Już kolejny rok obowiązują cztery zwolnienia od podatku dochodowego określane mianem ulgi: dla młodych, dla rodzin 4+, dla pracujących seniorów oraz na powrót. Najpopularniejszymi z nich są trzy pierwsze i to one zostaną omówione pod kątem uwzględniania przez pracodawcę na etapie ustalania zaliczek na pdof.
Gdy pracownik spełnia kryteria pozwalające na korzystanie z ulgi dla młodych, to pracodawca - o ile taki pracownik nie złoży mu wniosku o pobór zaliczek bez jej stosowania - uwzględnia w swoich wyliczeniach tę ulgę z mocy prawa do miesiąca wyczerpania jej limitu (85.528 zł w skali roku) lub też stosuje ją do dnia ukończenia przez pracownika 26. roku życia. W miesiącu, w którym przychody pracownika przekroczą limit oraz w stosunku do wypłaty, która nastąpi po dniu 26. urodzin, pracodawca zasadniczo powinien obliczyć zaliczkę na pdof od nadwyżki przychodu ponad kwotę limitu zgodnie z art. 32 ustawy o pdof (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.).
Podstawą obliczenia zaliczki na pdof w takim przypadku jest dochód wyznaczony przez uzyskane przez pracownika w danym miesiącu opodatkowane przychody ze stosunku pracy oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika, po odliczeniu tzw. zryczałtowanych kosztów pracowniczych oraz po odliczeniu potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenia społeczne w części przypadającej na przychody opodatkowane.
Stąd przy obliczaniu zaliczki na pdof po wyczerpaniu limitu ulgi przez pracownika lub utracie do niej prawa z racji osiągnięcia wskazanego wieku pracodawca powinien pamiętać, że:
Pracownik, który wyczerpał limit omawianej ulgi lub osiągnął wiek 26 lat, może jednak złożyć wniosek o niepobieranie zaliczek, jeżeli przewiduje, że uzyskane przez niego dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej nie przekroczą w roku podatkowym kwoty 30.000 zł. Jeśli jednak dochody te u danego płatnika przekroczą wskazany limit, to płatnik będzie obliczał zaliczki na podatek bez pomniejszania ich o miesięczną kwotę zmniejszającą (art. 31c ustawy o pdof).
Co równie ważne, złożenie przez pracownika wniosku o pobór zaliczek na pdof bez stosowania omawianego zwolnienia, czyli wniosek o nieuwzględnianie ulgi przez płatnika pdof w trakcie roku, nie odbiera pracownikowi prawa do skorzystania z niej w rocznym zeznaniu podatkowym. Aby wypełnić poprawnie zeznanie, taki pracownik będzie potrzebował dodatkowej pomocy pracodawcy, gdyż w oparciu o uzyskaną od niego informację PIT-11nie będzie w stanie samodzielnie ustalić części potrąconych przez pracodawcę składek ZUS, których podstawę stanowi przychód objęty zwolnieniem z pdof, co wiąże się z tym, że nie podlegają one odliczeniu od dochodu.
Pracodawca będący płatnikiem pdof przy poborze zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od należności pracowniczych uwzględnia zwolnienie wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o pdof, czyli tzw. ulgę dla rodzin 4+, jeżeli pracownik złoży mu sporządzone w formie pisemnej oświadczenie, że spełnia warunki do jego stosowania (art. 31a ust. 8 ustawy o pdof). Oświadczenie to jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia (art. 31a ust. 9 ustawy o pdof).
Oświadczenie to pracownik może złożyć w dowolnym momencie roku, natomiast płatnik będący zakładem pracy zaczyna je stosować najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał.
Gdy łączne przychody ze stosunku pracy osoby korzystającej z ulgi dla rodzin 4+, osiągnięte przez nią od początku roku podatkowego przekraczają w danym miesiącu limit tego zwolnienia wynoszący 85.528 zł, to zasadniczo już w tym samym miesiącu pracodawca jako płatnik pdof powinien obliczyć i pobrać zaliczkę na podatek od nadwyżki przychodu ponad limit ulgi. Płatnik pdof, obliczając po przekroczeniu limitu zwolnienia zaliczkę na podatek od wynagrodzenia pracownika, który z tego zwolnienia korzystał, powinien zastosować zasady wynikające ze skali podatkowej i najniższą stawkę podatku, tj. 12%. Analogiczne obowiązki płatnik ma w momencie, w którym zmianie ulegną okoliczności, w jakich zostało złożone przez podatnika oświadczenie niezbędne pracodawcy do zastosowania ulgi dla rodzin 4+ w stosunku od uzyskiwanych przez niego przychodów. Gdy ma miejsce taka sytuacja, pracownik powinien wycofać je w drodze złożenia nowego oświadczenia w tej kwestii (art. 31a ust. 3 i ust. 4 ustawy o pdof). W tym jednak przypadku pracodawca dostosowuje się do jego treści najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał, dokonując od tego momentu poboru zaliczek na pdof tak jak w przypadku przekroczenia limitu zwolnienia, na ogólnych zasadach opisanych wcześniej w części poświęconej uldze dla młodych. Na tych samych zasadach jak pracownicy korzystający z ulgi dla młodych pracownik uprawniony do ulgi dla rodzin 4+ może także wnioskować do pracodawcy o niepobieranie zaliczek na pdof.
Również osoby spełniające kryteria do korzystania z ulgi dla pracujących seniorów, podobnie jak beneficjenci opisanych wcześniej ulg, mogą z niej korzystać już w trakcie roku. Jednak płatnik pdof, tak jak w przypadku ulgi dla rodzin 4+, nie może ulgi stosować "z automatu". W tym celu niezbędne jest złożenie przez seniora oświadczenia, że spełnia warunki do jej stosowania. Senior także może je złożyć w dowolnym momencie roku podatkowego, a wówczas płatnik przy poborze zaliczki na pdof uwzględnia omawiane zwolnienie. Płatnik stosuje zwolnienie najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie. Przedmiotowe oświadczenie, analogicznie jak przy uldze dla rodzin 4+, jest składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Gdy przychody pracownika-seniora objęte omawianą ulgą przekroczą od początku roku limit zwolnienia lub osoba ta utraci warunki do stosowania zwolnienia, wówczas pobór zaliczki na pdof od jego należności ze stosunku pracy odbywa się na zasadach opisanych wcześniej w części dotyczącej zwolnienia dla rodzin 4+. Według analogicznych reguł następuje także wnioskowanie do pracodawcy o niepobieranie zaliczek na pdof.
Kwota 85.528 zł wyznacza wspólny limit dla zwolnień określonych w art. 21 ust. 1 pkt 148 oraz pkt 152-154 ustawy o pdof.
| Rodzaj ulgi | Beneficjent | Rodzaj przychodów | Tryb zastosowania przez płatnika | Możliwość rezygnacji na etapie zaliczek na pdof | ||
| Ulga dla młodych (art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof) | Osoby do ukończenia 26. roku życia. | Ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o pdof, z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach ustawy o praktykach absolwenckich, z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy - Prawo oświatowe oraz z zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. | Z urzędu - z mocy przepisu. | Złożenie wniosku o obliczanie zaliczek bez zastosowania ulgi (art. 32 ust. 6 ustawy o pdof). | ||
| Ulga dla pracujących seniorów (art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy o pdof) | Kobiety po ukończeniu 60. roku życia i mężczyźni po ukończeniu 65. roku życia pod warunkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu uzyskania objętych zwolnieniem przychodów. | Przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia zawieranych w ramach działalności wykonywanej osobiście, z zasiłku macierzyńskiego oraz działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatkiem liniowym lub ryczałtem ewidencjonowanym albo rozliczanych w ramach tzw. IP Box. | Płatnik pdof przy poborze zaliczki na podatek uwzględnia to zwolnienie, jeżeli podatnik złoży płatnikowi sporządzone na piśmie oświadczenie, że spełnia warunki do jego stosowania (art. 31a ust. 8 i ust. 9 ustawy o pdof); oświadczenie to dotyczy również kolejnych lat podatkowych. | Obowiązek wycofania oświadczenia, jeżeli zmianie uległy okoliczności, w jakich zostało ono złożone (art. 31a ust. 3 i ust. 4 ustawy o pdof). | ||
| Ulga dla rodzin 4+ (art. 21 ust.1 pkt 153 ustawy o pdof) | Podatnik, który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci, spełniających warunki określone w art. 27f ust. 1 pkt 2 ustawy o pdof, wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci - wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej. | Osiągnięte ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia zawieranych w ramach działalności wykonywanej osobiście, pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatkiem liniowym lub ryczałtem ewidencjonowanym albo rozliczanych w ramach tzw. IP Box. | Płatnik pdof przy poborze zaliczki na podatek uwzględnia to zwolnienie, jeżeli podatnik złoży płatnikowi sporządzone na piśmie oświadczenie, że spełnia warunki do jego stosowania (art. 31a ust. 8 i ust. 9 ustawy o pdof); oświadczenie to dotyczy również kolejnych lat podatkowych. | Obowiązek wycofania oświadczenia, jeżeli zmianie uległy okoliczności, w jakich zostało ono złożone (art. 31a ust. 3 i ust. 4 ustawy o pdof). | ||
|
||||||
|
Przychody wyłączone z limitu zwolnień z pdof W limicie zwolnień z podatku dochodowego wynikających z art. 21 ust. 1 pkt 148 oraz pkt 152-154 ustawy o pdof nie są uwzględniane m.in. przychody podlegające opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym na podstawie ustawy o pdof (np. z tzw. drobnych zleceń) oraz zwolnione od podatku dochodowego, czyli przykładowo świadczenia finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, należności za czas podróży służbowych albo wartość zakwaterowania pracowniczego (art. 21 ust. 39 ustawy o pdof). |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
