Pierwszy urlop wypoczynkowy młodocianego w razie porzucenia przez niego pracy

W połowie marca br. rozwiązaliśmy w trybie natychmiastowym umowę z pracownikiem młodocianym w pierwszym roku nauki, który od połowy grudnia 2017 r. nie pojawiał się w pracy bez usprawiedliwienia. Jak obliczyć przysługujący mu wymiar urlopu i ekwiwalent za ten urlop biorąc pod uwagę to, że w miesiącu rozwiązania umowy nie przysługiwało mu żadne wynagrodzenie, gdyż nie przepracował ani godziny? Nadmieniamy, że wypłacaliśmy mu wynagrodzenie w kwocie minimalnej, obowiązującej w pierwszym roku nauki.

Młodociany nabywa prawo do pierwszego urlopu z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Przy czym w roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat (art. 205 § 1-2 K.p.). Urlopy te podlegają sumowaniu, co umożliwia młodocianemu w pierwszym roku zatrudnienia skorzystanie z 38 lub 32 dni wypoczynku.

Młodociany podjął pierwszą pracę w celu nauki zawodu od 1 września 2017 r. Umowa została rozwiązana z dniem 15 marca 2018 r.

Z upływem 6 miesięcy zatrudnienia, tj. z dniem 28 lutego 2018 r. młodociany nabył prawo do pierwszego urlopu w wymiarze 12 dni. W okresie ferii zimowych (w styczniu 2018 r.) wykorzystał 10 dni urlopu udzielonych mu zaliczkowo. Zatem nabył prawo do ekwiwalentu za 2 dni urlopu wypoczynkowego (12 dni - 10 dni).

Młodociany w pierwszym roku nauki zawodu z dniem 12 sierpnia 2017 r. rozwiązał umowę o pracę zawartą 1 września 2016 r. W tym zatrudnieniu wykorzystał 22 dni urlopu wypoczynkowego (część zaliczkowo). Naukę zawodu kontynuuje u innego pracodawcy, u którego podjął pracę od 1 września 2017 r.

Z upływem roku pracy (co miało miejsce u obecnego pracodawcy po przepracowaniu 18 dni) młodociany nabył prawo do 26 dni urlopu należnego po roku pracy. Ponieważ z puli urlopowej za pierwszy rok pracy wynoszącej 38 dni wykorzystał 22 dni, obecny pracodawca powinien udzielić mu 16 dni urlopu za omawiany okres.

Prawo do następnego urlopu młodociany uzyskuje w każdym następnym roku kalendarzowym - w dniu 1 stycznia, o ile tego dnia pozostaje w zatrudnieniu, albo w każdym innym pierwszym dniu zatrudnienia w tym roku. Przy czym w roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych (za cały rok).

W sprawach nieuregulowanych przepisami Rozdziału V ("Urlopy wypoczynkowe") Działu dziewiątego K.p. ("Zatrudnianie młodocianych") do urlopów przysługujących młodocianym stosuje się przepisy Działu siódmego K.p. Oznacza to, że znajduje tu zastosowanie powszechna reguła proporcji zarówno w przypadku rozwiązania stosunku pracy (art. 155¹ K.p.), jak i powrotu w ciągu roku kalendarzowego po nieobecności spowodowanej jedną z przyczyn wymienionych w art. 155² K.p., w tym nieobecności nieusprawiedliwionej. Stosownie do pierwszego z przepisów, w roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysługuje u dotychczasowego pracodawcy urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w tym roku, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze. Z kolei w razie trwającego co najmniej miesiąc urlopu bezpłatnego, nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy, a także innych rodzajów absencji wymienionych w art. 155² § 1 K.p., pracownikowi powracającemu w ciągu roku do pracy przysługuje urlop wypoczynkowy proporcjonalny do okresu zatrudnienia w tym roku. Gdyby nieobecność przypadała po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku (co do zasady po 1 stycznia tego roku), wymiar urlopu pracownika powracającego w ciągu tego samego roku ulega proporcjonalnemu obniżeniu, o ile przed rozpoczęciem tego okresu pracownik nie wykorzystał urlopu w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze (art. 155² § 2 K.p.).

Jak wynika z powołanej normy, zasadę obniżania urlopu wypoczynkowego po co najmniej 1-miesięcznym okresie niewykonywania pracy z przyczyn wskazanych w art. 155² § 1 K.p. stosuje się do pracowników uprawnionych do kolejnego urlopu wypoczynkowego, a nie do urlopu w pierwszym roku podjęcia pracy (w przypadku młodocianego z upływem 6 miesięcy, a następnie roku pracy). Rodzaj nieobecności ma jednak także wpływ na pierwszy urlop wypoczynkowy. Kwestię tę wyjaśniła Państwowa Inspekcja Pracy w piśmie z 5 sierpnia 2009 r., będącym odpowiedzią na zapytanie naszego Wydawnictwa. 

Jak w nim czytamy: "Zgodnie z art. 153 § 1 K.p. pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Korzystanie z urlopu bezpłatnego, trwającego co najmniej 1 miesiąc, przez takiego pracownika powoduje, iż urlop wypoczynkowy nie ulega proporcjonalnemu umniejszeniu, ponieważ pracownik nie był do niego uprawniony, co wynika wyraźnie z art. 155² § 2 K.p. Umniejsza się urlop wypoczynkowy pracownikowi, który był do niego uprawniony, gdyby nie korzystał z urlopu bezpłatnego. (...)". Ze stanowiska Inspekcji wynika, iż korzystanie z urlopu bezpłatnego (wystąpienia innego okresu nieobecności wymienionego w omawianym przepisie, np. nieobecności nieusprawiedliwionej) w pierwszym roku kalendarzowym wykonywania pracy przesuwa w czasie nabycie prawa do urlopu, odpowiednio do okresu nieobecności.

Zakładamy, że młodociany z przykładu 1 od 15 grudnia 2017 r. do dnia rozwiązania stosunku pracy, co nastąpiło w trybie natychmiastowym z dniem 15 marca br., nie pojawiał się w pracy bez usprawiedliwienia. Z informacji, której pracodawca zasięgnął w szkole wynika, że porzucił też naukę (do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy - art. 202 § 3 K.p.).

Młodociany nie nabył prawa do urlopu wypoczynkowego "z upływem 6 miesięcy" (okres pracy wyniósł jedynie 3 miesiące i 14 dni).

Przechodząc do problematyki podstawy ekwiwalentowej należy przypomnieć, że składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do ekwiwalentu (§ 15 rozporządzenia urlopowego). Chodzi tu o tę kwotę jaka przysługuje w miesiącu nabycia uprawnienia, a nie w miesiącach poprzedzających, jak w przypadku składników zmiennych. Kwestia jej wypłaty bądź nie (tu z powodu nieobecności) pozostaje bez znaczenia. Do podstawy kwalifikuje stawkę należną, tj. taką jaka wynika z umowy z pracownikiem.

Zgodnie z zapisami umowy o pracę pracownikowi z przykładu 1 przysługiwało wynagrodzenie:

• od 1 września do 30 listopada 2017 r. - 168,83 zł miesięcznie,
   
• od 1 grudnia 2017 r. do 28 lutego 2018 r. - 170,22 zł miesięcznie,
   
• od 1 marca 2018 r. - 180,67 zł.

Minimalne stawki wynagrodzeń młodocianych podajemy w serwisie www.wskazniki.gofin.pl

Do podstawy ekwiwalentu przyjęto kwotę 180,67 zł, a zatem wyniósł on 17,28 zł, co wynika z wyliczenia: 180,67 zł : 20,92 (współczynnik) = 8,64 zł; 8,64 zł : 8 = 1,08 zł; 1,08 zł x (2 dni x 8 godz.) = 17,28 zł.