Podejmując się wykonywania kolejnej pozarolniczej działalności, składki społeczne opłaca się tylko z jednego wybranego rodzaju działalności. Natomiast składkę na ubezpieczenie zdrowotne generalnie należy opłacać od każdej prowadzonej działalności. Jeśli przedsiębiorca stosuje różne formy opodatkowania, to składkę zdrowotną oblicza wówczas od podstawy wymiaru ustalonej odrębnie dla każdej działalności.
Osoba prowadząca działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (zwanej ustawą systemową), opłacająca podatek dochodowy od przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej na zasadach ogólnych (według skali podatkowej, podatek liniowy) lub IP Box, za styczeń 2022 r. powinna zapłacić za siebie składkę zdrowotną od podstawy wymiaru nie niższej niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2021 r., włącznie z wypłatami z zysku. Podstawa ta wynosi 4.665,78 zł, a naliczona od niej składka zdrowotna 419,92 zł. Natomiast począwszy od składki należnej za luty 2022 r. podstawę jej wymiaru osoby te będą ustalały w oparciu o wysokość firmowego dochodu. Wówczas przedsiębiorca opodatkowany podatkiem liniowym powinien naliczać ją w wysokości 4,9% podstawy wymiaru. Składka zdrowotna dla przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy według skali podatkowej, liniowy lub IP Box nie może być jednak niższa niż kwota odpowiadająca 9% minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2022 r. - nie niższa niż 270,90 zł.
Jeśli ubezpieczony prowadzi więcej niż jedną działalność, o której mowa w art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej... (patrz ramka), zwanej ustawą zdrowotną, i podatek dochodowy z prowadzonej działalności opłaca na zasadach określonych w art. 27 (według skali podatkowej), art. 30c (liniowy) lub art. 30ca (IP Box) ustawy o pdof (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.), składkę zdrowotną powinien opłacać od sumy dochodów, co wynika z art. 82 ust. 2a ustawy zdrowotnej (przykład 1). Takie też wyjaśnienie zawarł ZUS w poradniku pt. "Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz ustalania podstawy wymiaru składek. Poradnik dla osób prowadzących pozarolniczą działalność...", zamieszczonym na stronie internetowej www.zus.pl. Jednak przepis ten zastrzega jednocześnie, że tak ustalona roczna podstawa wymiaru składki nie może być niższa niż iloczyn liczby miesięcy w roku składkowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnej płacy.
Dla osoby prowadzącej działalność, która w 2022 r. opłaca zryczałtowany podatek dochodowy, miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi:
Przychód z prowadzonej działalności jest pomniejszany o kwoty opłaconych składek społecznych, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu.
Jeśli ubezpieczony prowadzi więcej niż jedną działalność opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, to żeby ustalić limit przychodów warunkujących wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej (tj. 60%, 100% lub 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku), należy przyjąć sumę przychodów z tych działalności (art. 82 ust. 2b ustawy zdrowotnej).
Dla osób, które z tytułu prowadzonej działalności opłacają podatek dochodowy w formie karty podatkowej zgodnie z ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym (...), od 1 stycznia 2022 r. podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku. Tak przewiduje art. 81 ust. 2z ustawy zdrowotnej. W 2022 r. wynagrodzenie to wynosi 3.010 zł. Zatem w 2022 r. składka zdrowotna wynosi dla nich 270,90 zł (tj. 3.010 zł × 9%).
Dla wszystkich pozostałych osób prowadzących pozarolniczą działalność wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej (innych niż wskazane w art. 81 ust. 2, ust. 2e i ust. 2z ustawy zdrowotnej), np. wspólników spółki komandytowej czy wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., w 2022 r. podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2021 r., włącznie z wypłatami z zysku. Tak określa art. 81. ust. 2za ustawy zdrowotnej. Wynagrodzenie to wyniosło 6.221,04 zł, więc składka zdrowotna dla tych osób w br. wynosi 559,89 zł.
Jeżeli ubezpieczony, o którym mowa w art. 81 ust. 2z lub ust. 2za ustawy zdrowotnej, uzyskuje przychody z więcej niż jednego z rodzajów działalności określonych w ust. 5, składka zdrowotna jest opłacana odrębnie od każdego rodzaju działalności. Przepis ten zastrzega jednocześnie, że jeżeli ubezpieczony prowadzący pozarolniczą działalność uzyskuje przychody z więcej niż jednej spółki w ramach tego samego rodzaju działalności, o której mowa w ust. 5 pkt 1-5 ustawy zdrowotnej, tj.:
1) działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki cywilnej,
2) działalności gospodarczej prowadzonej w formie jednoosobowej spółki z o.o.,
3) działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki jawnej,
4) działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki komandytowej,
5) działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki partnerskiej,
wtedy składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest odrębnie od każdej prowadzonej spółki.
W przywołanym wcześniej poradniku ZUS zawarł wyjaśnienia dotyczące opłacania składki zdrowotnej m.in. w sytuacji, gdy ubezpieczony prowadzi kilka rodzajów działalności i opłaca podatek dochodowy według różnych form opodatkowania. Czytamy w nim, że wtedy: "(...) składkę na ubezpieczenie zdrowotne obliczasz odrębnie dla każdej z form podatkowych (zasady ogólne, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, karta podatkowa) od podstaw wymiaru ustalonej odrębnie dla działalności opodatkowanej daną formą. (...)" - przykład 2.
W przypadku natomiast, gdy ubezpieczony prowadzi kilka rodzajów działalności, do których stosuje różne formy opodatkowania i dodatkowo prowadzi działalność, z której przychody nie są przychodami z działalności gospodarczej (np. jest wspólnikiem w dwóch jednoosobowych spółkach z o.o.), ZUS wyjaśnia, że wówczas taka osoba: "(...) dodatkowo oblicza odrębną ("jedną") składkę od podstawy wymiaru właściwej dla osób nieuzyskujących przychodów z działalności gospodarczej, tj. od 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale (...)." - przykład 3.
ZUS wyjaśnia też, że prowadząc kilka rodzajów pozarolniczej działalności i nie uzyskując przychodów kwalifikowanych dla celów podatkowych jako przychody z działalności gospodarczej, składkę zdrowotną należy opłacać od podstawy wymiaru wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w 2022 r. - 6.221,04 zł) odrębnie od każdego rodzaju prowadzonej działalności.
|
W art. 81 ust. 2 oraz ust. 2e ustawy zdrowotnej wymienia się osoby prowadzące działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy systemowej, czyli:
|
||||||||||||||||||
|
Przykład 1 Pani Anna prowadzi firmę na podstawie wpisu do CEIDG i jest też wspólnikiem spółki jawnej. Z obu tych form uzyskiwane dochody opodatkowuje jako dochody z działalności gospodarczej podatkiem liniowym. Do ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej w każdym miesiącu 2022 r., z wyjątkiem stycznia, sumuje dochody uzyskiwane w poprzednim miesiącu z obydwu tych form. Za styczeń 2022 r. powinna natomiast opłacić dwie składki zdrowotne - każdą naliczoną od podstawy nie niższej niż 4.665,78 zł.
Pani Joanna prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG i jest jednocześnie wspólnikiem spółki jawnej. Z tytułu indywidualnej działalności gospodarczej opłaca zryczałtowany podatek dochodowy natomiast jako wspólnik spółki jawnej uzyskuje przychody z działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej. W tej sytuacji w 2022 r. zobowiązana jest opłacać składkę zdrowotną (9%):
Do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu działalności wpisanej do CEIDG pani Joanna powinna uwzględniać przychody tylko z tej działalności, a przy ustalaniu podstawy wymiaru składki z tytułu prowadzenia działalności jako wspólnik tylko dochody z tej działalności. Przykład 3 Pan Jan prowadzi firmę na podstawie wpisu do CEIDG, z której opłaca zryczałtowany podatek dochodowy. Jest też wspólnikiem w spółce cywilnej, z której dochody opodatkowuje na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) oraz wspólnikiem w dwóch jednoosobowych spółkach z o.o., z których przychody dla celów pdof nie są traktowane jako przychody z działalności gospodarczej. Przychody z tytułu działalności indywidualnej oraz z tytułu uczestnictwa w spółce cywilnej dla celów podatkowych traktowane są jako przychody z działalności gospodarczej. Od 1 stycznia 2022 r. pan Jan powinien opłacać składkę zdrowotną odrębnie od:
|
||||||||||||||||||
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.)
Ustawa z dnia 13.12.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.)
Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej... (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
