Zamierzam spisać testament. Chcę zapisać nieruchomość mojemu wnukowi z takim skutkiem, żeby od razu z chwilą śmierci własność gruntu przeszła na niego. Czy taki zapis można zamieścić, jeśli pozostaję w związku małżeńskim, w którym obowiązuje wspólność majątkowa?
Okoliczność, iż Czytelnik pozostaje w ustroju wspólności majątkowej nie przesądza jeszcze, że wskazany składnik należy do majątku wspólnego małżonków. Jeśli należy do jego majątku osobistego, nie ma żadnych wątpliwości, że może uczynić w testamencie tego rodzaju zapis (tzw. zapis windykacyjny, automatycznie przenoszący własność z chwilą śmierci testatora). Pewne wątpliwości dotyczą sytuacji, gdy składnik zapisu należy do majątku wspólnego małżonków. Wątpliwość wynika z tego, że rzecz należąca do majątku wspólnego jest objęta wspólnością łączną.
Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być rzecz oznaczona co do tożsamości, zbywalne prawo majątkowe, przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne czy ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności. Cechą przedmiotu zapisu windykacyjnego jest zatem jego zbywalność. Stanowi o tym art. 9811 § Kodeksu cywilnego. Zapis windykacyjny jest bezskuteczny, jeżeli w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Kluczowy jest więc moment śmierci spadkodawcy. W ustroju wspólności ustawowej współwłasność majątku jak wskazano wcześniej ma charakter łączny. Jednakże z chwilą ustania tego ustroju (np. śmierci małżonka) współwłasność łączna przekształca się we współwłasność udziałową. Wówczas składnik majątku wspólnego należy w części do majątku spadkowego testatora, zatem jest zbywalny.
Wprost w tej sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. akt III CZP 46/12. Uznał, że testator może zapisać w swej ostatniej woli także rzecz czy prawo, które nie należą do jego majątku w chwili sporządzania testamentu. Wówczas z chwilą śmierci na zapisobiercę zapisu windykacyjnego mogłaby przejść własność udziału we własności nieruchomości.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
