Wymagania dla zakładowej jadalni

Czy pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom na terenie zakładu pracy jadalnię? Jeśli tak, to jakie wymagania powinna ona spełniać?

Obowiązek zapewnienia pracownikom jadalni, czyli pomieszczenia do spożywania posiłków, spoczywa na pracodawcach zatrudniających:

• powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie (nie dotyczy to zakładów pracy, w których wykonywane są prace wyłącznie o charakterze biurowym),
• dwudziestu i mniej pracowników, jeżeli narażeni są na kontakt ze szkodliwymi środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących.

Powyższe wynika z § 29 załącznika nr 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), dalej rozporządzenia.

Zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia, jadalnie z wyjątkiem stołówek, należą do pomieszczeń higienicznosanitarnych. Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych określa załącznik nr 3 do rozporządzenia, który wyodrębnia następujące typy jadalni:

• typ I - jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych,
• typ II - jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów,
• typ III - jadalnia z zapleczem przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych.

W pomieszczeniu jadalni typu I powinno przypadać co najmniej 1,1 m² powierzchni na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek. Powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8 m². Jadalnia typu II powinna składać się z dwóch części: jadalni właściwej odpowiadającej wymaganiom jadalni typu I oraz pomieszczeń do przygotowywania, wydawania napojów i zmywania naczyń stołowych. Jadalnia typu III powinna odpowiadać wymaganiom określonym dla jadalni typu II oraz powinna posiadać węzeł sanitarny dla konsumentów i węzeł sanitarny z szatnią dla pracowników obsługi. Dopuszcza się łączenie jadalni typu II i III.

Jadalnia (bez względu na jej typ) powinna być wyposażona w umywalki w ilości nie mniejszej niż jedna umywalka na dwadzieścia miejsc siedzących w jadalni, lecz nie mniej niż jedna umywalka. Przy każdej umywalce powinny znajdować się ręczniki jednorazowe lub powinna być zainstalowana suszarka do rąk. Ponadto w jadalni powinny być zainstalowane urządzenia do podgrzewania przez pracownika posiłku własnego oraz dwukomorowe zlewozmywaki w ilości jeden zlewozmywak na dwadzieścia miejsc w jadalni, ale nie mniej niż jeden zlewozmywak.

Dla każdego pracownika spożywającego posiłek w jadalni należy zapewnić indywidualne miejsce siedzące przy stole. W jadalni należy umieścić w widocznych miejscach napisy lub znaki informujące o zakazie palenia tytoniu. Ponadto w pomieszczeniu jadalni należy zapewnić przynajmniej 2-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny. W jadalniach typu I i II lub przy nich powinny znajdować się indywidualne zamykane szafki przeznaczone do przechowywania w higienicznych warunkach własnego posiłku pracownika. W wyroku z 28 czerwca 2012 r. (sygn. akt III SA/Gd 306/12) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku podkreślił, że: "Skoro ustawodawca uzależnił obowiązek zapewnienia jadalni w zakładzie objętym systemem zmianowym pracy, zatrudniającym określoną ilość pracowników, to zobowiązanie pracodawcy do urządzenia indywidualnych szafek na własny posiłek pracownika również powinien uwzględniać system zmianowy pracy. Pracownik dysponujący szafką na czas trwania zmiany ma zapewniony indywidualny dostęp do niej, umożliwiający przechowywanie własnego posiłku w higienicznych warunkach poprzez jej zamknięcie na klucz i dzięki temu dysponowania szafką przez cały czas trwania zmiany.".

Dla pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu prac w kontakcie z materiałami zakaźnymi lub trującymi należy urządzić oddzielnie jadalnie niedostępne dla innych pracowników, oddzielone od pomieszczeń pracy pomieszczeniem izolującym, w którym należy urządzić miejsca do pozostawiania odzieży ochronnej oraz zainstalować umywalki z ciepłą bieżącą wodą.

Jadalnie powinny ponadto spełniać ogólne wymagania dotyczące pomieszczeń higienicznosanitarnych, czyli m.in. powinny znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem, które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy powinno być również ogrzewane. Ponadto jadalnie powinny być ogrzewane, oświetlone i wentylowane zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi i Polskimi Normami, a podłoga oraz ściany powinny być tak wykonane, aby możliwe było łatwe utrzymanie w czystości w tych pomieszczeniach.

Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia higienicznosanitarne oraz znajdujące się w nich urządzenia w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne korzystanie z nich przez pracowników.