Dziadek zostawił po sobie kilka testamentów. Żadnego z nich nie anulował. Zapisy w tych testamentach w kilku kwestiach się wykluczają. Który testament należy zatem uznać za ważny i podlegający złożeniu w sądzie?
Przede wszystkim każdy, kto posiada testament, ma obowiązek niezwłocznego ujawnienia tego dokumentu w sądzie spadku, jak tylko dowie się o śmierci spadkodawcy. Takiego obowiązku nie ma, jeśli testament został złożony już u notariusza. Sądem spadku jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Jeśli i takiego sądu nie można ustalić, wówczas sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Oceny czy i który dokument jest ważny ma prawo dokonać jedynie sąd. Z tego też powodu osoby zobowiązane muszą złożyć wszystkie posiadane przez siebie dokumenty, nawet jeśli w ich ocenie dany dokument nie jest ważny. Kto bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Co więcej, sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę. Wynika to z art. 646 Kodeksu postępowania cywilnego.
Problem poruszony w pytaniu dotyczy również sprawy interpretacji zapisów testamentu w sytuacji, gdy spadkodawca pozostawił kilka ważnych dokumentów. W tym celu stosuje się specjalne reguły wykładni. Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, poprzedni testament pozostaje zasadniczo ważny. Odwołaniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego. Odwołanie poprzedniego testamentu może nastąpić w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność. Może też dokonać w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień (np. adnotacja własnoręczna z podaniem daty o treści "Unieważniam niniejszy testament").
Testament należy tak tłumaczyć, aby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Jeżeli może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść. O tym, który testament jest wcześniejszy, decyduje po prostu data jego sporządzenia, którą spadkodawca zawsze powinien w dokumencie zamieszczać.
|