawienia faktury wewnętrznej (a nie faktury VAT), która nie jest przekazywana jednostce otrzymującej składniki majątkowe.

Przekazanie składnika majątku z reguły jest potwierdzone protokołem przekazania (dokument PT). Choć forma tego dokumentu nie została w żaden sposób określona, najczęściej jest to dokument stwierdzający wolę darczyńcy, zawierający informacje o stronach umowy, przedmiocie darowizny oraz jego wartości rynkowej brutto.

Otrzymane przez jednostkę w drodze darowizny składniki aktywów wprowadza się do ksiąg rachunkowych w wartości wynikającej z umowy darowizny. Jeśli wartość ta nie została w umowie darowizny określona, to do jej wyznaczenia stosuje się przepisy ustawy o rachunkowości, a dokładnie art. 28 ust. 2 i 5. W świetle art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości, jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia składnika aktywów, a w szczególności przyjętego nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny - jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu (ceny rynkowej). Jeśli natomiast nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy w inny sposób określić jego wartość godziwą na dzień bilansowy (zob. art. 28 ust. 5 ustawy o rachunkowości).

Jeśli sprzęt komputerowy otrzymany nieodpłatnie w 2012 r. spełnia kryteria określone w art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości dla środków trwałych (tzn. przewidywany okres jego ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż rok, jest on kompletny, zdatny do użytku i przeznaczony na potrzeby jednostki), to wprowadzenie go do ewidencji środków trwałych pytającej instytucji odbędzie się zapisem:
 

Ustawa o rachunkowości nie określa bowiem wartości, która stanowi o zaliczeniu do środków trwałych. Zasadniczo wszystkie składniki, które jednostka zamierza użytkować dłużej niż rok, spełniające pozostałe kryteria wymienione w art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości, stanowią środki trwałe.

Jednostka może jednak w swojej polityce rachunkowości przyjąć zasadę, że składniki majątku nieprzekraczające pewnej wartości (np. 3.500 zł lub innej wartości ustalonej przez jednostkę zgodnie z zasadą ostrożności) nie są zaliczane w księgach rachunkowych do środków trwałych, lecz odnoszone są bezpośrednio w koszty zużycia materiałów w miesiącu oddania ich do używania - jeśli oczywiście nie zniekształci to obrazu sytuacji finansowej i majątkowej oraz wyniku finansowego jednostki.