Zamierzam spisać testament i rozdysponować swój majątek na rzecz osób bliskich. Chcę, aby moje dzieci (spadkobiercy) oprócz udziału w spadku zostały niejako zobowiązane do zaangażowania się w działalność charytatywną. Czy w testamencie mogę zamieścić taką informację? Czy będzie ona miała moc prawną, tj. czy faktycznie od dzieci będzie można wyegzekwować wykonanie takiego polecenia?
Polecenie testamentowe, o którym mowa w pytaniu, nie kreuje zobowiązania. W myśl przepisów, spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie). Określa to art. 982 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740). W przeciwieństwie do zapisu polecenie nie tworzy stosunku zobowiązaniowego, mimo że powoduje powstanie obowiązku, którego wykonania może żądać jedynie ściśle określony krąg podmiotów. W orzecznictwie podkreśla się, że zarówno, gdy chodzi o polecenie przy darowiźnie, jak i przy poleceniu testamentowym, określony krąg podmiotów może domagać się od obciążonego powinnego zachowania się wynikającego z treści polecenia, jednak podmioty te nie mogą skorzystać z przymusu państwowego w celu zmuszenia obciążonego do takiego zachowania się (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2002 r., sygn. akt III CZP 19/02). Polecenie to zatem tzw. zobowiązanie naturalne. Treścią polecenia jest obowiązek określonego działania, np. ufundowanie stypendium, opiekowanie się schroniskiem dla zwierząt, zorganizowanie spotkania rodzinnego w rocznicę śmierci spadkodawcy itp. Polecenie może mieć charakter majątkowy i niemajątkowy, może leżeć w interesie spadkodawcy, osoby trzeciej, obciążonego poleceniem lub mieć na względzie interes społeczny.
Obciążenie, które wynika z polecenia, jest związane ze statusem spadkowym osoby obciążonej. Nie można go zatem nałożyć na osobę, która np. nie chce być spadkobiercą lub zapisobiercą. Nieskuteczne byłoby np. obciążenie poleceniem spadkobiercy ustawowego, który zrzekł się dziedziczenia, chyba że zostanie on powołany do dziedziczenia z testamentu.
Wykonania polecenia może żądać każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania może żądać także właściwy organ państwowy, choć, jak wskazano na wstępie, nie można dochodzić wykonania polecenia w sądzie.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
