NOWA USTAWA | |
W Dzienniku Ustaw z 3 września 2019 r. pod poz. 1680 opublikowano ustawę z dnia 19 lipca 2019 r. o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności. Wprowadza ona zmiany w kilku ustawach, w tym w ustawie o rachunkowości. Ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, tj. 18 września 2019 r., z pewnymi wyjątkami. Przepisy odnoszące się do opłaty za wytwarzanie odpadów, przepisy dotyczące administracyjnych kar pieniężnych oraz zmiany w ustawie o rachunkowości wejdą w życie pierwszego dnia szóstego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia, tj. 1 marca 2020 r. |
Ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności wprowadza mechanizmy mające na celu zapobieganie marnowaniu żywności m.in. poprzez nałożenie obowiązku zawarcia z organizacją pozarządową umowy dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności na cele społeczne oraz wprowadzenie opłat i kar za marnowanie żywności. Dodatkowo na sprzedawcę żywności prowadzącego księgi rachunkowe nałożono obowiązek zamieszczania w sprawozdaniu finansowym informacji o wysokości należnej opłaty lub wartości żywności przekazanej organizacjom pozarządowym na cele społeczne.
Sprzedawcy żywności zobowiązani do stosowania ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności mają obowiązek zawarcia z organizacją pozarządową umowy dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności, spełniającej wymogi prawa żywnościowego, w tym określone w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002), a nieprzeznaczonej do sprzedaży, w szczególności ze względu na wady wyglądu tej żywności albo jej opakowań. Obowiązek przekazywania żywności nie dotyczy napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%.
Umowa musi być zawarta w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności. Powinna ona zawierać w szczególności postanowienia dotyczące:
1) czasu i sposobu przekazywania żywności organizacji pozarządowej oraz rodzaju przekazywanej żywności organizacji pozarządowej,
2) podziału kosztów odbioru i dystrybucji żywności pomiędzy stronami umowy,
3) przypadków, w których organizacja pozarządowa może zrezygnować lub odmówić odbioru żywności,
4) okresu obowiązywania umowy oraz odpowiedzialności stron za niedotrzymanie warunków umowy, w tym warunków wypowiedzenia.
Co ważne sprzedawca żywności jest zobowiązany do zawarcia pierwszej umowy dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności na cele społeczne w terminie 5 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności.
Podmiotem obowiązanym do zawarcia z organizacją pozarządową umowy jest sprzedawca żywności prowadzący przedsiębiorstwo spożywcze w zakresie sprzedaży żywności w jednostce handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży powyżej 250 m2, w której przychody ze sprzedaży żywności stanowią co najmniej 50% przychodów ze sprzedaży wszystkich towarów (por. art. 2 pkt 3 ww. ustawy). Przy czym w okresie przejściowym, tj. w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie ww. ustawy wprowadzone nią obowiązki dotyczą jedynie sprzedawcy żywności prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze w zakresie sprzedaży żywności w jednostce handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży przewyższającej 400 m2 (por. art. 17 ww. ustawy).
Należy zaznaczyć, że żywność może być przekazana jedynie do organizacji pozarządowej, przez którą na potrzeby ustawy rozumie się organizację pozarządową oraz podmiot, o których mowa odpowiednio w art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2019 r. poz. 688 ze zm.), których celem statutowym jest wykonywanie zadań w sferze zadań publicznych w zakresie:
1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób,
2) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
3) działalności charytatywnej, polegającej m.in. na przekazywaniu żywności osobom potrzebującym lub prowadzeniu zakładów żywienia zbiorowego dla osób potrzebujących.
Każde nieodpłatne wydanie składników aktywów wymaga dokonania odpowiednich zapisów w ewidencji księgowej z uwzględnieniem regulacji art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. h) ustawy o rachunkowości. Z przepisu tego wynika, że nieodpłatne przekazanie, w tym w drodze darowizny aktywów, jako koszt pośrednio związany z działalnością operacyjną jednostki, zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych.
Ewidencja księgowa nieodpłatnego przekazania żywności spełniającej
|
Zwracamy uwagę, iż niezawarcie umowy podlega karze pieniężnej w wysokości 5.000 zł. Karę pieniężną wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska właściwy ze względu na miejsce prowadzenia przez sprzedawcę żywności działalności w zakresie sprzedaży żywności. Wnosi się ją w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu kary stała się ostateczna, na rachunek bankowy wskazany w tej decyzji.
W księgach rachunkowych - na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. g) ustawy o rachunkowości - kary zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych. Są to koszty związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki.
Ewidencja księgowa kary za brak umowy z organizacją pozarządową
|
Kary pieniężnej nie nakłada się jednak w przypadku, gdy sprzedawca żywności wykaże, że nie było możliwe zawarcie umowy dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności na terenie powiatu, w którym prowadzi on działalność w zakresie sprzedaży żywności.
Ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności nakłada na sprzedawców żywności obowiązek przeprowadzenia w jednostkach handlu kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie racjonalnego gospodarowania żywnością oraz przeciwdziałania marnowaniu żywności. Kampanie należy przeprowadzać co najmniej raz w roku przez co najmniej dwa kolejne tygodnie, w każdym dniu działalności jednostki handlu. Przeprowadza się je wspólnie z organizacją pozarządową, z którą sprzedawca żywności zawarł umowę dotyczącą nieodpłatnego przekazywania żywności. Na kampanie można przeznaczyć nie więcej niż 20% środków pochodzących z opłaty za marnowanie żywności.
W księgach rachunkowych sprzedawcy żywności koszty kampanii edukacyjno-informacyjnej zalicza się do kosztów podstawowej działalności operacyjnej. Kampanię można przeprowadzić we własnym zakresie (tj. siłami własnymi) lub zlecić jej przeprowadzenie firmie zewnętrznej (tj. siłami obcymi). Poniesione wydatki odnosi się w ciężar kosztów rodzajowych, zaś w układzie kalkulacyjnym - na konto kosztów zarządu.
Ewidencja księgowa kosztów kampanii edukacyjno-informacyjnej
|
Ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności przewiduje także obowiązek ponoszenia przez sprzedawców żywności opłaty za marnowanie żywności. Opłatę tę ustala się poprzez pomnożenie jednostkowej stawki przez masę marnowanej żywności. Podstawę obliczenia opłaty stanowi 90% masy marnowanej żywności w kilogramach. Stawka opłaty wynosi 0,1 zł za 1 kg marnowanej żywności. Przy czym podstawę obliczenia opłaty w roku, w którym wszedł w życie obowiązek jej ponoszenia, stanowi 80% masy marnowanej żywności w kilogramach. Opłata jest obliczana na koniec roku kalendarzowego przez sprzedawcę i wnoszona na rachunek bankowy organizacji pozarządowej, z którą zawarł on umowę, do dnia 30 kwietnia roku kalendarzowego następującego po roku, którego opłata dotyczy.
Opłatę tę można pomniejszyć o poniesione przez sprzedawcę żywności koszty:
a) prowadzenia kampanii edukacyjno-informacyjnych,
b) wykonania umowy z organizacją pozarządową, np. o koszty transportu i dystrybucji żywności.
Jeżeli sprzedawca żywności zawarł umowę z więcej niż jedną organizacją pozarządową, to opłatę dzieli między wszystkie organizacje proporcjonalnie do ilości odebranej przez nie żywności. W przypadku gdy sprzedawca żywności nie przekazał żywności żadnej z organizacji pozarządowych, przekazuje opłatę w częściach równych wszystkim organizacjom, z którymi zawarł umowę. W przypadku gdy sprzedawca nie zawarł umowy, to wnosi należną opłatę na rachunek bankowy wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej na terenie województwa, w którym znajduje się siedziba sprzedawcy żywności. Środki pochodzące z opłaty przeznaczane są na działania w zakresie przeciwdziałania marnowaniu żywności. Co ważne, w przypadku gdy wysokość całej opłaty nie przekracza 300 zł, opłaty nie wnosi się.
W księgach rachunkowych - zgodnie z zasadą memoriału (określoną w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości) - koszt opłaty za marnowanie żywności ujmuje się roku, którego opłata dotyczy, pomimo że wnosi się ją do dnia 30 kwietnia roku kalendarzowego następującego po roku, którego dotyczy. Kwotę opłaty zalicza się do kosztów podstawowej działalności operacyjnej sprzedawcy żywności i ujmuje w układzie rodzajowym na koncie 40-3 "Podatki i opłaty", natomiast w układzie kalkulacyjnych - na koncie 55 "Koszty zarządu".
Ewidencja księgowa opłaty za marnowanie żywności
|
Zwracamy uwagę, iż karze pieniężnej w wysokości od 500 zł do 10.000 zł podlega niewniesienie opłaty na rachunek bankowy organizacji pozarządowej, z którą sprzedawca zawarł umowę, lub wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, wniesienie jej w niepełnej wysokości albo niewniesienie jej w terminie. Karę pieniężną wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska właściwy ze względu na miejsce prowadzenia przez sprzedawcę działalności w zakresie sprzedaży żywności. Przy ustalaniu wysokości tej kary wojewódzki inspektor ochrony środowiska uwzględnia ilość marnowanej żywności podlegającej wniesieniu opłaty, wysokość wniesionej w niepełnym wymiarze opłaty oraz liczbę dni opóźnienia wniesienia opłaty. Wnosi się ją w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu kary stała się ostateczna, na rachunek bankowy wskazany w tej decyzji.
W księgach rachunkowych - na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. g) ustawy o rachunkowości - kary zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych. Są to koszty związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki.
Ewidencja księgowa kary za niewniesienie opłaty
|
Jeżeli okoliczności sprawy i dowody wskazują, że podmiot, który popełnił naruszenie, dołożył należytej staranności, aby do naruszenia nie doszło, lub nie miał żadnego wpływu na powstanie naruszenia, a nastąpiło ono na skutek okoliczności, których nie mógł przewidzieć, wojewódzki inspektor ochrony środowiska odstępuje od wymierzenia kary pieniężnej, umarza postępowanie oraz zwalnia podmiot od wniesienia opłaty za okres do wydania decyzji o umorzeniu postępowania.
Ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności w art. 5 ust. 10 nałożyła na sprzedawcę żywności obowiązek zamieszczenia informacji o wysokości należnej opłaty lub wartości żywności przekazanej organizacjom pozarządowym w sprawozdaniu finansowym, o którym mowa w ustawie o rachunkowości, oraz na stronie internetowej sprzedawcy, jeżeli ją prowadzi. W związku z tym obowiązkiem wprowadzono zmianę w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości, dodając w ustępie 2 w części "Dodatkowe informacje i objaśnienia" pkt 12 w brzmieniu:
"12) wartość żywności przekazanej organizacjom pozarządowym, z przeznaczeniem na wykonywanie przez te organizacje zadań w zakresie określonym w art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności (Dz. U. poz. 1680), lub kwotę opłaty za marnowanie żywności, o której mowa w art. 5 tej ustawy."
Z uwagi na fakt, iż przepisy odnoszące się do opłaty za wytwarzanie odpadów oraz dotyczące administracyjnych kar pieniężnych wejdą w życie 1 marca 2020 r., obowiązek wykazywania ww. informacji wystąpi w sprawozdaniu finansowym sporządzanym za 2020 r.
Zwracamy uwagę, iż sprzedawca żywności jest również zobowiązany do składania wojewódzkiemu funduszowi ochrony środowiska i gospodarki wodnej na terenie województwa, w którym prowadzi on działalność w zakresie sprzedaży żywności, pisemnego rocznego sprawozdania o marnowanej żywności. Sprawozdanie to zawiera dane o całkowitej masie marnowanej żywności w danym roku oraz wysokości należnej opłaty wraz ze wskazaniem wysokości opłaty, która zostanie wpłacona do funduszu. Składa się je w terminie do dnia 31 marca roku kalendarzowego następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie.
|