Darowizna komputera na rzecz szkoły - CIT i VAT

Spółka z o.o. kupiła komputer i zamierza go przekazać na rzecz technikum prowadzącego kształcenie zawodowe. Jak rozliczyć zakup komputera oraz jego przekazanie na rzecz szkoły na gruncie podatku VAT i CIT? Czy spółka musi wprowadzić komputer na środki trwałe by mogła skorzystać z odliczenia w CIT lub ze zwolnienia w podatku VAT?

Dla celów CIT, zasady odliczania od podstawy opodatkowania darowizn przekazywanych innym podmiotom określa art. 18 ust. 1 ustawy o PDOP. Zgodnie z jego treścią, odliczeniu od podstawy opodatkowania podlegają m.in. darowizny przekazane na cele kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe, o których mowa w art. 4 pkt 28a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe. Wskazać należy, iż przywołany przepis ustawy Prawo oświatowe do publicznych szkół prowadzących kształcenie zawodowe zalicza pięcioletnie technikum, trzyletnią branżową szkołę I stopnia, dwuletnią branżową szkołę II stopnia, szkołę policealną dla osób posiadających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie branżowe o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku oraz szkoły artystyczne.

UWAGA! Odliczenie od podstawy opodatkowania darowizn dokonanych na rzecz publicznych szkół prowadzących kształcenie zawodowe przysługuje tylko wówczas, kiedy przedmiotem darowizny są materiały dydaktyczne lub środki trwałe, z wyjątkiem materiałów dydaktycznych lub środków trwałych, które nie są kompletne, zdatne do użytku lub są starsze niż 12 lat (art. 18 ust. 1ca ustawy o PDOP).

Z uwagi na to, iż przywołany wyżej przepis posługuje się pojęciem "środki trwałe" wyjaśnić jednak należy, iż na gruncie ustawy o PDOP pojęcie to nie oznacza tylko tych składników majątku wymienionych w art. 16a tej ustawy (m.in. budowli, budynków, maszyn i urządzeń), które zostały przez podatnika wprowadzone do jego ewidencji środków trwałych. Obejmuje ono również analogiczne składniki, które do ewidencji takiej nie zostały wprowadzone, ale ich charakter wskazuje, iż przewidywany okres ich użytkowania może przekraczać rok (patrz m.in. art. 16e ust. 1 ustawy o PDOP).

Pamiętać przy tym należy, iż łączna kwota odliczenia, przysługującego z tytułu przekazywanych przez podatnika w roku podatkowym darowizn podlegających odliczeniu od podstawy opodatkowania na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy o PDOP - w tym przekazanych podmiotom innym niż wyżej wskazane szkoły - nie może w roku podatkowym przekroczyć 10% uzyskanego za ten rok dochodu wyliczonego przed ewentualnym jego pomniejszeniem o straty poniesione przez podatnika w poprzednich latach podatkowych. Ponadto wartość odliczanej darowizny powinna być w sposób właściwy udokumentowana. Jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane VAT, to za wartość darowizny uważa się wartość towaru wraz z podatkiem VAT, w części przekraczającej kwotę VAT naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o VAT z tytułu dokonania tej darowizny.

W przypadku darowizny innej niż pieniężna, np. komputera, darowizna powinna być potwierdzona dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu. W przypadku, gdy spółka zakupiony przez siebie komputer przekazywać będzie, tytułem darowizny, na rzecz publicznej szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, niedługo po jego zakupie i w stanie nieużywanym, za właściwy dokument potwierdzający wartość tego komputera uznać, naszym zdaniem, należy fakturę potwierdzającą jego zakup i wskazującą zarazem jego cenę, która w tym przypadku będzie odpowiadała wartości rynkowej tego komputera.

Ujmowanie wartości przekazanej darowizny w kosztach uzyskania przychodów

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o PDOP, wartość komputera przekazanego przez podatnika tytułem darowizny na rzecz publicznej szkoły kształcenia zawodowego nie będzie podlegała zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Należy jednak zauważyć, że w przypadku, w którym podatnik nabył środek trwały na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą i środek ten w działalności tej wykorzystywał, wydatki na jego zakup - bezpośrednio (np. na podstawie art. 16d ust. 1 lub 16f ust. 3 ustawy o PDOP) lub poprzez dokonywane odpisy amortyzacyjne - podlegały zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Późniejsze przekazanie takiego środka trwałego tytułem darowizny podmiotom wskazanym w art. 18 ust. 1 omawianej ustawy i odliczenie jego aktualnej wartości rynkowej od podstawy opodatkowania, nie pociąga za sobą konieczności korekty wcześniejszych kosztów związanych z zakupem i użytkowaniem tego środka trwałego.

Darowizny komputerów w okresie pandemii

Ustawą z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz. U. z 2020 r. poz. 1086 ze zm., tzw. tarcza 4.0), do ustawy o PDOP i ustawy o PDOF wprowadzone zostały z mocą wsteczną przepisy, które w korzystny sposób pozwalają podatnikom odliczać od podstawy opodatkowania m.in. wartość przenośnych komputerów przekazywanych między dniem 1 stycznia 2020 r. a 30 września 2020 r. na rzecz szkół tytułem darowizny. Przepisy te omawialiśmy szczegółowo w Biuletynie Informacyjnym nr 20 z 10 lipca 2020 r.

Z ich literalnego brzmienia (art. 38p ust. 1 ustawy o PDOP) wynika jednak, że odliczanie takie przysługuje wówczas, gdy darowizna nie została przekazana bezpośrednio określonej szkole lecz:

• organom prowadzącym placówki oświatowe, lub
   
• organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego, lub
   
• operatorowi Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej z przeznaczeniem na cele dalszego nieodpłatnego przekazania organom prowadzącym placówki oświatowe lub placówkom oświatowym.

W opublikowanych na stronie Ministerstwa Finansów objaśnieniach podatkowych z dnia 21 lipca 2020 r. Ministerstwo Finansów szczegółowo wyjaśniło definicję takiej placówki oświatowej oraz jakie jednostki mogą być w świetle tych przepisów uznane za "organy prowadzące placówki oświatowe".

Jeżeli zatem spółka przekaże darowiznę w postaci komputera bezpośrednio na rzecz technikum prowadzącego kształcenie zawodowe, to skorzystać będzie mogła z odliczenia wartości tej darowizny tylko na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy o PDOP, bez prawa zaliczenia tej wartości do kosztów uzyskania przychodów.

Darowizna komputerów na gruncie VAT

Przekazanie towarów w formie darowizny jest czynnością opodatkowaną, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych (patrz: art. 7 ust. 2 ustawy o VAT).

Tym samym, jeżeli Czytelnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT z tytułu zakupu komputera, to jego przekazanie na rzecz szkoły nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT. Natomiast, jeżeli prawo takie mu przysługiwało, wówczas darowiznę należy opodatkować VAT. Warto przy tym mieć na uwadze, że w określonych okolicznościach darowizna komputerów na rzecz placówek oświatowych może być opodatkowana stawką VAT 0%.

Podatnik ma prawo zastosować stawkę 0% VAT w przypadku darowizny sprzętu komputerowego wymienionego w załączniku nr 8 do ustawy o VAT (m.in. zestawów komputerów stacjonarnych, jednostek centralnych komputerów) dla placówek oświatowych lub dla organizacji humanitarnych, charytatywnych lub edukacyjnych w celu dalszego nieodpłatnego przekazania placówkom oświatowym. Podatnik stosuje jednak stawkę 0% VAT pod warunkiem:

• posiadania stosownego zamówienia potwierdzonego przez organ nadzorujący daną placówkę oświatową, zgodnie z odrębnymi przepisami - w przypadku dostawy do placówek oświatowych,
   
• posiadania kopii umowy o nieodpłatnym przekazaniu sprzętu komputerowego placówce oświatowej oraz posiadania stosownego zamówienia potwierdzonego przez organ nadzorujący placówkę oświatową, zgodnie z odrębnymi przepisami - w przypadku dostawy dla organizacji humanitarnych, charytatywnych lub edukacyjnych w celu dalszego nieodpłatnego przekazania placówkom oświatowym.

Dostawca musi także przekazać kopię ww. dokumentów do właściwego urzędu skarbowego. Tak stanowi art. 83 ust. 1 pkt 26 i ust. 13-15 ustawy o VAT.

Ponadto, do 30 czerwca 2020 r. stawkę w wysokości 0% VAT stosowało się do darowizny, której przedmiotem były komputery przenośne (wyłącznie laptopy i tablety), na rzecz:

• placówek oświatowych,
   
• organizacji humanitarnych, charytatywnych lub edukacyjnych oraz operatora OSE, o którym mowa w ustawie z dnia 27 października 2017 r. o Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej - w celu dalszego nieodpłatnego przekazania placówkom oświatowym,
   
• organów prowadzących szkołę lub placówkę, o których mowa w art. 4 pkt 16 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe - w celu dalszego nieodpłatnego przekazania prowadzonym placówkom oświatowym.

Obniżoną stawkę VAT stosowało się, pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy darowizny, między podatnikiem dokonującym dostawy laptopów/tabletów oraz:

• placówką oświatową,
   
• organizacją humanitarną, charytatywną lub edukacyjną oraz operatorem OSE i posiadania kopii umowy o nieodpłatnym przekazaniu laptopów/tabletów przez ten podmiot placówce oświatowej,
   
• organem prowadzącym szkołę lub placówkę, z której wynika, że laptopy/tablety zostaną przekazane placówce oświatowej prowadzonej przez ten organ.

Przez placówkę oświatową należało rozumieć publiczne i niepubliczne jednostki, o których mowa w art. 2 pkt 1-4 i 7 ustawy - Prawo oświatowe, uczelnie w rozumieniu ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Powyższe wynika z § 10a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (Dz. U. poz. 527 ze zm.).

Biorąc powyższe pod uwagę Czytelnik ma (miał) prawo zastosować stawkę 0% VAT do darowizny jednostek centralnych komputerów lub zestawu komputerów stacjonarnych na rzecz szkoły. Natomiast, jeżeli przedmiotem darowizny był laptop, to stawka 0% VAT przysługiwała pod warunkiem, że dokonano jej do 30 czerwca 2020 r. W obu przypadkach konieczne jest (było) także spełnienie pozostałych ww. warunków.