Ostatnie zmiany w przepisach spowodowały, że określone mankamenty zarówno spółki cywilnej, jak i jawnej zostały w dużym stopniu zniwelowane. W odniesieniu do pierwszej ze spółek chodzi o zwiększenie wiarygodności poprzez obowiązek uwidocznienia danych spółki we wpisach do CEIDG wspólników. Natomiast w przypadku spółki jawnej znacząco zmalała opłata za uzyskanie wpisu w KRS. Wciąż nie zmienia się jednak to, że pomimo wielu podobieństw spółki te różnią się od siebie.
Spółka cywilna bardziej wiarygodna
Spółka cywilna nieprzerwanie od lat cieszy się dużą popularnością. Ta forma prowadzenia działalności gospodarczej jest dość specyficzna. Nie każdy bowiem zdaje sobie sprawę, że spółka ta na gruncie prawa cywilnego to wyłącznie stosunek zobowiązaniowy - umowa łącząca wspólników. Nie przysługuje jej status przedsiębiorcy. Spółka ta nie podlega wpisowi do KRS ani do CEIDG.
Prowadzenie działalności gospodarczej w ramach spółki cywilnej przez osoby fizyczne powoduje, że są one traktowane jako przedsiębiorcy na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dlatego też każda z nich musi mieć wpis w CEIDG. Uzyskanie go, jak i zgłaszanie zmian jest wolne od opłat.
Co ważne, wprowadzenie centralnej ewidencji działalności gospodarczej ułatwiło wykazanie, że przedsiębiorca funkcjonuje w ramach spółki cywilnej. Jej identyfikatory, tj. NIP i REGON podlegają wpisowi do CEIDG, jeżeli przedsiębiorca zawarł umowę takiej spółki/-ek. Dane te są upublicznione w wyszukiwarce przedsiębiorców udostępnionej na stronie internetowej www.ceidg.gov.pl. Wydruk ze strony internetowej CEIDG stanowi zaświadczenie o wpisie w CEIDG. Każdy może przeglądać bazę przedsiębiorców. Przykładowo kontrahent spółki cywilnej korzystając z niej może sprawdzić dane poszczególnych wspólników. Jest to duże ułatwienie w porównaniu do czasów, gdy funkcjonowały gminne ewidencje.
Tańsze założenie jawnej
Niedawno wzrosła także atrakcyjność spółki jawnej. Kwestią odstraszającą przyszłych wspólników od jej wyboru mogły być koszty rejestracji spółki w KRS. Każda spółka handlowa podlega obowiązkowemu wpisowi do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Uzyskanie wpisu wiąże się zaś z koniecznością poniesienia opłaty sądowej oraz opłaty za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Opłaty te wynoszą aktualnie zaledwie 600 zł. Są to dużo niższe koszty w porównaniu z tymi, jakie obowiązywały przed 1 lipca 2011 r. - 1.250 zł oraz między tą datą a 17 maja br. 1.000 zł.
Trzeba jednak mieć na uwadze, że spółka jawna zobowiązana jest do ujawnienia w rejestrze przedsiębiorców szeregu danych. Chodzi tu m.in. o firmę (tj. nazwę), adres, informacje o umowie spółki, wzmianki o jej zmianie, oznaczenie wspólników, dane dotyczące reprezentacji spółki i inne. W trakcie funkcjonowania na spółce ciąży obowiązek aktualizowania na bieżąco danych jej dotyczących, podlegających wpisowi do KRS. Wniosek o dokonanie zmiany wpisu spółki w KRS podlega opłatom na łączną kwotę 500 zł. Zaś wykreślenie spółki z KRS to koszt rzędu 550 zł.
Można zatem stwierdzić, że choć opłata za rejestrację spółki w KRS uległa znacznemu obniżeniu, to jednak w dalszym ciągu korzyści, jakie niesie za sobą figurowanie podmiotu w tym rejestrze, obarczone są koniecznością ponoszenia określonych opłat.
Podobieństwa w funkcjonowaniu
Oceniając ogólnie spółkę cywilną i jawną można wskazać na wiele istotnych podobieństw. Zarówno spółki jawne, jak i cywilne podlegają wpisowi do rejestru REGON i są ewidencjonowane przez urząd skarbowy. Nadawane są im NIP i REGON.
Wyjątkowo na gruncie podatku od towarów i usług przepisy przyznają spółce cywilnej status samodzielnego podatnika VAT. Również spółka jawna jest odrębnym od wspólników podatnikiem VAT.
Natomiast żadna z tych spółek nie jest podatnikiem podatku dochodowego. Każdy ze wspólników płaci podatek dochodowy od dochodu osiągniętego ze spółki.
Warto też dodać, że wspólnik spółki cywilnej, jak i jawnej jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia w ZUS. Natomiast spółka pełni funkcję płatnika składek wyłącznie za osoby świadczące w niej pracę (np. za pracowników i zleceniobiorców).
Cywilna sprawia więcej trudności?
W kontekście powyższych uwag mogłoby się wydawać, że skoro jest tyle ważnych podobieństw, a koszty rejestracji spółki jawnej są wyższe, to więcej przemawia na rzecz założenia spółki cywilnej. Nie jest to jednak tak oczywiste. Spółka cywilna nie ma bowiem zdolności prawnej. Nie jest podmiotem na gruncie prawa cywilnego. W obrocie gospodarczym zdolność do zaciągania zobowiązań czy nabywania praw mają wspólnicy, a nie spółka. Brak podmiotowości prawnej spółki cywilnej powoduje również, że spółka ta nie ma własnego majątku. Majątek wniesiony jako wkład przez wspólników czy nabyty w czasie trwania spółki stanowi wspólny majątek wspólników (art. 863 K.c.). Te cechy spółki cywilnej sprawiają, że choć przepisy ją regulujące nie są obszerne, to jednak budzą więcej wątpliwości interpretacyjnych niż te odnoszące się do spółki jawnej. Można tu chociażby wskazać kwestie przesunięć majątkowych między wspólnikiem a spółką (a faktycznie pozostałymi wspólnikami) czy problem właściwego obrania nazwy dla spółki cywilnej, a następnie posługiwania się nią na fakturze (zob. artykuł w GP nr 36 z 2011 r., na str. 17).
W przeciwieństwie do spółki cywilnej spółka jawna jest odrębnym podmiotem prawa. Jest to spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 22 § 1 K.s.h.). Przepisy Kodeksu spółek handlowych wyposażają ją zarówno w zdolność prawną (sądową), jak i w zdolność do czynności prawnych (sądowych, art. 8 § 1 K.s.h.).
Podsumowując można wskazać, że żadna z przedstawionych form nie jest bez wad. Nie można jednoznacznie stwierdzić, że któraś z tych spółek jest ewidentnie lepsza. Z pewnością przy wyborze formy prowadzenia działalności gospodarczej należy kierować się indywidualnymi potrzebami, uwzględniając wady i atuty każdej z nich.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.)
Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
