Mój ojciec zapisał spadek swojej wieloletniej przyjaciółce. Zamierzam wraz z rodzeństwem domagać się od spadkobiercy zapłaty zachowku - nie zostaliśmy bowiem formalnie wydziedziczeni. Czy prawdą jest, że wysokość zachowku przysługującego dzieciom może być różna?
TAK. Jeśli osoba bliska nie została w testamencie formalnie wydziedziczona, może domagać się zapłaty zachowku. W myśl przepisów, zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału. Tak stanowi art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.). Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Pamiętać należy, że w pewnych przypadkach do zapłaty zachowku może być zobowiązana osoba, na której rzecz spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, a nawet osoba, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczaną do spadku.
Zatem może dojść do sytuacji, że dzieci otrzymają zachowek w różnej wysokości. Gdyby spadkodawca pozostawił wyłącznie dwoje dzieci, a jedno z nich było małoletnie, wówczas otrzyma ono zachowek w wysokości 2/6 spadku (2/3 z 1/2 udziału w spadku, który by dziecku przypadł, gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe). Z kolei starsze rodzeństwo otrzymałoby zachowek w wysokości 1/4 spadku (1/2 z 1/2 udziału w spadku, który by dziecku przypadł, gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe).
Oceny, czy w chwili otwarcia spadku uprawniony był trwale niezdolny do pracy, musi dokonać sąd orzekający w sprawie o zachowek. Kryteria, jakimi powinien się kierować, muszą przede wszystkim pochodzić z przepisów z zakresu zabezpieczenia społecznego, ale nie tylko. Sąd powinien więc rozważyć stopień niepełnosprawności organizmu i możliwości przywrócenia jego pełnej sprawności, ewentualność podjęcia innej pracy czy wiek uprawnionego. W konkretnym wypadku zaawansowany wiek uprawnionego do zachowku może przemawiać za przyjęciem, że na tle tego przepisu będzie on traktowany jako osoba trwale niezdolna do pracy. Nie oznacza to jednak automatycznie, że osoba posiadająca status emeryta uprawniona jest do zachowku w wyższej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 listopada 2019 r., sygn. akt V ACa 229/19).
Instytucja zachowku służy urzeczywistnieniu obowiązków moralnych ciążących na spadkodawcy.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
