Rozliczenie sprzedaży środka trwałego w pdof

Przychody w firmie osoby fizycznej - poza sprzedażą towarów i usług - generuje szereg innych zdarzeń gospodarczych. Wśród nich jednymi z najczęściej spotykanych są transakcje odpłatnego zbycia środków trwałych - zazwyczaj w drodze sprzedaży. Na sposób opodatkowania takiej transakcji wpływa wiele okoliczności.

Warunki generowania przychodu

Przychód z odpłatnego zbycia składników firmowego majątku trwałego powstaje najczęściej w wyniku sprzedaży aktualnie funkcjonujących i wykorzystywanych w firmie środków trwałych. Ponadto może on także powstać przy sprzedaży składników, które kiedyś stanowiły środki trwałe, a następnie zostały z działalności wycofane. Sprzedaż takiego składnika skutkuje powstaniem przychodu w przypadku, gdy w momencie zbycia nie minęło jeszcze 6 lat liczonych między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik ten został wycofany z działalności i dniem jego odpłatnego zbycia. Mowa o tym w art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof oraz art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. f) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...).

Firmowy przychód z opisanych operacji powstaje w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (albo częściowego jej wykonania), nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności (art. 14 ust. 1c ustawy o pdof). Natomiast w przypadku sprzedaży nieruchomości niemieszkalnych dniem powstania przychodu jest dzień zawarcia umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego, czyli dzień, w którym następuje przeniesienie własności takiej nieruchomości.

Podstawa opodatkowania

W przypadku osób fizycznych rozliczających się w działalności gospodarczej według skali podatkowej i podatkiem liniowym opodatkowaniu podlega dochód uzyskany ze sprzedaży środka trwałego. Dochodem lub stratą z odpłatnego zbycia omawianych składników majątku jest różnica między przychodem z ich odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych, powiększona o sumę dokonanych od tych środków odpisów amortyzacyjnych (art. 24 ust. 2 ustawy o pdof). Koszt uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu z takiej transakcji stanowi różnica między wartością początkową składnika majątku a sumą dokonanych odpisów amortyzacyjnych (art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o pdof). W sumie tej ujmuje się zarówno odpisy będące kosztami podatkowymi, jak i wyłączone z tej kategorii.

Natomiast przedsiębiorcy opłacający ryczałt ewidencjonowany opodatkowują 10% stawką ryczałtu przychód z odpłatnego zbycia praw majątkowych i nieruchomości określonych w art. 12 ust. 10 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...). Zbywając odpłatnie ruchome składniki majątku stanowiące środki trwałe, uzyskany w ten sposób przychód powinni opodatkować 3% stawką ryczałtu.

Nieruchomości mieszkalne na specjalnych zasadach

Ustawa o pdof przewiduje kilka wyjątków od omówionych wcześniej reguł. Z kategorii przychodów firmowych wyłącza ona wprost przychody przedsiębiorcy z odpłatnego zbycia wykorzystywanego w działalności gospodarczej:

• budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku,
• lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu,
• gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z budynkiem lub lokalem,
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie (art. 14 ust. 2c ustawy o pdof).

Odpłatne zbycie, w tym sprzedaż, wymienionych w przywołanym przepisie nieruchomości i praw majątkowych nie powoduje również powstania omawianego przychodu w sytuacji, gdy te nieruchomości i prawa stanowiły środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne w firmie. Efekt tego ustawowego wyłączenia ich sprzedaży z firmowych przychodów jest taki, że gdy sprzedawany budynek lub lokal mieszkalny stanowiący środek trwały w momencie sprzedaży nie został w 100% zamortyzowany, to niezamortyzowana część jego wartości początkowej nie obciąża firmowych kosztów podatkowych. Jeżeli bowiem kwota uzyskana z takiej transakcji nie stanowi przychodów z działalności gospodarczej, to konsekwentnie kosztu w postaci niezamortyzowanej części wartości początkowej budynku lub lokalu mieszkalnego nie można przypisać do firmowych przychodów.

Nie oznacza to jednak, że sprzedaż omawianych nieruchomości i praw pozostaje całkowicie neutralna na gruncie podatku dochodowego. Ich odpłatne zbycie może stanowić źródło przychodów, jeżeli nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie lub wybudowanie (art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy o pdof).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.)

Ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym... (Dz. U. z 2022 r. poz. 2540 ze zm.)