Facebook

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Firma  »  Spółki  »   Czy umorzenie udziałów może być karą dla wspólnika?
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Czy umorzenie udziałów może być karą dla wspólnika?

Gazeta Podatkowa nr 40 (1394) z dnia 18.05.2017
Ewelina Mentel-Wyrzychowska

Udziały wspólnika spółki z o.o. mogą być umorzone bez jego zgody. Przesłanki i tryb umorzenia przymusowego musi określać umowa spółki. Sporne jest, czy umowy spółek mogą tak regulować warunki umorzenia przymusowego, aby odnosiły się do sytuacji zawinionych przez wspólnika.

Ogólne zasady umorzenia

Umorzenie udziału oznacza jego prawne unicestwienie. Umorzenie wszystkich udziałów należących do danej osoby powoduje, że traci ona status wspólnika.

Udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Udział może być umorzony za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe). Umowa spółki może też stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia, bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników (tzw. umorzenie automatyczne). Stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym.

Przyczyny przymusowego umorzenia

Przesłanki i tryb umorzenia przymusowego muszą być określone w umowie spółki (art. 199 § 1 K.s.h.). Jeśli brak jest stosownych postanowień bądź umowa spółki tylko ogólnie zezwala na umorzenie udziałów, wówczas do przeprowadzenia umorzenia przymusowego konieczna jest zmiana umowy spółki. Wprowadzenie takiej modyfikacji nie wymaga jednomyślności wspólników. Nie ma bowiem tu zastosowania art. 246 § 3 K.s.h. Wystarczy większość 2/3 głosów, chyba że umowa spółki przewiduje surowsze warunki powzięcia uchwały w sprawie zmiany umowy spółki. Zmiana umowy spółki z o.o. skuteczna będzie od chwili wpisu zmian do KRS (art. 255 § 1 K.s.h.).

Co do trybu, umowa spółki powinna precyzować, czy umorzenie będzie następować z czystego zysku, czy będzie połączone z obniżeniem kapitału zakładowego. Z kolei przesłanki umorzenia to okoliczności, których ziszczenie się uzasadni podjęcie przez wspólników uchwały w sprawie umorzenia przymusowego. Nie ma wątpliwości, że okolicznościami takimi mogą być pewne zdarzenia lub stany faktyczne odnoszące się do spółki (np. wystąpienie straty), ewentualnie dotyczące wspólnika, ale pozostające w bezpośrednim związku ze spółką (np. amortyzacja wniesionych wkładów niepieniężnych).

Sankcyjne przyczyny

Kwestią sporną jest czy dopuszczalne jest określenie przesłanek umorzenia przymusowego w taki sposób, aby miały one charakter sankcyjny. Przeciwnicy takiej ewentualności odwołują się do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2005 r., sygn. akt V CK 562/04. SN wskazał w nim, że instytucja przymusowego umorzenia udziałów nie może być wykorzystywana do usunięcia wspólnika ze spółki z przyczyn, które ma na względzie art. 266 § 1 K.s.h. (zob. także wyrok SN z dnia 28 września 2011 r., sygn. akt I CSK 710/10). Wskazana regulacja dotyczy wyłączenia wspólnika z ważnych przyczyn jego dotyczących. O wyłączeniu orzeka sąd.

W praktyce bywa inaczej

Orzecznictwo sądów wskazuje jednak, że sankcyjne przyczyny przymusowego umorzenia udziałów są w praktyce ujmowane w umowach spółek.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 5 czerwca 2008 r., sygn. akt I ACa 351/08, wprost stwierdził, że brak jest argumentów normatywnych przemawiających za tezą, że na gruncie K.s.h. umorzenie przymusowe udziałów w spółce z o.o. nie może mieć charakteru sankcyjnego (przyczyny zawinione przez wspólnika) albo że nie może ono być przewidziane na wypadek wystąpienia innych przyczyn (niezawinionych) związanych z osobą wspólnika. W takim przypadku umowa spółki musi w sposób taksatywny i skonkretyzowany określać przesłanki umorzenia przymusowego udziałów. W tym tonie wypowiedziały się także Sądy Apelacyjne: w Katowicach w wyroku z dnia 3 listopada 2011 r., sygn. akt V ACa 528/11, oraz w Łodzi z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. akt I ACa 990/12.

Prawo do obrony

Były wspólnik, którego udziały zostały przymusowo umorzone, może kwestionować przed sądem uchwałę dotyczącą umorzenia, o ile spełnione są przesłanki z art. 249 § 1 lub art. 252 § 1 K.s.h. Stanowisko takie ma poparcie w orzeczeniach SN (por. wyrok z dnia 9 września 2010 r., sygn. akt I CSK 530/09, czy z dnia 15 października 2009 r., sygn. akt I CSK 94/09). W drugim z wymienionych wyroków SN stwierdził, że przymusowe umorzenie udziałów powinno podlegać kontroli sądowej, aby nie powodować poczucia braku sprawiedliwości u osoby, której udziały umorzono, ale także, żeby widzieć sytuację odwrotną, to znaczy, gdyby się okazało, że zainteresowany wspólnik nie ma racji kwestionując decyzję wspólników co do umorzenia dotyczących go udziałów.

Procedura przymusowego umorzenia udziałów

1. Umowa spółki z o.o. wpisanej do KRS reguluje przesłanki i tryb umorzenia przymusowego.

2. Zaistniały przesłanki określone w umowie spółki stanowiące podstawę umorzenia przymusowego.

3. Wspólnicy podejmują uchwałę o przymusowym umorzeniu udziałów wspólnika. Takie umorzenie nie wymaga jego zgody.

Uchwała w sprawie przymusowego umorzenia musi wskazywać podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział. Wynagrodzenie to musi być zgodne z art. 199 § 2 zd. 2 K.s.h. W przypadku umorzenia przymusowego uchwała powinna zawierać również uzasadnienie. Należy zatem opisać w nim stan faktyczny odpowiadający wskazanej w umowie spółki przesłance przymusowego umorzenia.

4. Spółka zgłasza zmiany w gronie wspólników do KRS. Gdy umorzenie było przeprowadzane w trybie obniżenia kapitału zakładowego, wówczas umorzenie następuje z chwilą obniżenia, tj. z chwilą wpisu tego faktu do KRS (por. art. 255 § 1 K.s.h.). Ewentualne zaskarżenie uchwały wspólników nie wstrzymuje postępowania rejestrowego. Sąd rejestrowy może jednakże zawiesić postępowanie po przeprowadzeniu rozprawy (art. 249 § 2 K.s.h. i art. 252 § 2 K.s.h.). W razie prawomocnego uchylenia uchwały czy stwierdzenia jej nieważności zarząd zobowiązany jest zgłosić to sądowi rejestrowemu w terminie 7 dni (art. 254 § 3 i § 4 K.s.h.).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1578 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Spółki - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.