Skutki nierozliczenia podatku PIT za 2024 r. do 30 kwietnia 2025 r.

Upłynął termin rozliczenia się z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za 2024 r. Grzywny za złożenie zeznania podatkowego z opóźnieniem można uniknąć dzięki "czynnemu żalowi". Osoby, które nie uiściły w terminie podatku dochodowego, muszą liczyć się z obciążeniami odsetkowymi i wszczęciem postępowania egzekucyjnego.

Zeznanie po terminie

PIT-28, PIT-36, PIT-36L, PIT-37, PIT-38 oraz PIT-39 za 2024 r. należało złożyć do 30 kwietnia 2025 r.

Termin ten nie podlega przywróceniu. Osoby, które wbrew ustawowemu wymogowi nie złożyły do tej pory zeznania podatkowego, powinny jak najszybciej wywiązać się z tego obowiązku. Zeznanie podatkowe przekazane po terminie jest ważne. Rozliczenie można złożyć w formie papierowej lub przesłać przez internet, np. za pomocą programu DRUKI Gofin. Podatnik ma prawo skorzystać z przysługujących mu ulg, np. odliczyć wydatki na cele rehabilitacyjne, oraz preferencji, np. opodatkować dochody łącznie z małżonkiem.

Należy jednak liczyć się z odpowiedzialnością karną skarbową. Niezłożenie zeznania podatkowego w terminie, mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania, stanowi wykroczenie skarbowe. Grozi za nie grzywna na podstawie art. 56 § 4 Kodeksu karnego skarbowego. Podatnicy są karani za to wykroczenie skarbowe głównie mandatami karnymi wystawianymi przez uprawnionych pracowników urzędów skarbowych. Grzywna wymierzona w trybie mandatowym za niezłożenie w terminie zeznania podatkowego PIT za 2024 r. może wynieść do 23.330 zł. Podatnik ma prawo odmówić przyjęcia mandatu karnego. Jeżeli to zrobi, sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych, co oznacza najczęściej skierowanie jej do sądu. Sąd może nie znaleźć podstaw do ukarania podatnika, ale jeżeli uzna go winnym, będzie miał prawo wymierzyć mu znacznie wyższą grzywnę niż jest to dopuszczalne w trybie mandatowym. Za niezłożenie w terminie zeznania podatkowego PIT za 2024 r. może ona wynieść od 466,60 zł do 93.320 zł. Przy wymiarze grzywny - w trybie mandatowym lub przez sąd - brane są pod uwagę okoliczności sprawy, a także sytuacja życiowa sprawcy: stosunki rodzinne, stan majątkowy, dochody, możliwości zarobkowania.

Kary nie muszą obawiać się osoby, które nie złożyły PIT-37 lub PIT-38 za 2024 r., ale ich zeznanie podatkowe zostało automatycznie zaakceptowane w usłudze Twój e-PIT. Usługa ta polega na wstępnym przygotowaniu zeznania podatkowego przez KAS i udostępnieniu go podatnikowi on-line w serwisie e-Urząd Skarbowy po zalogowaniu z użyciem danych podatkowych, profilu zaufanego, e-dowodu, bankowości elektronicznej lub aplikacji mObywatel. Takie zeznanie podatkowe można zmodyfikować lub uzupełnić. Jeżeli jednak do 30 kwietnia 2025 r. podatnik nie zaakceptował lub nie odrzucił PIT-37 lub PIT-38 za 2024 r. przygotowanego w usłudze Twój e-PIT, a jednocześnie nie złożył takiego rozliczenia samodzielnie, zeznanie podatkowe udostępnione w usłudze Twój e-PIT zostało automatycznie zaakceptowane i uznane za złożone 30 kwietnia 2025 r. Nie ma więc mowy o niezłożeniu wspomnianych zeznań podatkowych w terminie. Automatyczna akceptacja nie dotyczy innych rozliczeń PIT za 2024 r. udostępnionych w usłudze Twój e-PIT, tj. PIT-28, PIT-36 oraz PIT-36L. Nie objęła ona ponadto zeznań podatkowych, w których wykazane są wyłącznie przychody zwolnione (np. ulga dla młodych), a także zapisanych jako "kopie robocze" oraz odrzuconych przez podatnika w usłudze Twój e-PIT.

Zawiadomienie

Sposobem na uniknięcie kary za niezłożenie w terminie zeznania podatkowego jest dokonanie "czynnego żalu".

Polega to na zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego o popełnieniu wykroczenia skarbowego. Trzeba ujawnić wszystkie istotne okoliczności. "Czynny żal" można przekazać naczelnikowi urzędu skarbowego w formie papierowej lub elektronicznej. Zawiadomienie można przesłać przez internet za pośrednictwem serwisu e-Urząd Skarbowy lub platformy ePUAP. Dozwolone jest również wniesienie "czynnego żalu" ustnie do protokołu. Stanowi tak art. 16 § 4 i § 4a Kodeksu karnego skarbowego.

Nie ma urzędowego wzoru "czynnego żalu" składanego w formie papierowej lub elektronicznej. Zawiadomienie powinno zawierać dane sprawcy, wskazanie naczelnika urzędu skarbowego, opis czynu zabronionego i okoliczności jego popełnienia. Zawiadomienie musi być podpisane przez sprawcę. Niedozwolone jest podpisanie "czynnego żalu" przez pełnomocnika - bez względu na rodzaj i zakres udzielonego mu pełnomocnictwa. Zawiadomienie to stanowi przyznanie się do popełnienia czynu zabronionego i musi pochodzić od sprawcy.

Jednocześnie ze złożeniem "czynnego żalu" należy przekazać niezłożone w terminie zeznanie podatkowe. "Czynny żal" jest bezskuteczny, jeżeli zostanie dokonany w czasie, gdy urząd skarbowy miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu wykroczenia skarbowego. Nieskuteczne jest również zawiadomienie złożone po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej zmierzającej do ujawnienia czynu zabronionego, chyba że nie dostarczyła ona podstaw do wszczęcia w tej sprawie postępowania karnego skarbowego. Czynnościami służbowymi są m.in. czynności sprawdzające i kontrola.

Zapłata podatku

Roczne rozliczenie podatku dochodowego to nie tylko obowiązek złożenia zeznania podatkowego, ale także wymóg uiszczenia podatku wykazanego do zapłaty.

Termin płatności podatku PIT za 2024 r. upłynął 30 kwietnia 2025 r. Regulując go po tej dacie, należy liczyć się z konsekwencjami odsetkowymi. Odsetki za zwłokę trzeba, co do zasady, naliczyć od 1 maja 2025 r. do dnia zapłaty (przykład 1).

Inaczej została rozwiązana kwestia uiszczenia podatku z PIT-37 lub PIT-38 za 2024 r. automatycznie zaakceptowanych w usłudze Twój e-PIT. Osoby korzystające z tej opcji mogły nie wiedzieć o obowiązku zapłaty podatku dochodowego. Jeżeli więc nie uiściły go do 30 kwietnia 2025 r., otrzymają do 30 maja 2025 r. informację z urzędu skarbowego o konieczności dokonania wpłaty w terminie 7 dni od dnia doręczenia informacji. Dotrzymanie tego tygodniowego terminu pozwala uniknąć zapłaty odsetek za zwłokę naliczonych od 1 maja 2025 r. (przykład 2). W żadnym przypadku - zarówno gdy podatnik reguluje z opóźnieniem podatek wykazany w złożonym przez siebie zeznaniu podatkowym, jak i w razie niedotrzymania terminu wynikającego z informacji o wpłacie podatku z rozliczenia automatycznie zaakceptowanego w usłudze Twój e-PIT - nie nalicza się odsetek za zwłokę nieprzekraczających 8,70 zł.

Podatek dochodowy od osób fizycznych wpłaca się na mikrorachunek podatkowy. Każdy podatnik ma własny mikrorachunek przypisany do niego na podstawie identyfikatora podatkowego. Identyfikatorem podatkowym osób fizycznych jest numer PESEL albo NIP. Numerem PESEL posługują się osoby, które mają nadany ten numer, nie prowadzą działalności gospodarczej, nie podlegają zarejestrowaniu jako podatnicy VAT, nie są płatnikami podatków lub składek ZUS. Kryteria te trzeba spełniać łącznie. Pozostałe osoby, mające status podatnika, płatnika podatku lub składek ZUS, muszą posiadać NIP. Podatek PIT wynikający z łącznego opodatkowania dochodów małżonków - za który małżonkowie odpowiadają solidarnie - może być wpłacony na mikrorachunek wygenerowany na podstawie identyfikatora podatkowego męża albo żony (według ich uznania). Zaleca się jedynie, aby wpłata została dokonana na mikrorachunek tego małżonka, który występuje we wspólnym zeznaniu podatkowym jako podatnik (tj. jako pierwszy). Numer mikrorachunku - po podaniu identyfikatora podatkowego podatnika - można uzyskać w urzędzie skarbowym albo wygenerować na stronie internetowej www.podatki.gov.pl/generator-mikrorachunku-podatkowego. Jest on również dostępny na koncie podatnika w serwisie e-Urząd Skarbowy.

Działania egzekucyjne

Zaległy podatek dochodowy może być dochodzony w trybie egzekucji administracyjnej. Urzędy skarbowe na ogół odstępują jednak od egzekwowania niewielkich kwot. Mają prawo z urzędu (bez wniosku podatnika) umorzyć zaległość podatkową nieprzekraczającą pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym - obecnie nieprzekraczającą 80 zł.

Postępowanie egzekucyjne może być prowadzone na podstawie zeznania podatkowego złożonego przez podatnika. Nie musi być wydana decyzja określająca wysokość zaległości podatkowej. Zeznanie podatkowe stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego. Warunkiem przystąpienia do egzekucji administracyjnej jest jednak uprzednie doręczenie podatnikowi pisemnego upomnienia wzywającego do uregulowania zaległości podatkowej (wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia). Przewiduje to art. 3a § 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Kwotę objętą upomnieniem należy wpłacić w terminie 7 dni od dnia doręczenia upomnienia. Po bezskutecznym upływie tego terminu może być wszczęte postępowanie egzekucyjne.

Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za niezapłacony podatek. Urząd skarbowy może zająć jego konta bankowe, wynagrodzenie za pracę, ruchomości czy nieruchomości (patrz ramka) - z wyłączeniem rzeczy i praw majątkowych niepodlegających egzekucji lub spod niej wyłączonych. Podatnik, który jest w związku małżeńskim, odpowiada za podatek majątkiem osobistym oraz majątkiem wspólnym swoim i małżonka. Majątek wspólny tworzą przedmioty majątkowe nabyte przez jednego lub oboje małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej, m.in. pobrane pensje.

Należy jednocześnie pamiętać o zasadach zapłaty przez małżonków podatku dochodowego wynikającego z łącznego opodatkowania ich dochodów. Małżonkowie ponoszą za niego odpowiedzialność solidarną. Każdy z nich ma prawo i obowiązek uregulować cały podatek wynikający ze wspólnego zeznania podatkowego. Jeżeli jeden z małżonków umrze przed zapłatą tego podatku, do jego uiszczenia zobligowany jest wyłącznie żyjący małżonek. Nie stosuje się w tym przypadku przepisów ustanawiających ogólne zasady odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy (w tym art. 100 Ordynacji podatkowej).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111)

Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2024 r. poz. 628 ze zm.)

Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2025 r. poz. 132)