Przed wieloma laty otrzymałam od przyjaciela (mojego ówczesnego partnera) sporą darowiznę. Przyjaciel niedawno zmarł. Teraz zgłosiły się do mnie jego dzieci, które domagają się ode mnie wypłaty zachowku. Czy jako osoba spoza rodziny, która nic ze spadku nie otrzymała, mogę zostać do tego zobowiązana?
Wszystko zależy od okoliczności sprawy, m.in. od tego, kiedy wspomniana darowizna została dokonana. Najczęściej roszczenie o zachowek kierowane jest do spadkobierców. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Reguła ta wynika z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740).
W dalszej kolejności zobowiązana do wypłacenia zachowku może być osoba, na rzecz której został uczyniony tzw. zapis windykacyjny. Natomiast jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na rzecz której został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Darowizną tego rodzaju (doliczaną do spadku) jest, co do zasady, darowizna uczyniona nie więcej niż 10 lat wstecz, licząc od otwarcia spadku (dotyczy to darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami ani osobami uprawnionymi do zachowku). Wato jednak pamiętać, że obdarowany jest zobowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.
Zdarzyć się może, że obdarowany sam jest uprawniony do zachowku. Wówczas ponosi odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek. Co ważne, obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny. Spośród kilku obdarowanych osoba obdarowana wcześniej ponosi odpowiedzialność na powyższych zasadach tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku nie może uzyskać uzupełnienia zachowku od osoby, która została obdarowana później. Roszczenie przeciwko osobie zobowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanej od spadkodawcy darowizny przedawnia się z upływem 5 lat od otwarcia spadku.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
