Środki trwałe w budowie ujmuje się w księgach rachunkowych na koncie 08 "Środki trwałe w budowie", jako koszty stanowiące elementy składowe kosztu wytworzenia (w rozumieniu art. 28 ust. 3 i 8 ustawy o rachunkowości), ceny nabycia (w rozumieniu art. 28 ust. 2 i 8 ww. ustawy) lub kosztu ulepszenia (zdefiniowanego w art. 31 ust. 1 ww. ustawy), dotyczące środka trwałego. Na dzień bilansowy środki trwałe w budowie wycenia się na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem, pomniejszonych o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Trwała utrata wartości środków trwałych w budowie może nastąpić np. w wyniku podjęcia przez jednostkę decyzji o czasowym lub trwałym wstrzymaniu budowy środka trwałego. Jak wynika bowiem z pkt 6.55 KSR nr 11, przesłanki ekonomiczne, techniczne, organizacyjne lub prawne mogę zdecydować o tym, że kontynuowanie budowy środka trwałego przestaje być uzasadnione. W takim przypadku jednostka ocenia, czy przesłanki te mają charakter przejściowy czy trwały. W przypadku czasowego zaniechania budowy, gdy jednostka zakłada, że w przyszłości ją dokończy, koszty zgromadzone na koncie 08 "Środki trwałe w budowie" mogą pozostać na tym koncie. Należy jednak pamiętać, że wydatków związanych z zabezpieczeniem budowy na czas jej wstrzymania nie księguje się na koncie 08, bowiem są to koszty niemające bezpośredniego związku z budową środka trwałego i nie stanowią elementu jego kosztu wytworzenia. Takie wydatki należy odnieść w ciężar konta 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne".
W sytuacji gdy czasowe wstrzymanie budowy środka trwałego doprowadzi do trwałej utraty wartości środka trwałego w budowie, wskazane jest utworzyć odpis aktualizujący doprowadzający środek trwały w budowie do jego realnej wartości. Z pkt 6.56 KSR nr 11 wynika bowiem, że w przypadku, gdy przesłanki uzasadniające przerwanie prac mają przejściowy charakter przeprowadza się test na utratę wartości i w miarę potrzeby dokonuje w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych odpisu z tytułu trwałej utraty wartości, zgodnie z KSR nr 4 "Utrata wartości aktywów". Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej (por. art. 28 ust. 7 ustawy o rachunkowości). Aktualizacja wartości środka trwałego do jego realnej wartości zapewnia przedstawienie w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym rzetelnego obrazu sytuacji majątkowej jednostki. Odpis aktualizujący kwalifikuje się w księgach rachunkowych do pozostałych kosztów operacyjnych i dokonuje się go najpóźniej na dzień bilansowy w wartości oszacowanej przez jednostkę. Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych w budowie ujmuje się w księgach rachunkowych, zapisem: Wn konto 76-1, Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie" (w analityce: Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych w budowie). W przypadku ustania przyczyny, dla której odpis ten został utworzony, odpis aktualizujący odwraca się zapisem: Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie" (w analityce: Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych w budowie), Ma konto 76-0.
W przypadku gdy test na utratę wartości wykazał, że przesłanki uzasadniające przerwanie prac mają trwały charakter, a jednostka nie może oczekiwać żadnych przyszłych korzyści ekonomicznych ze środków trwałych w budowie, kierownik jednostki podejmuje udokumentowaną decyzję o zaniechaniu budowy środka trwałego (likwidacji środka trwałego w budowie). Zaniechanie to wiąże się z koniecznością wyłączenia z ksiąg rachunkowych nakładów ujętych jako elementy wartości środka trwałego w budowie i odpisania ich w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych (por. pkt 6.57 KSR nr 11). Wszystkie koszty zgromadzone na koncie 08 wyksięgowuje się wówczas z tego konta i odnosi w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych, zapisem: Wn konto 76-1, Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie".
Należy ponadto pamiętać, iż ustalając wartość środków trwałych w budowie na dzień bilansowy uwzględnia się wyłącznie koszty pozostające w związku przyczynowo-skutkowym z jego nabyciem lub wytworzeniem, poniesione od dnia nabycia lub udokumentowanego rozpoczęcia budowy do dnia bilansowego. Dodajmy, iż według pkt 6.38 KSR nr 11, koszty wytworzenia środka trwałego budowanego siłami własnymi obejmują:
1) koszty bezpośrednie budowy danego obiektu - są to składniki kosztów, które można odnieść na dany obiekt wprost, na podstawie dokumentów źródłowych potwierdzających poniesienie kosztu lub na podstawie jednostek miary (współczynników) jednoznacznie określających wysokość kosztów poniesionych na dany obiekt,
2) koszty pośrednie budowy danego obiektu, których nie można w sposób bezpośredni przyporządkować do poszczególnych obiektów na podstawie dokumentów lub jednoznacznych miar, w tym:
Co istotne w wartości bilansowej środka trwałego w budowie nie uwzględnia się kosztów, które nie są związane przyczynowo-skutkowo z jego pozyskaniem (nabyciem lub wytworzeniem), w tym np.:
Przykład
I. Założenia:
a) wartość towarów wydanych z magazynu według cen zakupu: 20.000 zł,
b) wynagrodzenia własnych pracowników zatrudnionych przy budowie: 10.000 zł.
II. Dekretacja:
| Opis operacji | Kwota | Konto | |
| Wn | Ma | ||
| 1. PK - odpis aktualizujący wartość środka trwałego w budowie | 1.700.000 zł | 76-1 | 08 |
| 2. PK - odwrócenie odpisu aktualizującego w związku z wznowieniem budowy (zapis pod datą podjęcia decyzji o wznowieniu budowy) | 1.700.000 zł | 08 | 76-0 |
| 3. RW - wartość towarów wydanych z magazynu na budowę środka trwałego według cen zakupu | 20.000 zł | 08 | 33 |
| 4. PK - wynagrodzenia własnych pracowników zatrudnionych przy budowie | 10.000 zł | 08 | konto zespołu 5 |
III. Księgowania:
IV. Ustalenie wartości środka trwałego w budowie na dzień bilansowy:
W pozycji A.II.2 aktywów bilansu sporządzonego według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości spółka wykaże wartość środków trwałych w budowie w wysokości: 1.700.000 zł + 20.000 zł + 10.000 zł = 1.730.000 zł.
Zaliczki na środki trwałe w budowie prezentuje się na dzień bilansowy w wartości środków pieniężnych przekazanych wykonawcom i dostawcom na poczet dostaw związanych z budową, zakupem lub ulepszeniem środków trwałych, czyli w wartości nominalnej. W sytuacji gdy jednostka wpłaciła zaliczkę na środek trwały w obcej walucie przed dniem bilansowym, a zrealizowanie dostawy, na poczet której wpłacono zaliczkę odbędzie się w następnym roku obrotowym, kwotę tej zaliczki wycenia się ponownie na dzień bilansowy według średniego kursu NBP obowiązującego na ten dzień. Składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów wycenia się bowiem na dzień bilansowy po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez NBP (por. art. 30 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Należy pamiętać, że jednostki, które zapisały w swoich zasadach (polityce) rachunkowości, że stosują Krajowe Standardy Rachunkowości w stosunku do środków trwałych w odniesieniu do wyceny środków trwałych - w tym zapłaconych zaliczek na środki trwałe - powinny stosować zapisy KSR nr 11. W takich jednostkach zaliczki na środki trwałe przekazane w obcej walucie przedstawia się w bilansie w kwocie przeliczonej na złote, po jakiej zostały wprowadzone do ksiąg rachunkowych. Jeżeli nastąpi zmiana kursu, to wyceny tej nie uaktualnia się na dzień bilansowy. Jak wynika bowiem z pkt 6.18 KSR nr 11, zaliczki udzielone na poczet pozyskania środka trwałego, wyrażone w walucie obcej - przelicza się na walutę polską jedynie na moment ich przekazania. Ze względu na ich treść ekonomiczną nie dokonuje się ponownej wyceny przekazanych zaliczek, ani na dzień bilansowy, ani na dzień przeprowadzenia transakcji zakupu (przyjęcia dostawy).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
