Kilka lat temu kupiłem działkę budowlaną. Dostęp do drogi publicznej zapewniony został w drodze nieodpłatnej służebności gruntowej - służebności drogi koniecznej. Wybudowałem dom, w którym wraz z rodziną zamieszkałem. Stan nawierzchni drogi w okresie jesienno-zimowym jest na tyle zły, że w skrajnych sytuacjach nie można wyjechać z domu. Kto w tej sytuacji ma obowiązek utrzymywania takiej drogi?
Służebność gruntowa - służebność drogi koniecznej - polega na tym, że w odniesieniu do nieruchomości, która nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, jej właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej. Przeprowadzenie takiej służebności może nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Ustanowienie takiej służebności może nastąpić w drodze umowy, porozumienia między stronami, choć niejednokrotnie w tej sprawie konieczne jest wydanie stosownego orzeczenia.
W przypadku braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej. Określa tak art. 289 § 1 Kodeksu cywilnego. Powołany przepis dotyczy "urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności". Pojęcie to nie zostało zdefiniowane. W orzecznictwie przyjmuje się, że urządzenia tego rodzaju to wynik celowego działania ludzkiego, uzewnętrzniony w trwałej postaci widocznych przedmiotów czy urządzeń wymagających do swego powstania pracy ludzkiej. W przypadku drogi za wspomniane "urządzenie" nie będzie mogła zostać uznana np. zwykła polna droga, naturalnie utwardzona na skutek przejeżdżania po niej, zaznaczona na gruncie jedynie koleinami. Gdyby natomiast doszło do utwardzenia takiej drogi np. tłuczniem, wówczas tak utwardzone koleiny drogi stanowią trwałe i widoczne urządzenie gruntowe, ponieważ są one niewątpliwie efektem świadomego i pozytywnego działania ludzkiego, mającego na celu przystosowanie do korzystania z gruntu służebnego, jako konkretnego szlaku drożnego o jednoznacznie wskazanej trasie jego przebiegu.
W jednym z orzeczeń SN wskazał, że obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności drogi koniecznej w braku odmiennej umowy obejmuje swoim zakresem zarówno obowiązek wybudowania odpowiednich urządzeń, jeśli są potrzebne (utwardzenie drogi), jak i późniejsze ich utrzymywanie w należytym stanie, stosownie do sposobu korzystania z drogi i przeznaczenia nieruchomości władnącej oraz obciążonej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2010 r., sygn. akt II CSK 30/10).
|