Planujemy wprowadzić w firmie nagrody jubileuszowe. Czy są jakieś powszechnie obowiązujące przepisy regulujące zasady przyznawania, naliczania i wypłacania tego rodzaju świadczeń, czy też pracodawcy mają pełną swobodę w tym zakresie. Gdzie umieścić stosowne regulacje, jeśli w zakładzie pracy nie funkcjonuje regulamin wynagradzania?
Przy ustalaniu zasad przyznawania, naliczania i wypłacania nagród jubileuszowych pracodawca może, ale nie musi, posiłkować się zarządzeniem, o którym mowa dalej, natomiast regulacje ich dotyczące powinny być umieszczone w aktach wewnątrzzakładowych lub w umowach o pracę.
Przede wszystkim wyjaśnijmy, że nagrody jubileuszowe nie są świadczeniami obligatoryjnymi powszechnie obowiązującymi - poza grupami zawodowymi, którym prawo do nich przyznają pragmatyki zawodowe, a zasady ich naliczania i wypłacania regulują stosowne przepisy wykonawcze. Z taką sytuacją mamy do czynienia przykładowo w jednostkach sfery budżetowej, u nauczycieli objętych Kartą Nauczyciela, czy też w służbach mundurowych.
Z treści pytania możemy się domyślać, iż wspomniany pracodawca nie jest objęty takimi przepisami, dlatego też zasady przyznawania, naliczania i wypłacania popularnych jubileuszówek musi opracować we własnym zakresie. Może się przy tym posiłkować zarządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (M.P. nr 44, poz. 358). Zarządzenie to generalnie już nie obowiązuje, jednak może być stosowane w tych zakładach, które przewidując prawo do nagrody jubileuszowej nie uregulowały kompleksowo zasad jej przyznawania i wypłaty. Zarządzenie stosuje się wówczas w zakresie nieuregulowanym. Nie stanowi ono przy tym samoistnej podstawy do przyznawania nagród jubileuszowych. Prawo do nich musi wynikać z przepisów zakładowych (lub z umowy o pracę), które mogą się do wspomnianego zarządzenia odwoływać.
Warto tu przytoczyć fragment uzasadnienia do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2021 r., sygn. akt II PSKP 3/21, w którym stwierdza się, że:
"(...) Gratyfikacja jubileuszowa nie stanowi powszechnego obligatoryjnego składnika wynagrodzenia za pracę mającego oparcie w Kodeksie pracy, lecz jest świadczeniem branżowym lub zakładowym, przysługującym na podstawie konkretnego przepisu płacowego, na warunkach w tym przepisie określonych (...). Wobec braku powszechnego wzorca jej regulacji, przepisy płacowe (zakładowe lub branżowe) mogą kształtować do niej prawo w sposób samodzielny i swobodny, przy zachowaniu jednak wymogu ich zgodności z przepisami prawa pracy, w tym w szczególności z zakazem naruszania zasady równego traktowania w zatrudnieniu (...)".
Pracodawcy, u których prawo do nagrody jubileuszowej nie jest określone ustawami i rozporządzeniami właściwych ministrów, dysponują więc dużą swobodą w zakresie ustalania zasad ich przyznawania, naliczania oraz wypłacania. Jak wspomniano mogą, ale nie muszą, posiłkować się przy tym ww. zarządzeniem - wprost lub pośrednio. Mogą też wzorować się na ustawach przyznających tego rodzaju świadczenia oraz rozporządzeniach regulujących zasady ich naliczania - dopasowując je oczywiście do uwarunkowań zakładowych. Istotnym jest, aby przepisy wewnątrzzakładowe regulujące zasady przyznawania, naliczania i wypłacania nagród jubileuszowych, były w miarę szczegółowe i przejrzyste, co pozwoli na uniknięcie ewentualnych nieporozumień przy ich przyznawaniu i wypłacaniu.
Opracowując wspomniane zasady pracodawcy muszą pamiętać o tym, żeby nie naruszać zasad równego traktowania w zatrudnieniu oraz o obowiązku zapewnienia jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości. Potwierdza to wyrok SN z dnia 10 października 2007 r., sygn. akt II PK 38/07, w którym stwierdzono:
"Postanowienia wewnątrzzakładowych przepisów płacowych dotyczących nabycia prawa do nagrody jubileuszowej powinny respektować zasadę wyrażoną w art. 183c K.p. (...)"
Jeżeli zaś chodzi o drugie pytanie, to skoro w firmie nie funkcjonuje regulamin wynagradzania, zasady przyznawania, naliczania i wypłacania jubileuszówek mogą być określone w innych aktach wewnątrzzakładowych, jak np. w zarządzeniu dyrektora lub prezesa. Mogą też być umieszczone bezpośrednio w umowach o pracę, ale ten sposób jest mało praktyczny z uwagi na ograniczoną ilość miejsca w takiej umowie i zakres informacji, które powinien otrzymać pracownik. Należy jednak zaznaczyć, że zapis o samym prawie do nagrody jubileuszowej dla pracownika należałoby - w sytuacji braku przepisów zakładowych - wprowadzić do umowy o pracę. Natomiast w zakresie szczegółowych warunków jej przyznawania, ustalania wysokości i wypłaty, umowa może odsyłać do zapisów wewnętrznego zarządzenia pracodawcy (z którym należałoby zapoznać pracowników).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
