Facebook
Bilans 2024

Jak szukać?»

Uwaga: Przedsiębiorcy mogą już składać wnioski o wakacje składkowe w grudniu br.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  BILANS 2023  »  Inwentaryzacja  »   Niedobory poinwentaryzacyjne w postaci szkód spowodowanych utratą przydatności gospodarczej ...
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Niedobory poinwentaryzacyjne w postaci szkód spowodowanych utratą przydatności gospodarczej zapasów

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 5 (1192) z dnia 10.02.2024
Dla Prenumeratorów GOFIN
f
Krajowe Standardy Rachunkowości dostępne w dziale Rachunkowość w serwisie www.przepisy.gofin.pl »

Szczególna grupę niedoborów zapasów stwierdzonych podczas prac inwentaryzacyjnych stanowią szkody (różnice jakościowe) oznaczające utratę ich cech fizycznych oraz ekonomicznych. Stwierdzenie takich różnic przez komisję inwentaryzacyjną i po podjęciu decyzji przez kierownika jednostki wymaga dokonania stosownych odpisów aktualizujących doprowadzających wartość takich zapasów do ich wartości zbywczej (tj. wartości ustalonej według cen sprzedaży netto). W skrajnych przypadkach, tj. w przypadkach wystąpienia zapasów o wartości zerowej, koniecznym może być ich likwidacja połączona z odpisaniem ich pełnej wartości w koszty okresu jako niespełniających definicji aktywów.

Wskazówki, jak postępować w takich przypadkach, zostały zawarte w stanowisku Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie inwentaryzacji drogą spisu z natury zapasów materiałów, towarów, wyrobów gotowych i półproduktów.

1. Różnice jakościowe (szkody) - niedobory

Jak wskazano w ww. stanowisku, podobny charakter do niedoborów zapasów mają szkody spowodowane pełną lub częściową utratą przez składnik zapasów pierwotnej przydatności gospodarczej (wartości użytkowej lub handlowej) wskutek oddziaływania czynników natury:

  • fizycznej (utrata cech użytkowych wskutek uszkodzeń, zniszczeń, przeterminowania) lub/i
  • ekonomicznej (zmiany mody, postęp techniczno-technologiczny).

2. Ustalenie i rozliczenie szkód jakościowych

Szkody ustala się jak niedobory (pisaliśmy o nich m.in. w poprzednim numerze BI), a rozlicza je na podstawie uwag zamieszczonych w arkuszach spisowych bądź na podstawie odrębnych protokołów, stosując następujący tok postępowania:

a) sporządza się zestawienie różnic jakościowych na wzór zestawienia różnic ilościowych z podziałem na rodzaje, asortymenty zapasów, osoby odpowiedzialne za określone składniki zapasów o obniżonej przydatności gospodarczej z jednoczesnym wskazaniem miejsca, w którym się one znajdują; wykazane w zestawieniu składniki zapasów o obniżonej przydatności są wyceniane przez księgowego po cenach stosowanych w ewidencji księgowej,

b) przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej przekazuje zestawienie różnic jakościowych kompetentnym osobom z zaleceniem weryfikacji stanu jakościowego składników zapasów wykazanych w zestawieniu i ustalenia cen sprzedaży netto możliwych do uzyskania za nie; uznaje się, że zapasy przeznaczone do zniszczenia mają zerową wartość,

c) po ustaleniu różnic między wartością zapasów o obniżonej przydatności gospodarczej według cen stosowanych w ewidencji księgowej a ich wartością po możliwych do uzyskania cenach sprzedaży netto, przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej przekazuje zestawienie różnic jakościowych (wraz z protokołem, o którym mowa w pkt 1.3.) do rozpatrzenia i decyzji kierownika jednostki.

3. Protokół z rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych

Protokół z rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych sporządza komisja inwentaryzacyjna po wyjaśnieniu przyczyn powstania różnic inwentaryzacyjnych, w tym jakościowych. Następnie, jak już wskazano w pkt 1.2., protokół ten przedstawiany jest kierownikowi jednostki. Do protokołu dołącza się zestawienia różnic ilościowych i jakościowych lub zestawienia zbiorcze. Zaznaczmy, że podobny jest tryb postępowania w przypadku przeprowadzenia spisu z natury przez podmiot zewnętrzny.

Kierownik jednostki rozpatruje i zatwierdza wnioski komisji, wprowadzając uprzednio ewentualne zmiany, po zapoznaniu się z opinią księgowego, a w razie potrzeby także - radcy prawnego.

Na podstawie zatwierdzonego przez kierownika jednostki protokołu z rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych księgowy rozlicza je w księgach rachunkowych, pod datą spisu, nie późniejszą niż ostatni dzień roku obrotowego, którego dotyczył spis z natury (art. 12 ust. 2 ustawy o rachunkowości). Składniki zapasów o obniżonej przydatności wykazuje się w ewidencji księgowej odrębnie.

Jeżeli w toku postępowania wyjaśniającego komisja inwentaryzacyjna uzna, że którakolwiek różnica inwentaryzacyjna powstała wskutek przestępstwa (kradzież, fałszerstwo), przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej występuje do kierownika jednostki z pisemnym wnioskiem o powiadomienie organów ścigania.

4. Ujęcie skutków trwałej utraty wartości aktywów w księgach rachunkowych

W myśl art. 28 ust. 7 ustawy o rachunkowości, trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej.

Zgodnie z art. 34 ust. 5 ww. ustawy, odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych (w tym: materiałów, towarów i produktów) dokonane w związku z utratą ich wartości oraz wynikające z wyceny według cen sprzedaży netto, zamiast według cen nabycia albo zakupu, albo kosztu wytworzenia, zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych.

Zatem ujęcie odpisu aktualizującego wartość składnika zapasów może przebiegać następująco:

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 34-7 "Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości zapasów materiałów i towarów" - w przypadku materiałów i towarów albo konto 62-1 "Odchylenia z tytułu aktualizacji wartości produktów" - w przypadku produktów.

Jeśli ewidencję zapasów jednostka prowadzi w stałych cenach ewidencyjnych, to w pierwszej kolejności należy obniżyć wartość zapasów do wysokości ceny zakupu (nabycia) lub kosztu wytworzenia, wyksięgowując odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na te zapasy. W ewidencji księgowej mogą w związku z tym wystąpić następujące zapisy:

1. Obniżenie wartości zapasów o wartość odchyleń:

- Wn konto 34 "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów" lub 62-0 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów",
- Ma konto 33 "Towary", 31 "Materiały" albo 60-0 "Produkty gotowe".

2. Odpis aktualizujący wartość zapasów ustalony jak wyżej (Wn konto 76-1, Ma konto 34-7 lub konto 62-1) - jako różnica wyższej ceny zakupu (nabycia) albo kosztu wytworzenia i niższej od niej ceny sprzedaży netto.

Natomiast w sytuacji gdy ewidencja towarów prowadzona jest w cenach sprzedaży brutto, zawierających zarezerwowaną marżę oraz VAT, odpis z tytułu utraty wartości towarów zalicza się w pierwszej kolejności na zmniejszenie zarezerwowanego VAT oraz marży handlowej. Jeżeli nowa (obniżona) cena sprzedaży netto jest nadal wyższa od ceny zakupu (nabycia), to obniżenie ceny ma wpływ wyłącznie na zmianę ceny ewidencyjnej oraz powoduje obniżenie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży i z tytułu VAT.

Odpis aktualizujący dotyczący zmniejszenia zarezerwowanej marży ujmuje się wówczas zapisem po stronie Wn konta 34-2 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów" (w analityce: Odchylenia z tytułu marży), w korespondencji ze stroną Ma konta 33 "Towary". Natomiast zmniejszenie zarezerwowanego VAT ujmuje się po stronie Wn konta 34-2 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów" (w analityce: Odchylenia z tytułu VAT), w korespondencji ze stroną Ma konta 33.

Jeżeli jednak cena sprzedaży netto możliwa do uzyskania ukształtowała się poniżej ceny zakupu (nabycia), to obniżenie ceny wiąże się z obniżeniem odchyleń od cen ewidencyjnych z tytułu marży i z tytułu VAT oraz dokonaniem odpisu aktualizującego wartość towarów. W takim przypadku, oprócz księgowań związanych z obniżeniem ww. odchyleń, należy dokonać odpisu aktualizującego wartość tych towarów poniżej ceny zakupu (jak już wskazano - zapisem: Wn konto 76-1, Ma konto 34-7).

Natomiast dokonując aktualizacji wartości produktów należy pamiętać, że w sytuacji gdy jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, to księgowanie odpisu aktualizującego wartość wyrobów gotowych powinna przeprowadzić w korespondencji z kontami obrotów wewnętrznych. Okoliczność ta powoduje bowiem wyjście kosztów z zamkniętego kręgu kosztów. Ewidencja może wówczas przebiegać zapisem po stronie Wn konta 76-1, w korespondencji ze stroną Ma konta 79-0 "Obroty wewnętrzne" oraz równolegle po stronie Wn konta 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych", w korespondencji ze stroną Ma konta 62-1.

W naszej ocenie, nie jest wskazane ujmowanie różnic jakościowych na koncie 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód", na którym ujmowane są niedobory ilościowe.

Przykład

Podczas inwentaryzacji drogą spisu z natury materiałów przeznaczonych do produkcji ustalono, że ze względu na zmieniony profil produkcji część z nich jest nieprzydatna i powinna być sprzedana. Nieprzydatny okazał się materiał X w ilości 150 sztuk. Ujęto go w odrębnym arkuszu spisu z natury i wraz z pozostałymi dokumentami przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej przekazał je księgowemu, który w ramach czynności rozliczeniowych ustalił, że:

  • jednostkowe ceny ewidencyjne (ustalone na poziomie cen zakupu) materiałów X uznanych za nieprzydatne wynoszą 15 zł/szt.,
  • zdaniem kompetentnych pracowników, możliwe do uzyskania ceny sprzedaży netto tych materiałów wynoszą 11 zł/szt.

Wartość materiałów przed wyceną (figurująca w ewidencji księgowej) wyniosła: 2.250 zł (tj. 150 szt. × 15 zł/szt.), natomiast po wycenie według cen sprzedaży (możliwych do uzyskania): 1.650 zł (tj. 150 szt. × 11 zł/szt.). Różnica tych wartości stanowiła niedobór równy 600 zł (tj. 2.250 zł - 1.650 zł).

Dekretacja:

Opis operacji: Kwota Konto
Wn Ma
Odpis aktualizujący oznaczający niedobór jakościowy materiału X: 600 zł 76-1 34-7

Księgowania:

Ujęcie skutków trwałej utraty wartości aktywów w księgach rachunkowych

5. Rozliczenie odpisu aktualizującego

Odpisy aktualizujące wartość rzeczowych aktywów obrotowych, ujęte na koncie 34-7 oraz na koncie 62-1, powinny pozostać na tych kontach do momentu przekazania danego składnika zapasu do zużycia, sprzedaży, likwidacji lub ewentualnie ustania przyczyny dokonania wcześniejszego odpisu.

W przypadku rozchodu związanego np. ze sprzedażą tych składników majątku, utworzone odpisy podlegają przeksięgowaniu zapisem po stronie Wn konta 34-7 lub 62-1, w korespondencji ze stroną Ma konta 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)" lub 74-1 "Wartość sprzedanych materiałów" bądź 70-1 "Koszt sprzedanych produktów". Celem takich zapisów jest "zabezpieczenie" wyniku przed ponownym obciążeniem kosztów. Część zaewidencjonowana na koncie 34-7 bądź 62-1 była już bowiem uwzględniona w wyniku finansowym w okresie dokonania odpisu aktualizującego.

Dodajmy, że nie dokonuje się odpisów aktualizujących, jeśli zapasy nie spełniają definicji aktywów tj. zostały zniszczone lub upłynął termin ich przydatności do spożycia/użycia. W takim przypadku jako składniki nadające się wyłącznie do likwidacji podlegają spisaniu w pozostałe koszty operacyjne.

Ujęcie księgowe zapasów przeznaczonych do likwidacji może przebiegać następującymi zapisami:

1. Wyksięgowanie likwidowanych materiałów, towarów, produktów gotowych:

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 31 "Materiały" lub 33 "Towary", lub 60-0 "Produkty gotowe".

2. Wyksięgowanie zapasów wycenianych w stałych cenach ewidencyjnych wymaga stosownego wyksięgowania odchyleń od cen ewidencyjnych tych zapasów:

- Wn/Ma konto 76-1,
- Ma/Wn konto 34 "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów" lub 62-0 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów".

W odniesieniu do wyrobów gotowych - jeśli jednostka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5 oraz sporządza rachunek zysków i strat w postaci porównawczej - to księgowanie operacji dotyczącej likwidacji zbędnych zapasów produktów ujmuje się z wykorzystaniem kont 79-0 i 79-1.

Należy pamiętać, że likwidacja zapasów musi zostać odpowiednio udokumentowana. W sytuacji, gdy takie nieprzydatne zapasy zostały ujawnione podczas inwentaryzacji, to na udokumentowanie decyzji o ich przeznaczeniu do likwidacji mogą składać się m.in. zestawienia różnic jakościowych, protokół z rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych zawierający umotywowane wnioski komisji inwentaryzacyjnej co do sposobu rozliczenia straty, które przedstawiane są do decyzji i akceptacji kierownikowi jednostki.

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Inwentaryzacja - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.