Przepisy prawne dotyczące składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych określają m.in. kto jest zobowiązany opłacać składkę na ten Fundusz oraz za jakie osoby. Wyjaśniają również, w jakich przypadkach płatnik korzysta ze zwolnienia z obowiązku jej opłacania oraz przez jaki okres mu ono przysługuje. Jednak w praktyce powstaje wiele wątpliwości co do obowiązku opłacania tej składki.
Zasady opłacania składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej FGŚP) reguluje ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, dalej ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych. Do opłacania składki na ten Fundusz są zobowiązani wyłącznie płatnicy, którzy są pracodawcami w rozumieniu przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych, a więc:
jeżeli jednocześnie zatrudniają, zgodnie z przepisami polskiego prawa, co najmniej jedną osobę fizyczną w związku z prowadzoną na terytorium RP działalnością gospodarczą lub działalnością przedstawicielstwa.
Przepisów ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych, w tym dotyczących obowiązku opłacania składek na FGŚP, nie stosuje się w odniesieniu do pracodawców, wobec których nie zachodzi niewypłacalność w rozumieniu przepisów tej ustawy, tj. do:
Składkę na FGŚP pracodawca nalicza i opłaca za pracownika. Definicję pracownika zawiera art. 10 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych. Uważa się za niego osobę fizyczną, która zgodnie z przepisami polskiego prawa:
jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.
Składkę na FGŚP nalicza się wyłącznie za okres obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych.
Warto przypomnieć, że do 4 września 2017 r. składki na FGŚP nie naliczało się i tym samym nie opłacało za zatrudnione osoby spokrewnione z pracodawcą będącym osobą fizyczną. Nie była ona więc należna za małżonka pracodawcy oraz jego dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, rodziców, macochę, ojczyma, osoby przysposabiające, a także rodzeństwo, wnuki, dziadków, zięciów i synowe, bratowe, szwagierki i szwagrów. Tak wynikało z art. 10 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych obowiązującym do 4 września 2017 r.
Od 5 września 2017 r. w wyniku zmiany brzmienia ww. przepisu zarówno pokrewieństwo, jak i powinowactwo łączące pracownika z pracodawcą nie zwalnia z obowiązku opłacania składki na FGŚP za daną osobę. Oznacza to, że jeżeli zatrudniony w firmie członek rodziny wykonuje pracę na podstawie m.in. umowy o pracę, to pracodawca jest zobowiązany opłacać za niego składkę na FGŚP (przykład 3). Pozostawanie z osobą prowadzącą działalność we wspólnym gospodarstwie domowym i współpraca przy prowadzeniu tej działalności pozostaje tu bez znaczenia.
Składkę na FGŚP ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania jej ograniczenia do trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Tak wynika z art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych. Wysokość składki na ten Fundusz określa ustawa budżetowa. Do czasu określenia wysokości składki w ustawie budżetowej stosuje się składkę w wysokości ustalonej na rok poprzedni. Po ustaleniu wysokości składki w ustawie budżetowej płatnicy składek dokonują korekty wysokości wpłat od początku roku budżetowego w pierwszym miesiącu następującym po miesiącu, w którym została ogłoszona ustawa budżetowa.
W 2018 r. stopa procentowa składki na FGŚP wynosi 0,10% podstawy wymiaru, a składkę tę w całości finansuje płatnik.
Ustawodawca nie przewidział bezwzględnej konieczności opłacania składki na FGŚP za wymienione wcześniej osoby. W ustawie o ochronie roszczeń pracowniczych zawarł bowiem w tym zakresie szereg zwolnień.
Nie opłaca się składki na FGŚP za osoby, które ukończyły wiek wynoszący 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn (art. 9b ust. 2 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych). Trzeba wyjaśnić, iż zwolnienie z obowiązku opłacania tej składki obejmuje pracowników w rozumieniu art. 10 ww. ustawy, czyli nie tylko osoby pozostające w stosunku pracy, ale też zatrudnione m.in.:
Należy zwrócić uwagę, że jeżeli osiągnięcie wskazanego wieku następuje w trakcie miesiąca kalendarzowego, to w takim przypadku zwolnienie z obowiązku opłacania tej składki przysługuje dopiero od miesiąca następnego. Jedynie w sytuacji osób, które odpowiednio wiek 55 lub 60 lat ukończą pierwszego dnia danego miesiąca - zwolnienie to przysługuje już od tego miesiąca (przykład 4).
Kolejna grupa osób, za które nie opłaca się składki na FGŚP, dotyczy zatrudnionych bezrobotnych po 50. roku życia. Ulga ta przysługuje pracodawcy po spełnieniu łącznie dwóch warunków:
1) zatrudniona osoba w dniu nawiązania stosunku pracy miała ukończone 50 lat (50. urodziny przypadały najpóźniej w dniu nawiązania stosunku pracy) i
2) pozostawała w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy przez okres co najmniej 30 dni, liczonych wstecz od dnia poprzedzającego dzień nawiązania stosunku pracy (przykład 5).
Tak stanowi art. 9b ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych.
Preferencja ta przysługuje pracodawcy przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę. Okres ten liczy się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została zawarta umowa o pracę.
Przy czym dla zwolnienia z obowiązku opłacania składki na FGŚP za zatrudnionych "starszych" bezrobotnych ważna jest data zawarcia umowy o pracę, nie zaś data nawiązania stosunku pracy (rozpoczęcia pracy).
Ponadto w przypadku tych osób zwolnienie z opłacania składki na FGŚP przysługuje tylko w odniesieniu do pracowników w rozumieniu art. 2 K.p. (Dz. U. z 2018 r. poz. 108 ze zm.), czyli osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Wskazana ulga nie przysługuje więc w stosunku do osób wykonujących np. pracę na podstawie umów o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło.
Okresowym zwolnieniem z obowiązku opłacania składki na FGŚP objęto też pracowników powracających z urlopu z tytułu urodzenia dziecka, tj. urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego. Za wymienione osoby pracodawca jest zwolniony z obowiązku opłacania składek na ten Fundusz przez okres 36 miesięcy (art. 9a ustawy o ochronie roszczeń). Okres tego zwolnienia liczy się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie wskazanego urlopu (przykład 6).
Możliwa jest sytuacja, w której ze wskazanych urlopów na to samo dziecko korzystają oboje rodzice. Wtedy prawo do omawianej preferencji przysługuje wyłącznie jednemu pracodawcy. Nabywa je ten pracodawca, który pierwszy udzielił pracownikowi jednego z urlopów związanych z rodzicielstwem i nadal kontynuuje jego zatrudnienie. W praktyce najczęściej korzysta z niej pracodawca matki dziecka.
|
Przykład 1 Stowarzyszenie prowadzi działalność gospodarczą. Jednocześnie zatrudnia kilka osób na podstawie umowy o pracę. Pomimo tego, że stowarzyszenie to jest wpisane do rejestru przedsiębiorców, to jednak za zatrudnionych pracowników nie opłaca składki na FGŚP. Jest bowiem równocześnie wpisane do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Na posesji p. Bożeny znajduje się 20-arowy ogród. Do jego utrzymania zatrudnia ona (na podstawie umowy o pracę) 35-letniego ogrodnika. Od wypłacanego temu pracownikowi wynagrodzenia p. Bożena opłaca za niego składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotną oraz na FP. Jednak z uwagi na to, że nie jest ona przedsiębiorcą, nie opłaca za niego składki na FGŚP.
Pani Patrycja prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. W jej firmie są zatrudnieni pracownicy, jak i zleceniobiorcy. Od 1 lutego 2018 r. dodatkowo współpracuje z nią na podstawie umowy o pracę 29-letnia córka. Zgłosiła ją do ubezpieczeń w ZUS jako osobę współpracującą. Za zatrudnioną córkę p. Patrycja jest zobowiązana opłacać nie tylko składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotną oraz na FP, ale także na FGŚP.
Pracodawca zatrudnia na podstawie umowy o pracę pracownicę, która w dniu 20 lutego 2018 r. ukończyła 55 lat. Pracodawca nie będzie opłacał za nią składki na FGŚP począwszy od wszystkich wypłat dokonanych jej w marcu 2018 r. bez względu na okres, za który są one pracownicy należne.
Załóżmy, że pracodawca w dniu 1 marca 2018 r. zatrudni na podstawie umowy o pracę pracownicę, która ma ukończone 51 lat. Osoba ta przez półtora miesiąca przed podjęciem tego zatrudnienia była zarejestrowana w urzędzie pracy jako bezrobotna. Pracodawca jest zwolniony z opłacania składki na FGŚP za tę pracownicę w okresie od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r.
Pracownica powróciła do pracy po urlopie macierzyńskim przysługującym jej do 11 stycznia 2018 r. W tym przypadku pracodawca jest zwolniony z opłacania za nią składki na FGŚP w okresie od 1 lutego 2018 r. do 31 stycznia 2021 r. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 13.07.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych... (Dz. U. z 2016 r. poz. 1256 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
