Rozliczenie w pdof samochodu wykupionego z leasingu

1 stycznia 2022 r. weszły w życie niekorzystne zmiany dotyczące samochodów wykupionych z leasingu operacyjnego przez przedsiębiorców opodatkowanych pdof. Dotyczą one tzw. wykupu prywatnego. Wraz z zaostrzeniem reguł opodatkowania pojawiły się oczywiście również pomysły ich obejścia. Prześledźmy zatem sytuację byłych i obecnych leasingobiorców, którzy podejmą decyzję o sprzedaży samochodu poleasingowego.

Dotychczasowe uregulowania

Po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego korzystający jest uprawniony do wykupienia przedmiotu umowy za ustaloną uprzednio kwotę, zazwyczaj bardzo niską. Realizując to prawo, leasingobiorca (będący osobą fizyczną) powinien podjąć decyzję, czy samochód zostanie wprowadzony do działalności gospodarczej czy też zasili jego majątek prywatny. Należy dodać, że dla oceny, czy doszło do tzw. wykupu prywatnego nie ma znaczenia, że faktura sprzedaży została wystawiona na samego podatnika jako osobę prywatną, czy że widnieją na niej dane jego firmy. Liczy się tylko to, że zapłata nie nastąpiła z majątku firmowego, tzn. wydatek nie zostanie w żaden sposób zrekompensowany podatkowo (ani bezpośrednio jako koszt uzyskania przychodów, ani poprzez odpisy amortyzacyjne).

Bardzo często motywem wniesienia samochodu poleasingowego do majątku prywatnego jest jego szybkie zbycie.

I rzeczywiście, do końca ubiegłego roku było to możliwe bez konieczności dzielenia się profitami z fiskusem. Miał tu bowiem zastosowanie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o pdof (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.). Na podstawie tego przepisu sprzedaż wykupionego samochodu była przychodem, jeśli nastąpiła przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie. Po upływie tego niedługiego terminu sprzedaż nie wywoływała żadnych skutków na gruncie podatku dochodowego.

Wprawdzie w przeszłości fiskus prezentował rygorystyczne stanowisko nakazujące (z uwagi na fakt, że opłaty związane z leasingiem były uprzednio zaliczane do kosztów podatkowych) stosowanie się do zasad, jakie obowiązują przy opodatkowaniu sprzedaży składników majątku firmowego. Jednak przez lata interpretacje te zmieniły się na korzyść podatników (por. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z 24 września 2021 r., nr 0115-KDIT3.4011.627.2021.1.JS).

Nowe zasady

Z dniem 1 stycznia br. wszedł w życie art. 10 ust. 2 pkt 4 ustawy o pdof, który stanowi, że przepisów art. 10 ust. 1 pkt. 8 tej ustawy nie stosuje się do odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, na podstawie umowy leasingu operacyjnego (art. 14 ust. 2 pkt 19 ustawy o pdof), nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności gospodarczej, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat.

Powyższe zasady opodatkowania dotyczą nie tylko pojazdów będących przedmiotem umów leasingowych zawartych od dnia 1 stycznia 2022 r., ale także leasingowanych na podstawie wcześniejszych kontraktów, jeżeli tylko ich wykup nastąpił po 31 grudnia 2021 r.

Podatnicy, którzy pospieszyli się z wykupem i dokonali tej transakcji do końca ubiegłego roku, korzystają z dotychczasowych zasad opodatkowania (przykład).

Kalkulatory kosztów samochodowych dostępne są w serwisie kalkulatory.gofin.pl.

Środki zaradcze

W związku z tym, że każda akcja spotyka się z reakcją, nowo wprowadzone rygorystyczne zasady rozliczania sprzedaży aut wykupionych z leasingu i przekazanych na cele prywatne zostały już "zneutralizowane" sposobami na ich ominięcie. Dodać należy: sposobami legalnymi.

Oczywistym pomysłem "usuwającym" przedmiot transakcji spod regulacji zawartej w art. 10 ust. 2 pkt 4 ustawy o pdof jest dokonanie nieodpłatnego zbycia, czyli darowizny. Obdarowanym powinna być osoba najbliższa, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r., poz. 1043), np.: małżonek, zstępny, wstępny. Osoby te, pod warunkiem zgłoszenia nabycia rzeczy właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy (na formularzu SD-Z2), są zwolnione od podatku od darowizny. Jednocześnie czynność ta nie podlega podatkowi dochodowemu.

Obdarowany po upływie pół roku może przedmiot darowizny zbyć odpłatnie bez podatku dochodowego, kierując się treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o pdof.

Darowizna nie może być jednak czynnością pozorną, dlatego dobrze byłoby, aby przeniesienie własności na inną osobę łączyło się z zaniechaniem korzystania z pojazdu. Nieskuteczny może być także transfer zwrotny, czyli darowizna tego samochodu na rzecz pierwotnego darczyńcy.

Natomiast sposobem na zminimalizowanie podatku dochodowego należnego z tytułu sprzedaży auta poleasingowego jest zmiana formy opodatkowania przez jego właściciela. Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym... (Dz. U. z 2021 r. poz. 1993 ze zm.), stawka podatku od sprzedaży samochodu wykupionego z leasingu wynosi 3% przychodu. Wybór tej formy opodatkowania wymaga jednak spełnienia pewnych kryteriów i musi go poprzedzić precyzyjne planowanie podatkowe.

Sprzedaż firmowego auta poleasingowego

Jeżeli podatnik podjął decyzję o wykupie samochodu z leasingu i pozostawieniu go w firmie, to niezależnie, czy uczynił to jeszcze w roku minionym czy już bieżącym, w razie jego późniejszej sprzedaży jest obowiązany stosować się do tych samych przepisów.

Art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o pdof stanowi, że przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku, w tym m.in.:

• będących środkami trwałymi,
• o wartości początkowej nie przekraczającej 10.000 zł, co do których podatnik podjął decyzję o bezpośrednim jednorazowym zaliczeniu do kosztów podatkowych (o ile ich wartość przewyższa 1.500 zł),
• które z powodu przewidywanego okresu używania równego lub krótszego niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych,

wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą.

Sytuacji znacząco nie zmienia wycofanie pojazdu z działalności gospodarczej, gdyż z art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof wynika konieczność rozpoznania przychodu (z działalności gospodarczej) w razie jego sprzedaży, o ile między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik został wycofany z firmy i dniem jego sprzedaży nie upłynęło 6 lat.