ZUS jest płatnikiem wielu świadczeń, do których prawo uzależnione jest od niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji. Proces ustalania tej niezdolności został przez ustawodawcę określony. W dobie jednak podejmowanych działań w związku z zapobieganiem COVID-19 sprawne jego przeprowadzenie staje się nierealne. Dla wielu osób, którym ZUS przyznał świadczenia do określonego terminu, jego upływ oznaczałby brak prawa do dalszej wypłaty, przy jednoczesnym braku możliwości zweryfikowania takiego stanu rzeczy. Aby do tego nie doszło, ustawodawca wprowadził stosowne w tym zakresie uregulowania.
Katalog świadczeń wypłacanych przez ZUS, do których prawo zostało uzależnione od istnienia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, jest bardzo bogaty. Wśród nich jest m.in. renta z tytułu niezdolności do pracy, renta rodzinna i socjalna, dodatek pielęgnacyjny.
Przypomnijmy, że oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia m.in.:
dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS w I instancji i komisja lekarska ZUS w II instancji.
Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS, a Prezes ZUS może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej.
Podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczeń przewidzianych m.in. w ustawie:
stanowi zatem orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie zgłoszono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej.
Ponadto z zasad dotyczących ustalania prawa do świadczeń wynika, że mogą one przysługiwać:
Z uwagi na panującą sytuację związaną z ogłoszonym stanem zagrożenia epidemicznego/epidemii ZUS informował o zmianach dotyczących badań przez lekarzy orzeczników ZUS. Podał, że badania bezpośrednie nie będą się odbywały, a pracownicy ZUS powiadomią o tym osoby umówione na badania.
Nowe terminy badań miały być ustalane w późniejszym czasie - jeśli będzie to konieczne.
W związku z przeciwdziałaniem COVID-19 orzeczenie o:
wydane na czas określony na podstawie odpowiednich przepisów (patrz ramka), którego ważność upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii lub w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, zachowuje ważność przez okres kolejnych 3 miesięcy od dnia upływu terminu jego ważności, w przypadku złożenia wniosku o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres przed upływem terminu ważności tego orzeczenia.
Wydłużenie terminu ważności wymienionych orzeczeń nastąpiło za sprawą ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568), zwanej ustawą zmieniającą, która w omawianym zakresie weszła w życie z mocą od 8 marca 2020 r.
Wobec wydłużenia ważności orzeczeń ustawodawca doprecyzował, że prawo do świadczeń uzależnionych od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji ulega wydłużeniu do końca miesiąca kalendarzowego, w którym upłynie wydłużony termin ważności orzeczenia. We wskazanym zakresie ZUS został zwolniony z konieczności wydania decyzji.
Zasady dotyczące wydłużania ważności orzeczeń mają odpowiednie zastosowanie do orzeczeń, których termin ważności upłynął przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, jeśli:
Sytuacja taka może mieć miejsce np. gdy organ rentowy odwołał ustalony termin badania, o czym wskazano wcześniej.
Omawiane regulacje w zakresie wydłużania ważności orzeczeń oraz prawa do świadczeń mają zastosowanie do orzeczeń wojskowych komisji lekarskich wydanych na podstawie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin.
Ustawa zmieniająca zawiera również uregulowania na wypadek, gdyby w wyniku późniejszego wydania orzeczenia okazało się, że w okresie, w którym nastąpiło wydłużenie prawa do świadczenia, przysługiwało prawo do tego świadczenia w wyższej wysokości, Jeśli się tak zdarzy, to świadczenie przysługuje w odpowiednio podwyższonej wysokości od miesiąca, w którym powstało prawo do jego podwyższenia.
|
Wydłużenie terminu ważności orzeczeń o częściowej/całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji dotyczy orzeczeń wydanych na czas określony na podstawie przepisów ustawy emerytalnej oraz ustawy o:
Ważność zachowują również orzeczenia o okolicznościach uzasadniających ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego, wydane na podstawie ustawy zasiłkowej. Poprzez analogię do orzeczeń o niezdolności do pracy, orzeczenie takie, którego ważność upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, zachowuje ważność przez okres kolejnych 3 miesięcy od dnia upływu terminu ważności tego orzeczenia, jednak nie dłużej niż przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, a więc nie dłużej niż przez 12 miesięcy w przypadku złożenia wniosku o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres, przed upływem terminu ważności tego orzeczenia. Rada Ministrów może, w celu przeciwdziałania COVID-19, w drodze rozporządzenia, określać dłuższe okresy ważności orzeczeń niż wskazane, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
