Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Składki, zasiłki, emerytury  »  Składki ZUS  »   Przesłanki uznania zatrudnionych w firmie krewnych za współpracowników
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Przesłanki uznania zatrudnionych w firmie krewnych za współpracowników

Gazeta Podatkowa nr 20 (1791) z dnia 11.03.2021
Aneta Dąbrowska

Dość często w prowadzeniu działalności gospodarczej pomagają przedsiębiorcy członkowie jego rodziny. Uznaje się ich (z pewnymi wyjątkami) za osoby współpracujące przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

Osoba współpracująca

Definicję osoby współpracującej m.in. z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność (a także z przedsiębiorcami korzystającymi z ulgi na start) uregulowano w art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej ustawą systemową. Z przepisu tego wynika, że za osobę współpracującą uważa się małżonka, dzieci (własne, drugiego małżonka i przysposobione), rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające. Z tym że wymienione osoby mogą być uznane za współpracujące po spełnieniu dwóch warunków, a mianowicie wtedy, gdy:

  • pozostają z przedsiębiorcą (także korzystającym z ulgi na start) we wspólnym gospodarstwie domowym i
  • współpracują przy prowadzeniu tej działalności.

Powyższe oznacza, że o statusie osoby współpracującej decydują trzy przesłanki, tj. bycie w kręgu określonych osób bliskich, pozostawanie członka rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym i współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności. Co ważne, wskazane warunki muszą występować łącznie.

Ubezpieczenia i składki za współpracownika

Generalnie współpracujący w firmie członek rodziny przedsiębiorcy (także korzystającego z ulgi na start) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS. Zgłoszenia go do tych ubezpieczeń dokonuje prowadzący działalność na druku ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 05 11 X X. Przedsiębiorca (także korzystający z ulgi na start) opłaca też za współpracownika składki do ZUS na zasadach dotyczących przedsiębiorcy opłacającego składki społeczne na ogólnych zasadach. Gdy współpracownik podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, przedsiębiorca nalicza i opłaca też za niego składki na FP i FS. Jest tak jednak wtedy, gdy współpracownik nie osiągnął wieku 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna). Nie opłaca natomiast za niego składki na FGŚP (z pewnym wyjątkiem, o czym piszemy w dalszej treści artykułu).

Umowa o pracę z rodziną

Za pracownika - w myśl art. 8 ust. 1 ustawy systemowej - uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Zasadniczo zgłasza się taką osobę do ubezpieczeń w ZUS z kodem właściwym dla pracowników i w taki też sposób rozlicza się za nią składki do ZUS. Nie w każdym przypadku dotyczy to członka rodziny przedsiębiorcy pomagającego mu w firmie na podstawie umowy o pracę.

W judykaturze i doktrynie dość jednolicie przyjmuje się obecnie, że zawarcie umowy o pracę z członkiem rodziny nie powoduje jej nieważności. Umowa taka obowiązuje strony z konsekwencjami w zakresie prawa pracy, jednak w świetle przepisów prawa ubezpieczeń społecznych strona takiej umowy, określona jako pracownik, ma status osoby współpracującej, niezależnie od podstawy zatrudnienia (por. wyrok SN z dnia 6 stycznia 2009 r., sygn. akt II UK 134/08). Zatem współpraca pomiędzy np. małżonkami może być realizowana w ramach umowy o pracę, z tego tytułu nie powstaje jednak obowiązek ubezpieczeń w ZUS przewidziany dla pracowników, jeżeli małżonkowie pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym, a wykonywanie pracy przez małżonka ma charakter współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej (por. wyrok SN z dnia 23 kwietnia 2010 r., sygn. akt II UK 315/09). Z kolei w wyroku z dnia 21 czerwca 2016 r., sygn. akt I UK 272/15, SN wskazał, że istnienie zawartej umowy o pracę między osobą prowadzącą działalność pozarolniczą a członkiem rodziny (tu: małżonką) tej osoby, wykonującym czynności pracownicze w faktycznych warunkach współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, powoduje objęcie tego członka rodziny ubezpieczeniami w ZUS z tytułu współpracy przy prowadzeniu działalności. To oznacza, że za każdy miesiąc kalendarzowy osoba taka powinna mieć naliczone składki ZUS na zasadach dotyczących osób współpracujących. Z tą jednak różnicą, że o ile z tytułu bezumownej współpracy przedsiębiorca nie nalicza za członka rodziny składki na FGŚP, to wymóg taki jest przewidziany przy zatrudnieniu takiej osoby na podstawie umowy o pracę.

Nie każdy etat z rodziną to współpraca

Wśród osób uznanych za współpracujące z osobą prowadzącą działalność gospodarczą ustawodawca wymienił m.in. dziecko przedsiębiorcy pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym oraz współpracujące przy prowadzeniu tej działalności. Zwracamy uwagę, że za osobę taką nie uznaje się jednak dziecka, z którym przedsiębiorca (rodzic) zawarł umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. Taka osoba podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS w sposób przewidziany dla pracowników młodocianych. Powinna więc zostać zgłoszona do tych ubezpieczeń w organie rentowym z kodem tytułu ubezpieczenia 01 20 X X (pracownik młodociany).


Ustalając, czy członek rodziny może być uznany za osobę współpracującą, nie bierze się pod uwagę okresu, przez który współpraca jest wykonywana, wymiaru czasu pracy ani też wieku takiej osoby.


Za osobę współpracującą nie uważa się także współmałżonka jednego ze wspólników spółki zatrudnionego w niej na podstawie umowy o pracę. Taką osobę zgłasza się do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego w ZUS jako pracownika. Wynika to stąd, że małżonek jednego ze wspólników spółki, który zawarł umowę o pracę z tą spółką, na gruncie przepisów ustawy systemowej nie jest traktowany jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności, lecz posiada status pracownika. Dla ustalenia tytułu do ubezpieczeń w ZUS takiej osoby nie ma znaczenia fakt, że pozostaje ona z jednym ze wspólników tej spółki w związku małżeńskim i prowadzi z nim wspólne gospodarstwo domowe. Ma ona bowiem zawartą umowę o pracę ze spółką, a nie z konkretną osobą prowadzącą pozarolniczą działalność.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Składki ZUS - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.