Dziadkowie podarowali wnukowi nieruchomość. Ten jednak zaczął ich później okłamywać, chcąc pozyskać pieniądze na rzekomą działalność gospodarczą. Raz nawet dziadkowie skarżyli się, że wnuk ich okradł. Czy w tej sytuacji mogą oni odwołać darowiznę? Czy powinien tego dokonać jeden z darczyńców, czy może oboje? Jakich formalności to wymaga?
Odwołać darowiznę powinni oboje małżonkowie (darczyńcy, dziadkowie), bez względu na to, czy obdarowany wnuk dopuścił się rażącej niewdzięczności jedynie wobec jednego z darczyńców, czy też wobec obojga. W orzecznictwie przeważa stanowisko wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1996 r. (sygn. akt III CZP 191/95), w której przyznano, iż możliwość odwołania darowizny przedmiotu wchodzącego w skład majątku dorobkowego przez jednego tylko z małżonków istnieje dopiero po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej (zniesienie, rozwód, śmierć jednego z małżonków). Tak więc dopóki trwa wspólność majątkowa małżonków (dziadków będących darczyńcami), oboje powinni dokonać odwołania darowizny.
Darowizna może zostać odwołana także wówczas, kiedy wysoce naganne zachowanie się obdarowanego skierowane jest wprawdzie bezpośrednio przeciwko osobie bliskiej darczyńcy, ale dotyka jednocześnie odczuć samego darczyńcy i to w taki sposób, że usprawiedliwia ocenę postawy obdarowanego jako rażąco niewdzięcznej (por. wyrok SN z dnia 7 kwietnia 1988 r., sygn. akt II CKN 688/97).
Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone na piśmie obdarowanemu. Brak formy pisemnej nie powoduje jednak nieważności odwołania, a jedynie w dużym stopniu komplikuje sytuację odwołującego w przypadku ewentualnego sporu w sądzie (ograniczenia dowodowe). Choć odwołanie darowizny dotyczy nieruchomości, to nie musi przybierać formy aktu notarialnego.
Samo odwołanie darowizny nie stanowi w żadnym wypadku podstawy do wpisu darczyńcy do księgi wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości. Do przejścia własności nieruchomości potrzebna jest jednak umowa zawarta w formie aktu notarialnego albo wyrok sądu. Jeżeli z przyczyn leżących po stronie obdarowanej do takiej umowy nie dojdzie, darczyńcy mogą wnieść pozew przeciwko obdarowanemu wnukowi o zobowiązanie go do przeniesienia własności nieruchomości. W takim procesie sąd będzie badał, czy spełnione są przesłanki do odwołania darowizny. Ewentualne prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek strony (tu: obdarowanego) do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastąpi je.
|