Do rozliczeń międzyokresowych prezentowanych w pasywach bilansu zalicza się rozliczenia międzyokresowe przychodów obejmujące wartość aktywów już otrzymanych, które dopiero w przyszłych okresach sprawozdawczych będą przychodem bilansowym. Wykazaniu po stronie pasywów podlegają również mające charakter rezerw bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów.
Przychody i koszty w księgach ewidencjonuje się z uwzględnieniem zasad memoriału oraz współmierności, o których mowa w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy o rachunkowości. Jak wynika z tych przepisów, ujęciu w księgach jednostki podlegają wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody, niezależnie od terminu ich zapłaty. Przy czym przychody dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych zasadniczo zalicza się do pasywów bieżącego okresu, jako rozliczenia międzyokresowe przychodów. Przychody, które nie dotyczą bieżącego okresu, są ujmowane na koncie 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów", a następnie przeksięgowuje się je na konto przychodów okresu, którego dotyczą. Jeśli zostałyby one zaliczone do przychodów jednorazowo w bieżącym okresie sprawozdawczym, zniekształcałoby to wynik finansowy tego okresu. Wskazane jest do konta 84 wyodrębnić konta analityczne, dzięki czemu możliwe będzie ustalenie stanu poszczególnych tytułów rozliczeń, a także wydzielenie rozliczeń długo- i krótkoterminowych.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów, których dokonuje się z zachowaniem zasady ostrożności, obejmują w szczególności:
Zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów kwoty dotyczące środków trwałych w budowie, środków trwały oraz wartości niematerialnych i prawnych zwiększają stopniowo pozostałe przychody operacyjne, równolegle do odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych lub kosztów prac rozwojowych sfinansowanych z tych źródeł. Stanowi o tym art. 41 ust. 1 i 2 ustawy o rachunkowości.
Wykazywane w bilansie jako rezerwy na zobowiązania bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów tworzone są w stosunku do prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, których kwotę można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data ich powstania nie jest jeszcze znana. Są to przede wszystkim zobowiązania wynikające z obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych oraz z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku. Tak wynika z art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Zobowiązania ujęte jako bierne rozliczenia międzyokresowe i zasady ustalania ich wysokości powinny wynikać z uznanych zwyczajów handlowych. W księgach rachunkowych są one ewidencjonowane na koncie 64-1 "Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów".
Rozliczenia międzyokresowe przychodów figurujące na koncie 84 na dzień bilansowy wycenia się w wartości nominalnej (art. 28 ust. 1 pkt 10 ustawy o rachunkowości). Podlegają one - na ostatni dzień roku obrotowego - inwentaryzacji drogą weryfikacji. Stosownie do art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości polega ona na porównania danych dotyczących tych rozliczeń, które wynikają z ksiąg rachunkowych, z odpowiednimi dokumentami źródłowymi i weryfikacji ich rzeczywistej wartości. Sporządzony protokół weryfikacji zatwierdza kierownik jednostki.
Wzór protokołu weryfikacji dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Rachunkowość.
Jeśli analiza konta 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów" wykaże, że figurują na nim kwoty dotyczące nieaktualnych tytułów, np. sfinansowany dotacją środek trwały został sprzedany, to należy je przeksięgować do pozostałych przychodów operacyjnych. Można tego dokonać zapisem:
- Wn konto 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
Za wartość firmy uznaje się różnicę między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto. Jeżeli cena nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto, to różnica stanowi ujemną wartość firmy (jest to nadwyżka wartości godziwej aktywów netto nabytej jednostki nad ceną jej nabycia). Tak określa art. 33 ust. 4 ustawy o rachunkowości.
Ujemna wartość firmy, do wysokości nieprzekraczającej wartości godziwej nabytych aktywów trwałych, z wyłączeniem długoterminowych aktywów finansowych notowanych na regulowanych rynkach, zaliczana jest do rozliczeń międzyokresowych przychodów. Zatem wartość ta podlega ujęciu na koncie 84. Następnie przez okres będący średnią ważoną okresu ekonomicznej użyteczności nabytych i podlegających amortyzacji aktywów jest odpisywana w pozostałe przychody operacyjne, zapisem:
- Wn konto 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
Natomiast ujemna wartość firmy w wysokości przekraczającej wartość godziwą aktywów trwałych, z wyłączeniem długoterminowych aktywów finansowych notowanych na regulowanych rynkach, zaliczana jest do przychodów na dzień nabycia. Wówczas ujmuje się ją na koncie 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne". Mowa o tym w art. 44b ust. 11 ustawy o rachunkowości.
Zaliczeniu do pozostałych rozliczeń międzyokresowych przychodów podlegają m.in.: pobrane z góry należności (np. zapłacony z góry czynsz za najem), rzeczywiście otrzymane dotacje przeznaczone na nabycie albo wytworzenie środków trwałych lub przeprowadzenie prac rozwojowych, a także otrzymane nieodpłatnie środki trwałe (przykład), środki trwałe w budowie oraz wartości niematerialne i prawne.
Przykładowo otrzymane nieodpłatnie (w tym w drodze darowizny) środki trwałe, środki trwałe w budowie oraz wartości niematerialne i prawne, można zaewidencjonować w księgach zapisem:
- Wn konto 01 "Środki trwałe" albo konto 08 "Środki trwałe w budowie" lub konto 02 "Wartości niematerialne i prawne",
- Ma konto 84.
Wpływ na rachunek bieżący dotacji dotyczącej tych aktywów można ująć następująco:
- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący",
- Ma konto 84.
Natomiast zarachowanie do pozostałych przychodów operacyjnych części kwoty otrzymanej dotacji lub darowizny, proporcjonalnie do odpisu amortyzacyjnego, odbywa się zapisem: Wn konto 84, Ma konto 76-0.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów ujawniane są w bilansie po stronie pasywów. Pozycja, w której są prezentowane, zależy od wzoru, według jakiego sporządzany jest bilans:
a) jeśli jednostka przygotowuje bilans według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, to osobno wyodrębni w pozycjach:
b) B "Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania" (załącznik nr 4),
c) B.IV "Rozliczenia międzyokresowe" (załącznik nr 5 i nr 6).
Warto pamiętać!
|
Przykład Założenia
Dekretacja
Księgowania W pasywach bilansu sporządzonego na dzień 31 grudnia 2018 r. według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości jednostka wykaże kwotę figurującą na koncie 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów", tj. 11.860 zł, w pozycji B.IV.2 "Inne rozliczenia międzyokresowe" z podziałem na: a) krótkoterminową, która podlega rozliczeniu w 2019 r., czyli 1.680 zł (140 zł × 12 m-cy), b) długoterminową w części podlegającej rozliczeniu w latach 2020-2026, tj. 10.180 zł (11.860 zł - 1.680 zł). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2018 r. poz. 395 ze zm.)
|