Limity pomocy de minimis dla podmiotów powiązanych

Osoba fizyczna prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. W bieżącym roku podatkowym i dwóch poprzednich latach nie otrzymała żadnej pomocy de minimis. Jednocześnie ta osoba fizyczna (nie w ramach prowadzenia działalności gospodarczej) posiada większościowy pakiet udziałów w spółce z o.o., która w ciągu ostatnich trzech lat otrzymała pomoc de minimis w wysokości 23 tys. euro, oraz posiada większościowy pakiet akcji w spółce akcyjnej, która otrzymała 135 tys. euro. Czy do limitu pomocy de minimis dla osoby fizycznej wlicza się pomoc, którą uzyskała zarówno spółka z o.o., jak i spółka akcyjna? Czy do limitu pomocy de minimis dla spółki akcyjnej wlicza się pomoc, którą uzyskała spółka z o.o.? Czy na gruncie ustawy o CIT i ustawy o rachunkowości spółka akcyjna i spółka z o.o. są podmiotami powiązanymi?

Limit pomocy de minimis w okresie trzech lat podatkowych (200 tys. euro) dotyczy jednego przedsiębiorstwa, obejmującego wszystkie jednostki gospodarcze, które są ze sobą powiązane. Powiązanie to wystąpi, gdy jedna jednostka gospodarcza:

• posiada w drugiej jednostce gospodarczej większość praw głosu, akcjonariuszy, wspólników lub członków,
• ma prawo wyznaczać lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innej jednostki gospodarczej,
• ma prawo wywierać dominujący wpływ na inną jednostkę gospodarczą zgodnie z umową zawartą z tą jednostką lub postanowieniami w jej akcie założycielskim lub umowie spółki,
• która jest akcjonariuszem lub wspólnikiem w innej jednostce gospodarczej lub jej członkiem, samodzielnie kontroluje, zgodnie z porozumieniem z innymi akcjonariuszami, wspólnikami lub członkami tej jednostki, większość praw głosu akcjonariuszy, wspólników lub członków tej jednostki.

Jednostki gospodarcze pozostające w jakimkolwiek stosunku, o którym mowa powyżej, za pośrednictwem jednej innej jednostki gospodarczej lub kilku innych jednostek gospodarczych również są uznawane za jedno przedsiębiorstwo. Mowa o tym w art. 2 ust. 2 rozporządzenia Komisji 1407/2013/UE w sprawie (...) pomocy de minimis.

Na potrzeby limitów pomocy de minimis osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność jest przedsiębiorstwem. Ma status przedsiębiorstwa powiązanego ze spółką z o.o. i spółką akcyjną, ponieważ w jednej i drugiej ma większościowy pakiet udziałów/akcji. Oznacza to, że do limitu pomocy de minimis osoby fizycznej wlicza się kwoty pomocy w pełnej wysokości uzyskane przez spółkę akcyjną i spółkę z o.o. Zatem osoba fizyczna w trzecim roku podatkowym ma do wykorzystania 42 tys. euro pomocy de minimis (200 tys. euro - 158 tys. euro).

Dla celów limitu pomocy de minimis spółka akcyjna i spółka z o.o. są podmiotami powiązanymi, gdyż większościowy pakiet udziałów/akcji należących do osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą gwarantuje jej kontrolę nad tymi spółkami. Tym samym spółka akcyjna do limitu pomocy de minimis wlicza pomoc o tym charakterze uzyskaną przez spółkę z o.o. Ma to zastosowanie również do spółki z o.o., która do limitu pomocy de minimis zalicza pomoc uzyskaną przez spółkę akcyjną. Spółki te jako podmioty powiązane w sposób pośredni, tj. przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, mają wspólny limit pomocy de minimis. Jest to weryfikowalne, ponieważ w formularzu informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis wykazuje się powiązania z innymi przedsiębiorcami.

Podobnie sytuacja powiązań pomiędzy spółkami wygląda na tle ustawy o pdop (Dz. U. z 2022 r. poz. 2587 ze zm.). Na gruncie art. 11a ust. 1 pkt 4) tej ustawy podmioty powiązane są charakteryzowane przez jedno z czterech kryteriów. Dwa z nich odnoszą się do wywierania znaczącego wpływu. Chodzi tu o podmioty:

• z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot,
• na które wywiera znaczący wpływ ten sam inny podmiot lub członek rodziny do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot.

Przez wywieranie znaczącego wpływu należy rozumieć posiadanie bezpośrednio lub pośrednio, co najmniej 25%: udziałów w kapitale lub praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących, zarządzających lub udziałów/praw do udziału w zyskach, stratach albo majątku. W takim ujęciu, w sytuacji gdy osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą posiada większościowy pakiet udziałowy w spółce z o.o. oraz większościowy pakiet akcji w spółce akcyjnej, spółki te traktuje się jako powiązane, pomimo że nie łączą je bezpośrednie relacje.

Na gruncie ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120 ze zm.) spółka z o.o. i spółka akcyjna nie są podmiotami powiązanymi. W oparciu o art. 3 ust. 1 pkt 43 tej ustawy jednostki powiązane to dwie lub więcej jednostek wchodzących w skład danej grupy kapitałowej. Grupę kapitałową stanowi jednostka dominująca wraz z jednostkami zależnymi. Jednostką dominującą może być spółka prawa handlowego lub przedsiębiorstwo państwowe, sprawujące kontrolę nad jednostką zależną. Kontrola ta polega na kierowaniu polityką finansową i operacyjną jednostki zależnej w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych przez jednostkę dominującą. Na gruncie ustawy o rachunkowości osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą nie jest jednostką dominującą, a spółka akcyjna i z o.o. nie są jej jednostkami zależnymi.

Spółki powiązane pośrednio mają wspólny limit pomocy de minimis.