Składka zdrowotna przedsiębiorców w 2024 r.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność opłacają za siebie składkę zdrowotną od podstawy wymiaru, którą muszą ustalić według zasad uzależnionych od formy opodatkowania ich firmowych przychodów. Do jej wyliczenia dla części osób prowadzących pozarolniczą działalność potrzebna jest kwota określonego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a dla pozostałych przedsiębiorców kwota minimalnego wynagrodzenia. Przepisy ustawy zdrowotnej określają też dla części przedsiębiorców minimalną wysokość tej podstawy.

Przedsiębiorcy na ryczałcie

Przedsiębiorca, który od firmowych przychodów opłaca zryczałtowany podatek dochodowy, miesięczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej (w wysokości 9%) ustala jako odpowiedni procent kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, w zależności od wysokości przychodu z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...), osiągniętego od początku roku kalendarzowego (patrz tabela). Przychód ten przedsiębiorca pomniejsza o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, ale pod warunkiem, że nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy o pdof. W przychodach tych nie uwzględnia się przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 152-154 ustawy o pdof.

W 2024 r. podstawę wymiaru składki zdrowotnej przedsiębiorcy na ryczałcie ustalają w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2023 r. Wynagrodzenie to wyniosło 7.767,85 zł.

Ustalając miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, ryczałtowiec powinien brać pod uwagę firmowy przychód osiągnięty od początku roku kalendarzowego do końca miesiąca, za który dokonywane jest rozliczenie.

Niektórzy przedsiębiorcy opłacający zryczałtowany podatek dochodowy mogą opłacać miesięczną składkę zdrowotną w uproszczonej formie, naliczając ją od podstawy wymiaru ustalonej w oparciu o kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszoną o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym (o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy o pdof). Niezależnie wtedy od wysokości przychodów uzyskanych w bieżącym roku ustaloną w taki sposób podstawę wymiaru składki zdrowotnej przedsiębiorca stosuje w każdym miesiącu danego roku, za który opłaca składkę. Jednak, aby było to możliwe, trzeba spełnić dwa warunki:

• opłacać w bieżącym roku kalendarzowym zryczałtowany podatek dochodowy,
• prowadzić przez cały poprzedni rok kalendarzowy działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem albo na zasadach ogólnych (i ewentualnie IP Box).

Skala, podatek liniowy i IP Box

Przedsiębiorcy opłacający podatek dochodowy według skali podatkowej, liniowy i ewentualnie IP Box podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalają w oparciu o wysokość firmowego dochodu. Dla tych przedsiębiorców został wprowadzony tzw. rok składkowy, trwający od 1 lutego danego roku kalendarzowego do 31 stycznia następnego roku kalendarzowego. Oznacza to, że 1 lutego 2024 r. rozpoczął się dla tych przedsiębiorców nowy rok składkowy, który będzie trwał do 31 stycznia 2025 r.

Aby obliczyć dochód dla celów ustalenia miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorcę opodatkowanego na zasadach ogólnych (tj. według skali podatkowej lub podatkiem liniowym) i ewentualnie IP Box, należy:

1) dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym ustalić jako różnicę między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy o pdof a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu tej ustawy,

2) dochód ustalony w taki sposób pomniejszyć o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,

3) dochód za kolejne miesiące ustalić jako różnicę między sumą przychodów osiągniętych od początku roku i sumą kosztów uzyskania przychodów poniesionych od początku roku,

4) dochód ustalony w taki sposób pomniejszyć o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach; dochodu nie należy pomniejszać o ww. składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,

5) przy obliczaniu dochodu stosować art. 24 ust. 1-2b ustawy o pdof i nie uwzględniać przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, pkt 63b, pkt 152-154 ustawy o pdof; w przypadku osób prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów dochód należy ustalić z uwzględnieniem art. 44 ust. 2 zdanie drugie ustawy o pdof.

Jeżeli przedsiębiorca opodatkowany na zasadach ogólnych poniesie stratę podatkową, to taką sytuację - dla celów ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej - należy traktować jako brak dochodu (dochód wynosi 0 zł). Jednak w przypadku podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych obowiązuje miesięczna minimalna podstawa jej wymiaru.

Jeżeli okaże się, że obliczona przez przedsiębiorcę kwota podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego (tj. 1 lutego), to wówczas do podstawy wymiaru składki zdrowotnej za ten miesiąc przedsiębiorca powinien przyjąć kwotę minimalnego wynagrodzenia. Tak wynika z art. 81 ust. 2d ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Miesięczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych za styczeń 2024 r. nie może więc być niższa niż 3.490 zł (składka - nie niższa niż 314,10 zł), bowiem tyle wynosiło minimalne wynagrodzenie w pierwszym dniu poprzedniego roku składkowego (tj. 1 lutego 2023 r.). Natomiast minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej w okresie od lutego 2024 r. do stycznia 2025 r. wynosi 4.242 zł (składka - nie niższa niż 381,78 zł).

Z kolei przedsiębiorca opodatkowany podatkiem liniowym składkę zdrowotną powinien naliczać w wysokości 4,9% podstawy wymiaru, ale nie niższej niż 9% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, tj. za styczeń 2024 r. - 314,10 zł, natomiast od lutego 2024 r. do stycznia 2025 r. - 381,78 zł.

Przedsiębiorcy na karcie podatkowej

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 i pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221 ze zm.), opłacające z tej działalności podatek dochodowy w formie karty podatkowej zgodnie z ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym (...), ustalają podstawę wymiaru składki zdrowotnej w bardzo prosty sposób. Dla takich przedsiębiorców podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku. W dniu 1 stycznia 2024 r. minimalne wynagrodzenie wynosiło 4.242 zł. Zatem za miesiące od stycznia do grudnia 2024 r. składka zdrowotna wynosi dla nich 381,78 zł (tj. 9% z kwoty 4.242 zł). Podstawa wymiaru składki zdrowotnej w takiej wysokości dotyczy:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie Prawa przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych,
• osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu (w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym... lub z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o pdof),
• przedsiębiorców korzystających z ulgi na start.

Pozostałe osoby

Dla pozostałych osób prowadzących pozarolniczą działalność wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, innych niż opodatkowane ryczałtem, na zasadach ogólnych i według karty podatkowej, podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej obowiązującej od stycznia do grudnia 2024 r. osoby te powinny więc ustalić w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2024 r., włącznie z wypłatami z zysku, czyli od kwoty 7.767,85 zł.

Do tej grupy ubezpieczonych zalicza się m.in. wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., wspólników spółki komandytowej, akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług, czy komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej.

Prowadzenie więcej niż jednej działalności

W przypadku gdy dana osoba prowadzi kilka pozarolniczych działalności, składkę na ubezpieczenie zdrowotne w 2024 r. nadal powinna opłacać od każdej z nich, naliczając ją odrębnie dla każdej z form opodatkowania.

Jeśli dana osoba prowadzi więcej niż jedną pozarolniczą działalność (opodatkowaną według skali podatkowej, podatkiem liniowym lub ryczałtem ewidencjonowanym), składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od sumy dochodów/przychodów.

Natomiast w razie uzyskiwania przychodów z więcej niż jednego z rodzajów działalności (np. prowadzenia działalności jako wspólnik spółki komandytowej oraz jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.), składkę zdrowotną należy opłacać odrębnie od każdego rodzaju działalności. Zasada ta nie dotyczy jednak osób, które uzyskują także przychody z działalności gospodarczej stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych (np. wg skali podatkowej) lub ryczałt ewidencjonowany.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146)

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.)

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.)