Czy szkoła, która zamierza w ramach zmian organizacyjnych ograniczyć zatrudnienie w dziale księgowości, rozwiązując za porozumieniem stron umowę z głównym księgowym i powierzając jego obowiązki referentowi, musi wypłacić zwalnianemu pracownikowi odprawę pieniężną? Czy zwalniany pracownik może nabyć prawo do odprawy emerytalnej, jeśli w momencie rozwiązania stosunku pracy ma ustalone prawo do emerytury? Nadmieniamy, że zatrudniamy 45 osób.
Prawo do odprawy pieniężnej tzw. ekonomicznej powstaje w przypadku rozwiązania przez pracodawcę, zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika. Tak wynika z art. 8 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy… (Dz. U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.), dalej ustawy o zwolnieniach grupowych. Zwolnienie pracownika może nastąpić w drodze wypowiedzenia umowy przez pracodawcę lub porozumienia stron. Kluczowa jest przy tym przyczyna, która leży u podstaw rozwiązania umowy. W tym kontekście należy przyjąć, że nie mogą to być przyczyny dotyczące pracownika, czyli okoliczności związane ze sposobem wykonywania przez niego pracy lub jego psychiczną i fizyczną zdolnością, czy predyspozycjami do świadczenia umówionej pracy. Wystąpienie tego typu okoliczności wyklucza możliwość nabycia przez pracownika prawa do odprawy ekonomicznej nawet, jeśli nie są one przez niego zawinione.
Ważne: Przyczyny niedotyczące pracownika obejmują nie tylko okoliczności zależne od pracodawcy, ale również inne, na które obie strony stosunku pracy nie mają wpływu. |
Jako przykład można wskazać recesję na rynku lub nałożenie embarga na państwo będące głównym rynkiem zbytu dla produktów danej firmy. Choć nie jest to zależne od którejkolwiek ze stron zatrudnienia, rodzi konieczność podjęcia kroków, celem uchronienia zakładu przed bankructwem. Jeśli wiąże się to z ograniczeniem lub zmianą struktury zatrudnienia, np. w niektórych działach firmy, stanowi podstawę dla przyznania odpraw ekonomicznych zwalnianym pracownikom.
Wysokość odprawy jest uzależniona od okresu pracy na rzecz danego pracodawcy i wynosi:
Wysokość odprawy podlega ograniczeniu do 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przy jej obliczaniu należy stosować zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
Odprawa emerytalna
Poza odprawą ekonomiczną, pracownik zwalniany ze stanowiska głównego księgowego szkoły może nabyć prawo do odprawy emerytalnej, ustalanej w oparciu o art. 38 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. nr 223, poz. 1458 z późn. zm.). Przysługuje ona w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, a jej wypłata powinna nastąpić w dniu ustania stosunku pracy. Tak stanowi § 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1050 z późn. zm.). Jeśli ZUS ustalił pracownikowi uprawnienia emerytalne w czasie zatrudnienia, a pracownik nadal świadczył pracę, to odprawa powinna zostać pracownikowi wypłacona w momencie rozwiązania umowy. Jeżeli jednak pracownik po ustaleniu przez ZUS emerytury rozwiązał dotychczasowy stosunek pracy, a następnie ponownie podjął zatrudnienie w tym lub innym podmiocie, już jako emeryt, to dla wypłaty odprawy kluczowe znaczenie ma, czy pracownik pobrał uprzednio tę odprawę. Jeśli tak, to nie ma prawa do tego świadczenia ponownie. Z art. 38 ustawy o pracownikach samorządowych jednoznacznie wynika, że odprawa emerytalno-rentowa ma charakter jednorazowy.
Przykład |
Szkoła zatrudniała głównego księgowego (emeryta) w wymiarze 1/5 etatu oraz referenta księgowego w wymiarze 4/5 etatu. W ramach zmiany organizacji zatrudnienia, organ prowadzący szkołę polecił zwolnić referenta, a zachować jedynie stanowisko głównego księgowego.
W związku z powyższym strony porozumiały się, iż stanowisko głównego księgowego przejmie referent (posiadający niezbędne kwalifikacje), zaś główny księgowy zwolni dotychczasowe miejsce pracy za porozumieniem stron.
W takich okolicznościach należy przyjąć, że przyczyną rozwiązania umowy z głównym księgowym jest reorganizacja działu księgowości szkoły. Fakt, iż likwidacji ulega stanowisko referenta, a nie zajmowane przez pracownika stanowisko głównego księgowego, nie ma wpływu na ocenę tej przyczyny jako niedotyczącej pracownika. Jeśli więc pracodawca zatrudnia na dzień zawarcia porozumienia stron co najmniej 20 pracowników, ma obowiązek wypłacenia zwalnianemu księgowemu odprawy pieniężnej, której wysokość zależy od jego stażu zakładowego. Jednocześnie warto upewnić się, czy przy okazji rozwiązania umowy, księgowy nie nabędzie prawa do odprawy emerytalnej, skoro zmienia status z pracownika na emeryta, wypełniając przesłanki wynikające z art. 38 ustawy o pracownikach samorządowych.
|