Zostałem pominięty przez ojca w testamencie. Cały spadek przypadł mojemu rodzeństwu. Ponadto na kilka lat przed śmiercią ojciec darował nieruchomość swojej przyjaciółce (jest to osoba spoza rodziny). Z tego powodu wartość spadku, który otrzymało rodzeństwo, była niewielka i tym samym nie mogłem otrzymać od nich zachowku. Czy takie roszczenie mogę skierować do obdarowanego?
W pewnych sytuacjach będzie to możliwe. Zasadniczo roszczenie o zapłatę zachowku należy kierować do spadkobierców. W myśl przepisów, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Oznacza to, że również uprawniony do zachowku powinien uwzględnić otrzymane za życia darowizny (na zasadach określonych w przepisach, co oznacza, że nie bierze się pod uwagę m.in. drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn, np. normalnych prezentów itd.).
Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku. Taką darowizną jest, co do zasady, darowizna uczyniona nie więcej niż dziesięć lat wstecz, licząc od otwarcia spadku (dotyczy to darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami ani osobami uprawnionymi do zachowku). Stanowi o tym art. 994 § 1 oraz art. 1000 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.).
Warto wspomnieć o dość istotnym ograniczeniu - obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny. Co więcej, obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny. Gdyby kilka osób było obdarowanych i ich darowizny były doliczane do spadku, wówczas obdarowany wcześniej ponosi odpowiedzialność na zasadach powyższych, tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku nie może uzyskać uzupełnienia zachowku od osoby, która została obdarowana później.
Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku (czyli dnia śmierci spadkodawcy).
|