Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Rachunkowość  »  Księgi rachunkowe  »   Koszty działalności operacyjnej w rachunku zysków i strat
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Koszty działalności operacyjnej w rachunku zysków i strat

Gazeta Podatkowa nr 4 (1461) z dnia 11.01.2018
Eliza Baszyńska

Koszty działalności operacyjnej to koszty dotyczące działalności podstawowej (statutowej) danej jednostki. Podmioty gospodarcze mogą ewidencjonować je w księgach rachunkowych na kontach zespołu 4 lub 5 albo jednocześnie na kontach obu tych zespołów. Jeśli jednostki ujmują koszty tylko na kontach zespołu 4, to rachunek zysków i strat sporządzają w wariancie porównawczym. Natomiast jeśli koszty te ewidencjonują tylko w układzie funkcjonalnym, czyli na kontach zespołu 5, to rachunek zysków i strat przygotowują w układzie kalkulacyjnym. Ewidencja kosztów na kontach obu zespołów daje możliwość wyboru jednego z tych dwóch wariantów.

Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat jest obok bilansu kluczowym elementem sprawozdania finansowego jednostki gospodarczej. Przedstawia wynik działalności przedsiębiorstwa w ciągu danego okresu, najczęściej roku. Może być sporządzony w wersji porównawczej lub kalkulacyjnej. Informacja o wybranym przez kierownika jednostki wariancie, według którego podmiot gospodarczy będzie sporządzał rachunek zysków i strat, powinna znajdować się w polityce (zasadach) rachunkowości jednostki, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

W myśl art. 47 ust. 1 ustawy, w rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. W świetle art. 47 ust. 4 ustawy, rachunek zysków i strat powinien zawierać informacje w zakresie ustalonym dla jednostek:

1) innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji - w załączniku nr 1 do ustawy, w wariancie kalkulacyjnym albo porównawczym, zależnie od wyboru dokonanego przez kierownika jednostki,

2) mikro sporządzających uproszczony rachunek zysków i strat - w załączniku nr 4 do ustawy,

3) małych sporządzających uproszczony rachunek zysków i strat - w załączniku nr 5 do ustawy, w wariancie kalkulacyjnym albo porównawczym, zależnie od wyboru dokonanego przez kierownika jednostki,

4) o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2016 r. poz. 1817 ze zm.), z wyjątkiem spółek kapitałowych, oraz jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 tej ustawy - w załączniku nr 6 do ustawy.

Koszty operacyjne w wariancie porównawczym

Koszty operacyjne w wariancie porównawczym obejmują koszty rodzajowe ujęte na kontach analitycznych prowadzonych do konta 40 "Koszty według rodzajów", a także wartość sprzedanych towarów i materiałów zgromadzonych na koncie 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)" oraz na koncie 74-1 "Wartość sprzedanych materiałów i opakowań". W rachunku zysków i strat sporządzanym w wersji porównawczej według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości koszty te prezentowane są w pozycjach od B.I. do B.VIII w następujący sposób:

B. Koszty działalności operacyjnej

I. Amortyzacja

II. Zużycie materiałów i energii

III. Usługi obce

IV. Podatki i opłaty, w tym podatek akcyzowy

V. Wynagrodzenia

VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, w tym emerytalne

VII. Pozostałe koszty rodzajowe

VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

Na wartość pozycji B.I "Amortyzacja" składa się wartość odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wykorzystywanych na potrzeby jednostki, których dokonano w danym roku. Dotyczy to także odpisów amortyzacyjnych od inwestycji w nieruchomości i od środków trwałych, które jednostka oddała w najem, dzierżawę lub leasing operacyjny, jeśli są one związane z jej podstawową działalnością.

Pozycja B.II "Zużycie materiałów i energii" to głównie wartość materiałów bezpośrednich, surowców zużytych do wytworzenia produktów, np. wyrobów gotowych i usług, materiałów wykorzystywanych na potrzeby administracyjne jednostki, niskocennych składników majątku, czy kosztów zużycia energii elektrycznej, cieplnej, gazu, wody.

Na pozycję B.III "Usługi obce" składają się koszty usług wykonanych na rzecz jednostki przez podmioty zewnętrzne. Mogą to być m.in. koszty usług budowlanych, remontowych, najmu, dzierżawy, bankowych, pocztowych czy prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Pozycja B.IV "Podatki i opłaty" to przede wszystkim podatki od nieruchomości, środków transportu, opłaty za wieczyste użytkowanie gruntów, podatek od czynności cywilnoprawnych, opłaty notarialne i skarbowe (jeśli nie zwiększają ceny nabycia aktywów trwałych), a także wpłaty na PFRON. Podatek akcyzowy wykazuje się tutaj w odrębnej pozycji.

Wszelkie koszty księgowane na koncie 40 "Koszty według rodzajów" (w analityce: Wynagrodzenia) ujmowane są w pozycji B.V "Wynagrodzenia". Wartość ta obejmuje wynagrodzenia pieniężne oraz świadczenia w naturze, należne pracownikom z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia i innych umów.

W pozycji B.VI "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" wykazuje się głównie składki ZUS w części obciążającej pracodawcę (na ubezpieczenia społeczne, FP i FGŚP), odpisy na ZFŚS, świadczenia urlopowe wypłacane w miejsce odpisu na ZFŚS, czy koszty związane z bhp. Składki na ubezpieczenia emerytalne jednostki wykazują tutaj w odrębnej pozycji.

Pozycja B.VII "Pozostałe koszty rodzajowe" to np. koszty podróży służbowych, reprezentacji i reklamy, koszty ubezpieczeń majątkowych, ryczałty wypłacane pracownikom za używanie prywatnych samochodów do celów służbowych.

W pozycji B.VIII "Wartość sprzedanych towarów i materiałów" wykazuje się wartość ustaloną na podstawie zapisów na kontach 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)" i 74-1 "Wartość sprzedanych materiałów i opakowań".

Koszty operacyjne w wariancie kalkulacyjnym

Koszty operacyjne w wariancie kalkulacyjnym obejmują koszt wytworzenia sprzedanych produktów, wartość sprzedanych towarów i materiałów oraz koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu. W rachunku zysków i strat sporządzanym w wersji kalkulacyjnej według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, koszty te prezentowane są w pozycjach B, D i E następująco:

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów, w tym jednostkom powiązanym

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

D. Koszty sprzedaży

E. Koszty ogólnego zarządu

Do kosztu wytworzenia sprzedanych produktów zalicza się rzeczywisty koszt wytworzenia produktów (tj. wyrobów gotowych i usług), które zostały w danym roku sprzedane - w kwotach ujętych na koncie 70-1 "Koszt sprzedanych produktów". W sytuacji gdy wartość produktów jest odpisywana bezpośrednio w koszty w momencie ich wytworzenia, to na dzień bilansowy niezbędne jest ustalenie wartości produkcji niesprzedanej i skorygowanie o tę kwotę kosztu sprzedanych produktów na koncie 70-1, w korespondencji z kontem 60 "Produkty gotowe i półprodukty".

Do wartości sprzedanych towarów i materiałów zalicza się sprzedaż towarów i materiałów w cenach zakupu (nabycia), zaewidencjonowaną na kontach 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)" i 74-1 "Wartość sprzedanych materiałów i opakowań". Jeżeli materiały i/lub towary są odpisywane w koszty z chwilą ich nabycia, to analogicznie jak przy produktach trzeba na dzień bilansowy ustalić ich zapas i o jego wielkość skorygować wartość sprzedanych towarów i materiałów ujętych na kontach 73-1 i 74-1, w korespondencji z kontami 31 "Materiały" i 33 "Towary".

Koszty sprzedaży natomiast (ujmowane na koncie 52 "Koszty sprzedaży"). Są to koszty związane ze sprzedażą produktów, np. koszty transportu oraz koszty utrzymania punktów sprzedaży. Z kolei na koncie 55 "Koszty zarządu" ujmowane są koszty administracyjno-gospodarcze. Należą do nich m.in. koszty utrzymania dyrekcji czy działu finansowo-księgowego, a także koszty ogólno- produkcyjne.

Jeśli jednostka prowadzi ewidencję kosztów działalności na kontach zespołu 4 i 5, a rachunek zysków i strat sporządza w wariancie kalkulacyjnym, to na dzień bilansowy wszystkie koszty według rodzajów ujęte w zespole 4 przeksięgowuje na konto 49 "Rozliczenie kosztów". Po tym przeksięgowaniu konto 49 nie powinno wykazywać salda. Co ważne, jednostki sporządzające kalkulacyjny rachunek zysków i strat nie ustalają zmiany stanu produktów i nie prowadzą kont 79-0 "Obroty wewnętrzne" i 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych".

Koszty działalności podstawowej w rachunku zysków i strat w zależności od pozostałych załączników do ustawy o rachunkowości, zgodnie, z którymi jednostka, po spełnieniu odpowiednich warunków, może sporządzać sprawozdanie finansowe, przedstawia tabela.

Rachunek zysków i strat sporządzany według załącznika nr 4 Rachunek zysków i strat sporządzany według załącznika nr 5 Rachunek zysków i strat sporządzany według załącznika nr 6
B. Koszty podstawowej działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
IV. Pozostałe koszty
Wariant kalkulacyjny
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów
C. Koszty sprzedaży
D. Koszty ogólnego zarządu
Wariant porównawczy
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
IV. Wynagrodzenia
V. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, w tym:
- emerytalne
VI. Pozostałe koszty, w tym:
- wartość sprzedanych towarów i materiałów
B. Koszty działalności statutowej
I. Koszty nieodpłatnej działalności pożytku publicznego
II. Koszty odpłatnej działalności pożytku publicznego
III. Koszty pozostałej działalności statutowej
E. Koszty działalności gospodarczej
G. Koszty ogólnego zarządu

Przykład

Jednostka prowadząca pełny rachunek kosztów, sporządza rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym. Organ zatwierdzający podjął decyzję o zastosowaniu uproszczeń dla jednostki małej i sporządzeniu sprawozdania finansowego za 2017 r. zgodnie z załącznikiem nr 5 do ustawy o rachunkowości. Załóżmy, że na dzień 31 grudnia 2017 r. jednostka posiadała następujące stany na kontach kosztów:

a) 52 "Koszty sprzedaży"  130.000 zł,
b) 55 "Koszty zarządu"  600.000 zł,
c) 70-1 "Koszt sprzedanych produktów" 2.900.000 zł,
d) 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)" 1.100.000 zł,
e) 74-1 "Wartość sprzedanych materiałów i opakowań"  100.000 zł.

Fragment rachunku zysków i strat za 2017 r. (dla uproszczenia dane tylko za 2017 r.)

Pozycja Wyszczególnienie Dane za 2017 r. (w zł)
B. Koszt sprzedanych produktów, towarów i materiałów 4.100.000
C. Koszty sprzedaży 130.000
D. Koszty ogólnego zarządu 600.000

Warto pamiętać!

» W księgach rachunkowych koszty ewidencjonuje się zgodnie z zasadą memoriału i współmierności.
» W układzie rodzajowym ujmowane są zarówno koszty bieżącego okresu, jak i dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych. W myśl zasady współmierności, koszty prezentowane w rachunku zysków i strat powinny być wykazywane w wysokości dotyczącej jedynie sprzedanych w danym roku produktów, towarów i materiałów. Dlatego też dokonuje się korekty tych kosztów o zmianę stanu produktów (saldo konta 49 "Rozliczenie kosztów") i koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki (saldo konta 79-0 "Obroty wewnętrzne").
» W kalkulacyjnym rachunku zysków i strat w kosztach działalności operacyjnej wykazywane są wyłącznie koszty dotyczące bieżącego okresu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2017 r. poz. 2342)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Księgi rachunkowe - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.