Facebook

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Inne zagadnienia  »   Wiek emerytalny nie usprawiedliwia zwolnienia
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Wiek emerytalny nie usprawiedliwia zwolnienia

Gazeta Podatkowa nr 82 (1436) z dnia 12.10.2017
Agata Barczewska

Równe traktowanie w zatrudnieniu to jedna z podstawowych zasad prawa pracy. Ma ona zabezpieczać pracowników przed odmiennym traktowaniem ze względu na określone przesłanki, np. z uwagi na wiek. Za naruszenie wspomnianej zasady prawo pracy przewiduje sankcje - na winnego pracodawcę może zostać nałożony obowiązek zapłaty odszkodowania, którego dolna granica odpowiada minimalnemu wynagrodzeniu, a górna nie jest określona.

Dyskryminacja w wielu postaciach

Zasada równego traktowania w zatrudnieniu, z której wynika zakaz dyskryminacji pracowników, ma bardzo szeroki zakres. Określa go art. 183a § 1 K.p., który zabrania dyskryminacji pracowników m.in. ze względu na:

  • płeć, wiek, niepełnosprawność,
     
  • rasę, religię, narodowość,
     
  • przekonania polityczne, przynależność związkową,
     
  • pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, wymiar etatu czy zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony.

Prawo pracy zakazuje nie tylko dyskryminacji wprost naruszającej art. 183a § 1 K.p., ale również takiej, która pośrednio łamie zakaz dyskryminacji. Pośrednio, to znaczy poprzez takie zachowania i przyjęte kryteria, które pozornie noszą znamiona obiektywności i neutralności, jednak w rzeczywistości prowadzą do nierównego traktowania pracowników.

Przesłanki legalnego zróżnicowania

Niezależnie od wymogu równego traktowania pracownicy wielokrotnie traktowani są w odmienny sposób. Działania pracodawcy, których efektem jest zróżnicowanie praw i obowiązków danego pracownika, nie naruszają jednak prawa, jeżeli polegają na:

  • niezatrudnianiu pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 183a § 1 K.p., jeżeli jest to zasadne ze względu na charakter pracy, warunki jej wykonywania lub wymagania zawodowe stawiane pracownikom,
     
  • wypowiedzeniu pracownikowi warunków pracy w zakresie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami niedotyczącymi pracowników,
     
  • stosowaniu środków różnicujących sytuację prawną pracownika ze względu na ochronę rodzicielstwa, wiek lub niepełnosprawność,
     
  • ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania, jak też dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych - z uwzględnieniem kryterium stażu pracy (art. 183b § 2 K.p.).

Na gruncie prawa pracy dopuszczalna jest też tzw. dyskryminacja pozytywna, polegająca na podejmowaniu przez określony czas działań mających na celu wyrównywanie szans wszystkich lub znacznej liczby pracowników, wyróżnionych z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 183a § 1 K.p.

Nie można wykluczyć, że w niektórych sytuacjach omówione powyżej przesłanki dopuszczalnego zróżnicowania sytuacji pracowników występują przy wypowiadaniu im umowy ze względu na osiągnięcie wieku emerytalnego. Jeżeli jednak pracodawca nie może powołać się na takie przesłanki, jego decyzja o zwolnieniu pracownika spełniającego warunki do przyznania emerytury może zostać podważona.

Wiek emerytalny nie wyklucza pracy

W wielu zakładach pracodawcy stają przed perspektywą redukcji zatrudnienia, na mniejszą lub większą skalę. W takich sytuacjach osiągnięcie przez pracownika wieku emerytalnego może być przez pracodawcę brane pod uwagę jako jedno z kryteriów doboru do zwolnienia. Jeżeli jednak będzie to jedyna przyczyna wypowiedzenia umowy, pracownik może zyskać podstawę do jego zakwestionowania.

Problem dopuszczalności wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę z powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego, w kontekście przepisów o równym traktowaniu w zatrudnieniu, był wielokrotnie przedmiotem orzecznictwa sądowego. Prezentowane były różne stanowiska - od orzeczeń stwierdzających dyskryminacyjny charakter wypowiedzenia umowy o pracę z powodu uzyskania wieku emerytalnego po orzeczenia, iż jest to postępowanie nienaruszające przepisów prawa pracy. W wyroku z dnia 21 kwietnia 1999 r., sygn. akt I PKN 31/99, Sąd Najwyższy zaakceptował pogląd, iż osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę i nie jest przejawem dyskryminacji pracownika. Podobnie uznał SN w postanowieniu z dnia 18 lipca 2003 r., sygn. akt I PK 210/03, oraz w wyroku z dnia 26 listopada 2003 r., sygn. akt I PK 616/02.

Z biegiem lat ta niekorzystna dla pracowników linia orzecznicza ulegała stopniowej zmianie (patrz orzecznictwo w ramce). Można przyjąć, że aktualnie wypowiedzenie umowy pracownikowi wyłącznie z powodu osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego może być uznane za przejaw dyskryminacji ze względu na wiek oraz za wypowiedzenie niezasadne (w przypadku umowy na czas nieokreślony). Aby uniknąć takich zarzutów, pracodawca w uzasadnieniu wypowiedzenia powinien wskazać jeszcze inne przyczyny zwolnienia (oczywiście o ile realnie wystąpiły), np. redukcję etatów czy przyczyny leżące po stronie pracownika.

Osiągnięcie wieku emerytalnego a wypowiedzenie umowy o pracę - orzecznictwo SN

"Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony wyłącznie z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 k.p.".

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2004 r., sygn. akt I PK 7/04


"Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony pracownicy wyłącznie z powodu nabycia przez nią prawa do emerytury na podstawie art. 40 w związku z art. 50 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (...) stanowi dyskryminację ze względu na płeć (art. 113 k.p.)".

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2008 r., sygn. akt I PZP 4/08


"Osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę (art. 45 § 1 K.p.)".

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2009 r., sygn. akt II PZP 13/08

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Inne zagadnienia - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.