Realizacja decyzji kończącej postępowanie podatkowe i przesądzającej o konieczności uregulowania podatku może zostać wstrzymana, jeżeli podatnik zaskarży ją do sądu administracyjnego oraz przedstawi zabezpieczenie spłaty spornej kwoty. Przyjęcie przez organ podatkowy zaproponowanego zabezpieczenia skutkuje wstrzymaniem naliczania odsetek za zwłokę. Alternatywą dla podatników nieposiadających możliwości ustanowienia zabezpieczenia jest przekonanie sądu administracyjnego o potrzebie wstrzymania realizacji zaskarżonego rozstrzygnięcia.
Decyzja ostateczna (od której nie przysługuje odwołanie w postępowaniu podatkowym) podlega wykonaniu. Podatnik ma obowiązek uregulować wynikające z niej zobowiązanie, a jeżeli tego nie zrobi - organ podatkowy może wszcząć egzekucję administracyjną. Szansą na przesunięcie momentu zapłaty jest skierowanie sprawy do sądu administracyjnego.
Organ podatkowy pierwszej instancji wstrzyma realizację decyzji zaskarżonej do sądu administracyjnego, jeżeli zostanie ustanowione odpowiednie zabezpieczenie spłaty spornej kwoty (wraz z odsetkami za zwłokę). Może to zrobić z urzędu - po dokonaniu prawomocnego wpisu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego, korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia, albo na wniosek podatnika - po przyjęciu zabezpieczenia w postaci poręczenia banku, gwarancji ubezpieczeniowej, weksla lub innego wskazanego w art. 33d § 2 Ordynacji podatkowej (patrz ramka). Zabezpieczenie chroni przed przymusowym ściągnięciem podatku do momentu uprawomocnienia się orzeczenia sądowego. Wstrzymanie realizacji decyzji następuje do wysokości odpowiednio: wartości przedmiotu hipoteki lub zastawu skarbowego albo zabezpieczenia przyjętego od podatnika.
Podatnik nie może liczyć na niepodejmowanie przez organ podatkowy działań egzekucyjnych do czasu upływu terminu wniesienia skargi - wynoszącego 30 dni od dnia doręczenia decyzji. Przeszkodą w wykonaniu ostatecznej decyzji jest wyłącznie wstrzymanie jej realizacji. Wstrzymanie następuje w formie postanowienia w przypadku spełnienia łącznie dwóch warunków: wniesienia skargi do sądu administracyjnego oraz ustanowienia odpowiedniego zabezpieczenia spłaty spornej kwoty. Nie wystarczy samo zadeklarowanie chęci złożenia skargi, wniesienie przez podatnika wniosku o wstrzymanie wykonania ostatecznej decyzji czy wystąpienie przez organ podatkowy z wnioskiem o dokonanie wpisu hipoteki przymusowej.
Akceptacja zaproponowanego przez podatnika zabezpieczenia spłaty kwoty objętej zaskarżoną decyzją pozwala zredukować obciążenia odsetkowe w razie przegranej.
Wstrzymanie wykonania decyzji nie ma wpływu na naliczanie odsetek za zwłokę. Wynika tak z art. 239h Ordynacji podatkowej. Odsetki za zwłokę nie są jednak naliczane po przyjęciu przez organ podatkowy zabezpieczenia spłaty zaległości podatkowej wynikającej z zaskarżonej decyzji. Znajduje tu zastosowanie art. 54 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi, że nie nalicza się odsetek za zwłokę od zabezpieczonej kwoty zobowiązania za okres zabezpieczenia, jeżeli objęte nim środki pieniężne, w tym kwoty uzyskane ze sprzedaży objętych zabezpieczeniem rzeczy lub praw, zostały zaliczone na poczet zaległości podatkowych. Stosowanie tej normy nie jest wykluczone w razie wstrzymania wykonania decyzji. W przypadku więc gdy realizacja ostatecznej decyzji zostanie zawieszona w wyniku przyjęcia zabezpieczenia spłaty wynikającego z niej zobowiązania podatkowego, odsetek za zwłokę nie ustala się za okres trwania zabezpieczenia, jeżeli zobowiązanie podatkowe zostanie w przyszłości pokryte z przedmiotu zabezpieczenia.
Przepis mówiący o braku wpływu wstrzymania wykonania decyzji na naliczanie odsetek za zwłokę odnosi się do przypadków samego wstrzymania realizacji rozstrzygnięcia podatkowego. Nie stosuje się go, jeżeli wstrzymaniu towarzyszy zabezpieczenie spłaty spornej kwoty, ponieważ wówczas podstawą redukcji obciążeń odsetkowych jest art. 54 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej (por. interpretację podatkową Dyrektora KIS z dnia 24 kwietnia 2018 r., nr 0111-KDIB2-3.4017.5.2018.LG).
Alternatywą dla podatników nieposiadających możliwości ustanowienia zabezpieczenia na swoim majątku jest przekonanie sądu administracyjnego o zasadności wstrzymania realizacji zaskarżonego rozstrzygnięcia. Określa to art. 61 § 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sąd, po otrzymaniu skargi, może wstrzymać na wniosek podatnika wykonanie decyzji w całości lub w części. Podatnik musi jednak wykazać, że taka ochrona jest niezbędna, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. Swoje twierdzenia trzeba poprzeć odpowiednimi dowodami. Sąd administracyjny może zastopować realizację zaskarżonego rozstrzygnięcia, chociażby wcześniej nie zgodził się na to organ podatkowy.
Wstrzymanie wykonania decyzji traci moc z dniem wydania orzeczenia uwzględniającego skargę lub uprawomocnienia się orzeczenia oddalającego skargę.
Formy zabezpieczenia wykonania decyzji stosowane na wniosek podatnika:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.)
Ustawa z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369 ze zm.)
|