Członkowie zarządu spółki z o.o. mogą odpowiadać wobec niej za wyrządzoną jej szkodę. Spółka może pozwać członków zarządu o zapłatę zarówno w trakcie wykonywania przez nich mandatu, jak i w okresie późniejszym.
Członkowie zarządu spółki z o.o. w sposób bardzo szeroki odpowiadają za podejmowane w imieniu spółki działania. Dotyczy to choćby odpowiedzialności karnej czy odpowiedzialności za zobowiązania spółki w oparciu o art. 299 Kodeksu spółek handlowych. Członkowie zarządu mogą być jednak pociągani do odpowiedzialności odszkodowawczej również przez samą spółkę. Podstawę ku temu stwarza art. 293 K.s.h. Zgodnie z jego treścią członek zarządu może być zobowiązany do naprawienia szkody, gdy łącznie zostaną spełnione następujące przesłanki:
Odpowiedzialność na podstawie art. 293 K.s.h. dotyczy zarówno osób zarządzających spółką (członkowie zarządu i likwidatorzy), jak i nadzorujących działalność tych pierwszych (członkowie rady nadzorczej i komisji rewizyjnej). Do odpowiedzialności mogą być pociągnięci zarówno obecni, jak i byli zarządcy. Jeśli szkodę wyrządziło kilku z nich, to ich odpowiedzialność ma charakter solidarny.
Naruszenie prawa lub umowy spółki
Członek zarządu może zostać przez spółkę pociągnięty do odpowiedzialności w oparciu o art. 293 § 1 K.s.h. tylko w razie działania lub zaniechania sprzecznego z prawem lub z postanowieniami umowy spółki. Większość zdarzeń, które mogą rodzić obowiązek odszkodowawczy, wynika z naruszenia przepisów prawa bezwzględnie obowiązującego (nie chodzi tu tylko o przepisy K.s.h.). Poza sprawami znacznej wagi (np. zawieranie nieważnych umów), w grę wchodzą również zagadnienia mało istotne, np. powstanie odsetek od zaległości w zapłacie VAT wynikające z zaniedbań zarządcy związanych ze złożeniem deklaracji i uiszczeniem podatku.
Szkoda może również wynikać z naruszenia przepisów umowy spółki. Jako przykład można podać sytuację, gdy w spółce obowiązuje zasada reprezentacji jednoosobowej, choć dla zawarcia niektórych umów konieczne jest podjęcie uchwały przez cały zarząd. Zawarcie umowy przez jednego członka zarządu bez wymaganej uchwały nie wpływa na ważność kontraktu, ale jest sprzeczne z postanowieniami umowy spółki. Samowolny wybór kontrahenta może skutkować wyrządzeniem spółce szkody.
W pojęciu sprzeczności z prawem i postanowieniami umowy spółki, co do zasady, nie mieszczą się błędne decyzje ekonomiczne zarządców. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy upływ czasu pokazuje, że np. inwestycja poczyniona przez spółkę okazała się nietrafna.
Zasada winy
Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność na zasadzie winy. Jednak spółka domagająca się odszkodowania nie musi udowadniać, że zarządcy można przypisać winę za jego czyn. To on sam w ewentualnym sporze sądowym będzie musiał wykazywać, że powstanie szkody nie wynikało z jego umyślności czy niedbalstwa.
Trzeba przy tym mieć na uwadze, że K.s.h. bardzo ostro określa kryteria, według których ma być oceniane, czy członkowie zarządu należycie wywiązują się ze swoich obowiązków. W myśl art. 293 § 2 Kodeksu członek zarządu (rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator) powinien przy wykonywaniu obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Celem uwolnienia od odpowiedzialności nie może więc powoływać się np. na brak odpowiedniego wykształcenia, wiedzy czy doświadczenia.
Absolutorium i ugoda
Dochodzenie odszkodowania od członka zarządu może być poważnie utrudnione, gdy za okres, w którym wyrządzono szkodę, otrzymał on absolutorium. W ewentualnym procesie pozwany zarządca może bowiem powoływać się na otrzymane skwitowanie jako potwierdzenie zwolnienia z odpowiedzialności. Taki zarzut z reguły będzie prowadził do oddalenia powództwa. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy wspólnicy podejmując uchwałę o udzieleniu absolutorium nie wiedzieli o zdarzeniu wyrządzającym szkodę albo zostali wprowadzeni w błąd odnośnie jego skutków. Ponadto członkowie zarządu obowiązani do naprawienia szkody nie mogą powoływać się na udzielenie absolutorium w wypadku wytoczenia im powództwa przez wspólnika na podstawie art. 295 K.s.h. oraz w razie ogłoszenia upadłości spółki.
Sposobem na zwolnienie zarządcy z odpowiedzialności może być również zawarcie pomiędzy nim a spółką ugody. Trzeba jednak mieć na uwadze, że postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki i sprawowaniu zarządu albo nadzoru wymaga uchwały wspólników (art. 228 pkt 2 K.s.h.). Umowa ugody zawarta bez zgody wspólników będzie nieważna.
Dochodzenie odszkodowania
Podmiotem uprawnionym do dochodzenia od zarządcy odszkodowania jest sama spółka. Kodeks mówi bowiem o jego odpowiedzialności wobec spółki (art. 293 § 1 K.s.h.). Przy podejmowaniu czynności związanych z dochodzeniem odszkodowania wobec członka zarządu, który nadal piastuje swoją funkcję, spółka powinna być reprezentowana przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników (art. 210 § 1 K.s.h.). Dotyczyć to może zarówno wezwania do zapłaty, jak i np. złożenia pozwu do sądu.
Podmiotem uprawnionym do wystąpienia z powództwem o odszkodowanie wobec członka zarządu może być również udziałowiec spółki. Uprawnienie takie przysługuje mu, gdy spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie wyrządzonej jej szkody w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę (art. 295 § 1 K.s.h.). Wspólnik w takiej sprawie wystąpi we własnym imieniu, lecz będzie działał na rzecz spółki. W pozwie powinien więc domagać się zasądzenia odszkodowania nie dla siebie, ale na rzecz spółki. Tego typu powództwa zdarzają się jednak rzadko. W szczególności w sytuacjach, gdy mniejszościowi wspólnicy nie mają wpływu na zmianę składu zarządu, którego członkowie dopuszczają się działań wyrządzających spółce szkodę.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
