Dysponowanie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku VAT

Podatnik, który rozlicza się z dostawcą/usługodawcą w systemie podzielonej płatności dokonuje przelewu kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto na rachunek bankowy albo na rachunek imienny w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej kontrahenta, natomiast kwota VAT przekazywana jest na specjalne konto, tzw. rachunek VAT. Wówczas u podatnika (dostawcy) może wystąpić kumulacja środków zgromadzonych na rachunku VAT. Należą one do podatnika, ale dysponowanie nimi jest jednak ograniczone. Z tego bowiem rachunku podatnik na podstawie art. 62b ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 2187 ze zm.) może dokonać zapłaty m.in.:

1) przy użyciu komunikatu przelewu na rachunek VAT kwoty podatku VAT wynikającej z faktury dokumentującej nabycie towarów lub usług bądź kwoty podatku VAT wynikającej z wystawionej przez podatnika faktury korygującej,

2) na rachunek urzędu skarbowego:

• podatku od towarów i usług (VAT), w tym podatku VAT z tytułu importu towarów, dodatkowego zobowiązania podatkowego w tym podatku, a także odsetek za zwłokę w podatku od towarów i usług lub odsetek za zwłokę od dodatkowego zobowiązania podatkowego,
   
• podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) oraz zaliczek na ten podatek, a także odsetek za zwłokę w podatku dochodowym od osób prawnych oraz odsetek od zaliczek na ten podatek,
   
• podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) oraz zaliczek na ten podatek, a także odsetek za zwłokę w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz odsetek od zaliczek na ten podatek,
   
• podatku akcyzowego, przedpłat podatku akcyzowego (AKC), wpłat dziennych, a także odsetek za zwłokę w podatku akcyzowym oraz odsetek od przedpłat podatku akcyzowego,
   
• należności celnych oraz odsetek za zwłokę od tych należności,

3) należności z tytułu składek, do poboru których obowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Warto podkreślić, że z powyższych przepisów nie wynika, aby podatnik dokonując zapłaty podatku VAT, PIT czy CIT na rachunek urzędu skarbowego zobowiązany był do wpłacenia ww. zobowiązań na podstawie komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub SKOK.

Przypomnijmy, że Ministerstwo Finansów w objaśnieniach podatkowych z dnia 29 czerwca 2018 r. pt. "Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności (MPP)" wyjaśniło, że: "(…) przy zapłacie zobowiązania VAT (…) przelewem podatkowym, w pierwszej kolejności do przelewu wykorzystane zostaną środki zgromadzone na rachunku VAT. (…)." Powyższe oznacza, że bank realizując przelew podatkowy dotyczący zapłaty podatku VAT do urzędu skarbowego, zawsze w pierwszej kolejności pobiera środki z rachunku VAT.

Pomimo, że ww. objaśnienia MF dotyczą dobrowolnego mechanizmu podzielonej płatności to nowa funkcjonalność w postaci możliwości zapłaty z rachunku VAT zobowiązań w innych podatkach (np. PIT lub CIT) jest aktualnie analogiczna jak przy zapłacie zobowiązań w podatku VAT.

Uwaga

Wpłat na rachunek urzędu skarbowego z tytułu podatków np. VAT, CIT czy PIT podatnik dokonuje na podstawie zwykłego przelewu podatkowego a nie na podstawie komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub SKOK. Wpisuje w nim właściwy numer rachunku urzędu skarbowego i symbol formularza. Przy czym należy pamiętać, że od 1 stycznia 2020 r. każdy podatnik zobowiązany będzie wpłacać zobowiązania podatkowe (w tym podatek od towarów i usług) na przypisany mu indywidualny rachunek podatkowy, tzw. mikrorachunek podatkowy.

Jeżeli podatnik posiada w danym banku kilka rachunków VAT to samodzielnie może (bez żadnych ograniczeń) dokonywać przesunięć środków pieniężnych pomiędzy tymi rachunkami. Zgodnie bowiem z art. 62b ust. 2 pkt 6 ww. ustawy - Prawo bankowe rachunek VAT może być obciążony wyłącznie w celu przekazania środków na inny rachunek VAT posiadacza rachunku VAT prowadzony w tym samym banku przy użyciu komunikatu przelewu, w którym:

• w polu przeznaczonym na kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności, jak i w polu przeznaczonym na kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto należy wpisać kwotę przekazywanych środków,
   
• w polu przeznaczonym na wskazanie numeru faktury należy wpisać wyrazy "przekazanie własne",
   
• w polu przeznaczonym na wskazanie numeru, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku (NIP) należy wskazać numer, za pomocą którego posiadacz jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług (swój numer NIP).

W przypadku wystąpienia kumulacji środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku VAT, podatnik ma prawo do wystąpienia z wnioskiem do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na rachunku VAT, na wskazany przez niego rachunek bankowy albo rachunek w SKOK, dla których jest prowadzony ten rachunek (zgodnie z treścią art. 108b ust. 1 ustawy o VAT).

Ustawodawca nie określił terminu, w jakim można złożyć taki wniosek, a także nie wprowadził urzędowego wzoru tego wniosku. We wniosku tym podatnik musi określić wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana (w myśl art. 108b ust. 2 ustawy o VAT). Ponadto w objaśnieniach podatkowych z dnia 29 czerwca 2018 r. "Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności (MPP)" MF wyjaśnia, że: "(...) We wniosku podatnik wskazuje: (...) rachunek VAT, z którego mają być uwolnione środki; (...) rachunek rozliczeniowy lub rachunek w SKOK, na który mają być przelane środki z rachunku VAT (może to być wyłącznie rachunek rozliczeniowy lub rachunek w SKOK, dla którego jest prowadzony ten rachunek VAT); (...)." Przy czym:"(...) decyzja co do częstotliwości występowania z wnioskiem, jak i wysokość środków wskazanych we wniosku pozostaje w gestii podatnika. (...)."

Taki wniosek podlega weryfikacji przez naczelnika urzędu skarbowego, który w terminie 60 dni od otrzymania wniosku, w drodze postanowienia, wyraża zgodę na przekazanie środków z rachunku VAT. Na powyższe postanowienie podatnikowi przysługuje zażalenie. Informację o wydanym w tej sprawie postanowieniu, naczelnik urzędu skarbowego przekazuje bankowi albo spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, które prowadzą rachunek VAT wskazany we wniosku (art. 108b ust. 4 ustawy o VAT).

W myśl art. 108b ust. 5 ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego odmawia, w drodze decyzji, wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT w przypadku:

• posiadania przez podatnika zaległości z tytułu podatków i należności, o których mowa w art. 62b ust. 2 pkt 2 lit. a) ww. ustawy - Prawo bankowe w wysokości odpowiadającej tej zaległości wraz z odsetkami za zwłokę, według stanu na dzień wydania decyzji (powyższe dotyczy zaległości z tytułu VAT, w tym importu towarów, z tytułu CIT, PIT, AKC oraz należności celnych i odsetek za zwłokę od tych należności),
   
• gdy zachodzi uzasadniona obawa, że:

a) zobowiązanie podatkowe z tytułu podatków i należności, o których mowa powyżej, nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań podatkowych lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję zobowiązań podatkowych, lub

b) wystąpi zaległość podatkowa z tytułu podatków i należności, o których mowa powyżej lub zostanie ustalone dodatkowe zobowiązanie podatkowe.

Ponadto, w wyniku wprowadzonych zmian (dodany art. 108b ust. 7 ustawy o VAT) od 1 listopada 2019 r. z wnioskiem o przekazanie środków z rachunku VAT na rachunek bankowy albo rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej mogą występować również osoby, które były wspólnikami spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej. Procedura rozpatrywania wniosku złożonego przez byłych wspólników ww. spółek jest analogiczna jak przy wnioskach składanych przez pozostałych podatników.