Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Firma  »  Spółki  »   Prawo holdingowe od 13 października 2022 r.
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Prawo holdingowe od 13 października 2022 r.

Gazeta Podatkowa nr 82 (1957) z dnia 13.10.2022
Ewelina Mentel-Wyrzychowska

Kodeks spółek handlowych został obszernie znowelizowany z dniem 13 października 2022 r. Zmiany dotyczą m.in. wprowadzenia nowej regulacji związanej z funkcjonowaniem grup spółek. Uzyskanie statusu grupy spółek według nowych regulacji wymaga podjęcia decyzji przez wspólników/akcjonariuszy spółki zależnej o uczestnictwie w takiej grupie ze wskazaniem spółki dominującej. Momentem kluczowym dla funkcjonowania takiej grupy jest rejestracja holdingu w Krajowym Rejestrze Sądowym. Podstawowe założenia funkcjonowania takiej grupy spółek to możliwość kierowania się interesem grupy oraz prawo spółki dominującej do wydawania spółkom zależnym wiążących poleceń. Nowe regulacje nie wyłączają możliwości funkcjonowania holdingów faktycznych.

Prawo grup spółek

Od dnia 13 października 2022 r. regulacje prawa grupy spółek zamieszczone są w tytule I, dziale IV K.s.h. (Dz. U. z 2022 r. poz. 1467). Zgodnie z zawartą w nich definicją grupa spółek oznacza spółkę dominującą i spółkę albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi (patrz ramka). W świetle tej definicji spółki uczestniczące w grupie spółek mają kierować się wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek). Owa wspólna strategia ma uzasadniać sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi. Zatem spółka dominująca oraz spółka zależna, które uczestniczą w grupie spółek, kierują się obok interesu spółki interesem grupy spółek, o ile nie zmierza to do pokrzywdzenia wierzycieli lub wspólników mniejszościowych albo akcjonariuszy mniejszościowych spółki zależnej (art. 211 § 1 K.s.h.).

Sformalizowane uczestnictwo w grupie

Nowe prawo holdingowe dotyczy spółek kapitałowych, które mogą zdecydować o tym, czy poddać się tym przepisom. Decyzję o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej podejmuje zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej większością 3/4 głosów. Takie same wymogi dotyczą ustania uczestnictwa w grupie. O ustaniu uczestnictwa w grupie spółki zależnej może zdecydować także spółka dominująca przez złożenie jej stosownego oświadczenia.

Uczestnictwo w grupie podlega ujawnieniu w KRS przez spółkę dominującą i spółkę(-i) zależną(-e). Następuje to przez wpisanie wzmianki do rejestru. Jeżeli spółka dominująca posiada siedzibę za granicą, uczestnictwo w grupie spółek wystarczy ujawnić w rejestrze spółki zależnej. Wpis holdingu do KRS to kluczowy moment dla funkcjonowania grupy spółek. Przed dniem wpisu nie ma bowiem zastosowania większość przepisów regulujących funkcjonowanie takiej grupy, w tym m.in. te dotyczące wiążących poleceń (art. 211 § 3 K.s.h.). Poza tym członek zarządu organu, prokurent oraz likwidator spółki uczestniczącej w grupie spółek może powoływać się na działanie lub zaniechanie w określonym interesie grupy spółek, jeżeli spółka ujawniła uczestnictwo w grupie spółek (art. 211 § 4 K.s.h.).

Wiążące polecenie

Wiążące polecenia to instytucja, która według założeń ma ułatwić sprawne zarządzanie grupą spółek. Polecenia takie mają dotyczyć prowadzenia spraw spółki. Spółka dominująca może wydać takie wiążące polecenie spółce zależnej, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Spółka dominująca wydaje wiążące polecenie w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności. Musi ono wskazywać co najmniej:

  • oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia,
  • interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia,
  • spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia, o ile występują,
  • przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia (art. 212 K.s.h.).

Wiążące polecenie może zatem dotyczyć np. zakupu środków trwałych (maszyn, nieruchomości) czy zawarcia umowy z dostawcą towarów wybranym przez spółkę dominującą dla całej grupy.

Reakcja spółki zależnej na polecenie

Po otrzymaniu wiążącego polecenia od spółki dominującej zarząd spółki zależnej musi je zweryfikować i podjąć najpierw uchwałę o jego wykonaniu albo odmowie wykonania (ta uchwała wymaga uzasadnienia) i następnie informuje spółkę dominującą o podjętej decyzji (art. 213 § 1, art. 214 § 1 i art. 213 § 4 K.s.h.). Przepisy wskazują, kiedy zarząd podejmuje uchwałę o wykonaniu omawianego polecenia, a mianowicie następuje to, o ile nie wystąpiły przesłanki odmowy realizacji danego polecenia wskazane w art. 214 § 1-3 K.s.h. Spółka zależna uczestnicząca w grupie spółek podejmuje uchwałę o odmowie wykonania wiążącego polecenia, jeżeli:

  • jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki,
  • istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat, licząc od dnia, w którym nastąpi zdarzenie wyrządzające szkodę, chyba że umowa albo statut spółki stanowią inaczej.

W określeniu wysokości szkody spółka zależna uwzględnia korzyści uzyskane przez tę spółkę w związku z uczestnictwem w grupie spółek w okresie ostatnich dwóch lat obrotowych. Przy czym ta przesłanka dotyczy spółki zależnej niebędącej spółką jednoosobową.

Poza tym umowa albo statut spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek może przewidywać dodatkowe przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia (zob. też art. 214 § 4 K.s.h.).

Trudna decyzja spółki zależnej

Spełnienie wskazanych wcześniej przesłanek obliguje spółkę zależną do podjęcia uchwały o odmowie wykonania wiążącego polecenia i przygotowania uzasadnienia dla tej decyzji. Zarząd spółki zależnej nie może zatem ślepo akceptować każdego wiążącego polecenia. Musi analizować, czy wystąpią wskazane przesłanki. Zarząd spółki niebędącej spółką jednoosobową ma więcej obowiązków. Ustalenie skutków wykonania wiążącego polecenia we wskazanych przedziałach czasowych może wymagać wsparcia doradcy, biegłego rewidenta, audytora. Z drugiej strony spółka dominująca, wydając polecenie spółce zależnej niebędącej spółką jednoosobową, powinna być bardziej powściągliwa.

Poza tym zarząd spółki zależnej będzie musiał sporządzić sprawozdanie o powiązaniach umownych tej spółki ze spółką dominującą za okres ostatniego roku obrotowego. W sprawozdaniu tym są wskazywane w szczególności wiążące polecenia wydane tej spółce zależnej. Sprawozdanie musi być przedstawione zgromadzeniu wspólników albo walnemu zgromadzeniu. Przy tym może stanowić ono część sprawozdania zarządu z działalności spółki (art. 218 K.s.h.).

Odpowiedzialność w grupie

Może się zdarzyć, że wykonanie wiążącego polecenia będzie wiązać się ze szkodą spółki zależnej. W takiej sytuacji art. 215 K.s.h. stanowi, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia, w tym na podstawie art. 293, art. 300125art. 483 K.s.h. Zasada ta ma odpowiednie zastosowanie do członków organów, likwidatorów spółki dominującej działających w interesie grupy spółek.

Odpowiedzialność za negatywne konsekwencje wiążącego polecenia na zasadach wskazanych w art. 2112 K.s.h. obciąża natomiast spółkę dominującą, która je wydała. Wynika z nich w szczególności, że spółka dominująca odpowiada wobec spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek za szkodę, która została wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia i która nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu, chyba że nie ponosi winy. Z kolei za szkodę wyrządzoną jednoosobowej spółce zależnej spółka dominująca odpowiada, tylko jeżeli wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do jej niewypłacalności. Odpowiedzialność spółki dominującej ustala się z uwzględnieniem obowiązku lojalności wobec spółki zależnej podczas wydawania i wykonania wiążącego polecenia. Jeżeli spółka zależna nie wytoczy powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej jej przez spółkę dominującą w terminie roku od dnia upływu terminu wskazanego w wiążącym poleceniu, każdy wspólnik albo akcjonariusz spółki zależnej może wytoczyć powództwo o naprawienie szkody wyrządzonej tej spółce. Regulacje te nie naruszają prawa spółki zależnej, jej wspólników albo akcjonariuszy oraz osób trzecich do dochodzenia naprawienia szkody na zasadach ogólnych.

Poza tym spółka dominująca odpowiada za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej, jeżeli egzekucja przeciwko tej spółce okaże się bezskuteczna, chyba że nie ponosi winy lub szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia. Domniemywa się, że szkoda ta obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności wobec spółki zależnej (art. 2114 K.s.h.).

Nowe przepisy przewidują odpowiedzialność spółki dominującej nie tylko wobec spółki zależnej czy jej wierzycieli, ale także wspólników/akcjonariuszy spółki zależnej w sytuacji, gdy spółka dominująca na dzień wydania wiążącego polecenia spółce zależnej dysponuje, bezpośrednio lub pośrednio, większością głosów umożliwiającą podjęcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek oraz o zmianie umowy albo statutu tej spółki zależnej. Wprowadzone jest też domniemanie, że dysponuje taką większością, gdy bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje w spółce zależnej co najmniej 75% kapitału zakładowego. W takich okolicznościach spółka dominująca odpowiada wobec wspólnika albo akcjonariusza tej spółki za obniżenie wartości przysługującego mu udziału albo akcji, jeżeli obniżenie było następstwem wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia (zob. art. 2113 K.s.h.).

Ochronę wspólników/akcjonariuszy mniejszościowych mają zapewnić także uprawnienia przyznane im na podstawie art. 219 (dotyczące wyznaczenia przez sąd rejestrowy firmy audytorskiej w celu zbadania rachunkowości i działalności grupy spółek) oraz art. 2110 i art. 2111 K.s.h. (odnoszące się do przymusowego odkupu ich udziałów albo akcji przez spółkę dominującą).

Co z holdingami faktycznymi?

Grupa spółek stanowi kwalifikowany stosunek dominacji i zależności, o którym mowa w art. 4 § 1 pkt 4 K.s.h., gdyż spółki w grupie mają kierować się wspólną strategią gospodarczą. Przy tym w dalszym ciągu stosunek dominacji i zależności definiują przepisy art. 4 § 1 pkt 4 i § 3-5 K.s.h. Regulacje te z dniem 13 października 2022 r. nie zostały istotnie zmienione, modyfikacja ma charakter redakcyjny związany z uchyleniem art. 7 K.s.h. Zmianie nie uległ też art. 6 K.s.h. Zgodnie z nim spółka dominująca ma obowiązek zawiadomić spółkę kapitałową zależną o powstaniu stosunku dominacji w terminie dwóch tygodni od dnia powstania tego stosunku, pod rygorem zawieszenia wykonywania prawa głosu z akcji albo udziałów spółki dominującej reprezentujących więcej niż 33% kapitału zakładowego spółki zależnej.

W świetle obecnej regulacji sam fakt istnienia stosunku dominacji nie przesądza o funkcjonowaniu w grupie spółek. Dalej spółki mogą funkcjonować w ramach tzw. holdingów faktycznych (tzw. nieformalnych grup spółek). Spółki działające w takich ramach mogą, w ramach swobody umów, zawierać różne porozumienia, określając umowne zasady współpracy. Nie mają jednak wtedy zastosowania omówione przepisy prawa grup spółek, w tym te dotyczące wyłączenia odpowiedzialności za wykonanie polecenia spółki dominującej.

Kto może uczestniczyć w grupie spółek?

W grupie spółek mogą uczestniczyć wyłącznie spółki kapitałowe, tj. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne oraz akcyjne.

Przepisy K.s.h. o spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek nie mają zastosowania do spółki publicznej, spółki będącej podmiotem objętym nadzorem nad rynkiem finansowym oraz spółki, która jest spółką w likwidacji i rozpoczęła podział swego majątku albo jest spółką w upadłości.

Przepisy K.s.h. o grupie spółek dotyczące spółki zależnej mogą być odpowiednio stosowane do spółki powiązanej ze spółką dominującą, jeżeli umowa albo statut spółki powiązanej tak stanowią. Poza tym dopuszczalne jest stosowanie przepisów K.s.h. o grupie spółek, gdy podmiotem dominującym w grupie spółek jest przedsiębiorca będący państwową osobą prawną. Natomiast Skarb Państwa nie może być podmiotem dominującym w grupie spółek (art. 9 ust. 3 i ust. 4 ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym - Dz. U. z 2021 r. poz. 1933 ze zm., w brzmieniu od 13 października 2022 r.).

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Spółki - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.