Udziały w spółce z o.o. mogą być przedmiotem darowizny. Po zawarciu umowy spółka powinna zgłosić zmiany do KRS, a obdarowany powinien rozliczyć się z podatku od spadków i darowizn.
Zgoda spółki na darowiznę
Rozporządzanie udziałami w spółce z o.o., w tym ich darowanie, co do zasady, nie podlega ograniczeniom prawnym. Ewentualne wyjątki od tej reguły mogą wynikać z umowy spółki (art. 182 Kodeksu spółek handlowych). Najczęściej spotykane ograniczenie polega na ustanowieniu wymogu uzyskania zgody spółki na zbycie udziału. Umowa może przewidywać również i inne ograniczenia, np. poprzez wskazanie, że udziały można zbyć tylko na rzecz innych wspólników albo na rzecz osób o określonym stopniu spokrewnienia.
Uzyskanie zgody na darowiznę udziału jest zadaniem dla przyszłego darczyńcy. Jeśli z umowy spółki nie wynika nic innego, to kompetentny do wyrażenia zgody jest zarząd spółki.
Umowa darowizny
Z art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że przy zawarciu umowy darowizny oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jeśli jednak umowa darowizny zostanie zawarta bez zachowania tej formy i przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, to dochodzi do konwalidacji, czyli uzdrowienia tej umowy. Krótko mówiąc, ważna jest darowizna wykonana, choćby umowa nie była zawarta w formie aktu notarialnego.
Nie wyłącza to jednak kodeksowego obowiązku dochowania formy pisemnej z notarialnym poświadczeniem podpisów dla umowy, której przedmiotem jest zbycie udziałów w spółce z o.o. (art. 180 K.s.h. w związku z art. 890 § 2 K.c.). W praktyce więc umowa darowizny udziałów dla wywołania zamierzonego skutku musi być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
W umowie należy w sposób wyraźny wskazać, że darczyńca przenosi wszystkie (niektóre) udziały w spółce na obdarowanego, a ten ostatni je przyjmuje. Trzeba pamiętać, że jeśli obdarowany pozostaje z małżonkiem w ustroju wspólności ustawowej, to przedmiot darowizny wejdzie do jego majątku osobistego, chyba że darczyńca inaczej postanowił.
Zawiadomienie spółki
Zawarcie umowy darowizny udziałów, co do zasady, wywołuje skutki jedynie między stronami tej umowy. Aby zmienić ten stan rzeczy, spółka musi zostać zawiadomiona o zawarciu umowy. Zawiadomienie może przekazać zarówno darczyńca, jak i obdarowany. Należy w nim wskazać strony umowy i ilość nabytych udziałów. Trzeba do niego koniecznie dołączyć egzemplarz umowy (z podpisem notarialnie poświadczonym). Z chwilą zawiadomienia przez jednego z zainteresowanych o fakcie zbycia przejście udziałów staje się skuteczne wobec spółki (art. 187 K.s.h.). Od tego momentu nabywca może już uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników.
Księga udziałów i KRS
Zarząd spółki po otrzymaniu zawiadomienia o darowiźnie udziałów powinien uaktualnić księgę udziałów. Wymaga tego art. 188 K.s.h. Do księgi trzeba wpisać: nazwisko i imię (lub firmę) i adres (lub siedzibę) nowego wspólnika. Trzeba odnotować informację o liczbie i wartości nominalnej nabytych udziałów. Gdy darczyńca darował tylko część posiadanych udziałów, w księdze trzeba nie tylko dopisać nowego wspólnika, ale również uaktualnić informacje o stanie posiadania darczyńcy.
Następnie spółka powinna zgłosić zaistniałą zmianę do sądu rejestrowego. W KRS umieszcza się dane o wspólnikach posiadających samodzielnie lub łącznie z innymi 10% kapitału zakładowego oraz ilości posiadanych przez nich udziałów, a także łącznej ich wysokości. Zgłoszenia trzeba dokonać zarówno gdy w wyniku transakcji zmienia się grono takich wspólników, jak i gdy dochodzi tylko do zmiany ilości lub łącznej wysokości posiadanych przez nich udziałów. Wniosek o ujawnienie zmian należy sporządzić na formularzu KRS-Z3 wraz z załącznikiem KRS-ZE. Do wniosku trzeba załączyć: nową listę wspólników, umowę darowizny, a także dowody uiszczenia opłat: sądowej i za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym po 250 zł (łącznie 500 zł).
Gdy transakcja nie podlega obowiązkowi zgłoszenia do KRS, spoczywający na zarządzie obowiązek rejestrowy będzie ograniczać się do złożenia do KRS samej listy wspólników. Składając ją należy załączyć dowód uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 40 zł.
Rozliczenie z fiskusem
Nabycie udziałów przez osobę fizyczną tytułem darowizny podlega podatkowi od spadków i darowizn, przy czym obowiązek podatkowy ciąży na obdarowanym. Wynika tak z art. 1 ust. 1 oraz z art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wysokość podatku uzależniona jest od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Kwestie przynależności do poszczególnych grup i wysokości podatku uregulowane są w art. 14 i art. 15 ustawy. W razie gdy wartość rynkowa udziałów nie przekracza kwoty wolnej od podatku wynoszącej obecnie 10.278 zł, to darowizna nie podlega opodatkowaniu. Przy tym kwotę wolną odnosi się do wartości majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. W terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego (zasadniczo zbiegającego się z chwilą zawarcia umowy darowizny) darczyńca ma obowiązek złożyć zeznanie podatkowe na formularzu SD-3.
Ustawa o podatku od spadków i darowizn w art. 4a pozwala skorzystać ze zwolnienia od tego podatku w razie darowizny na rzecz małżonka, zstępnych (tj. dzieci, wnuków itd.), wstępnych (np. rodziców, dziadków itd.), pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy. Warunkiem uzyskania zwolnienia jest zgłoszenie nabycia udziałów właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Zgłoszenia należy dokonać na druku SD-Z2. Jeśli warunek ten nie będzie spełniony, to nabycie udziałów podlegać będzie opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.)
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.)
Ustawa z dnia 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
