Odliczanie VAT od samochodów w świetle zmian przepisów

Szczegółowo na temat zasad odliczania VAT od wydatków na pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony pisaliśmy w Biuletynie Informacyjnym nr 9 z 20 marca br., w artykule pt. "Zasady odliczania VAT od samochodów od 1 kwietnia 2014 r.". Przypomnijmy, iż od 1 kwietnia 2014 r. przyjmuje się, że każdy pojazd samochodowy wykorzystywany jest zarówno do działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych. Od wydatków na takie pojazdy można generalnie odliczać VAT w wysokości 50% kwoty podatku wykazanej w fakturze (nie dotyczy zakupu paliwa do samochodów osobowych i niektórych innych pojazdów - od takich zakupów w ogóle nie można odliczać VAT). Odliczenie pełne przysługuje natomiast wtedy, gdy ww. pojazdy wykorzystywane są wyłącznie do działalności gospodarczej, co potwierdzone jest prowadzoną ewidencją przebiegu pojazdu.

Poniżej, w formie tabeli, podajemy, jaka jest wysokość odliczenia VAT od wydatków na poszczególne samochody (pojazdy), zakładając, że podatnik nie prowadzi ewidencji przebiegu pojazdu.

Uwaga! W tabeli pominięto pojazdy:

1) konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą,

2) dla których przeprowadzono dodatkowe badanie techniczne, potwierdzające spełnienie ustawowych warunków,

3) specjalne.

Od wydatków na takie pojazdy można odliczać cały VAT bez obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. Trzeba przy tym pamiętać, że dla niektórych pojazdów konieczne jest przeprowadzenie "nowego" dodatkowego badania technicznego (dotyczy pojazdów, które w dowodzie rejestracyjnym mają oznaczenie VAT-3 i VAT-4), gdyż ustawowe warunki do pełnego odliczenia VAT od tych pojazdów od 1 kwietnia br. uległy zmianie. Więcej na ten temat pisaliśmy w Biuletynie Informacyjnym nr 10, w artykule pt. "Odliczanie VAT od wydatków na samochody ciężarowe, specjalne i inne niż osobowe".

Odliczanie VAT od wydatków na samochody na przełomie marca/kwietnia 2014 r.

Jeżeli podatnik dokonał zakupu pojazdu samochodowego (lub poniósł inny wydatek na ten pojazd) w marcu br. i w tym miesiącu otrzymał fakturę, nie powinno być wątpliwości, że ustalając wysokość przysługującego odliczenia powinien uwzględnić regulacje obowiązujące do 31 marca br. Podobnie powinno być także w przypadku wpłacenia zaliczki na ww. pojazd.

Sprawa nieco się komplikuje, gdy podatnik otrzyma w kwietniu br. fakturę dokumentującą zakup dokonany w marcu br. Czy w takim przypadku należałoby zastosować "stare" zasady odliczania VAT, czy "nowe"? Niestety, przepisy kwestii tej nie regulują. Naszym zdaniem, o prawie do odliczenia VAT powinna decydować data zdarzenia gospodarczego (czyli data dokonania zakupu, czy wpłaty zaliczki), a nie data wystawienia faktury przez kontrahenta, czy data jej otrzymania przez nabywcę. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby bowiem do sytuacji, że podatnicy mogliby w pewnym stopniu decydować o swoich prawach (wystawiając np. w kwietniu br. fakturę za towary lub usługi sprzedane w marcu br. lub wysyłając z opóźnieniem fakturę do kontrahenta). Nie wydaje się jednak właściwe, aby zachowanie stron transakcji (głównie sprzedawcy) decydowało o wysokości odliczenia VAT u nabywcy.

Podobnie uznał również WSA w Warszawie w wyroku z 10 lutego 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 1509/11 (orzeczenie prawomocne). W tej sprawie spółka wpłaciła w grudniu 2010 r. zaliczkę na samochód "z kratką", ale fakturę zaliczkową otrzymała dopiero w styczniu 2011 r. Zgodnie z przepisami obowiązującymi do końca 2010 r., od zakupu takiego samochodu przysługiwało prawo do odliczenia całego VAT. Z kolei od 1 stycznia 2011 r. od zakupu takiego samochodu - w związku ze zmianą przepisów - można było odliczać już tylko 60% kwoty podatku, nie więcej niż 6.000 zł. Spółka uznała, że skoro wpłaciła zaliczkę w 2010 r., może odliczyć cały VAT z faktury zaliczkowej, zgodnie z zasadami obowiązującymi do końca 2010 r., pomimo, że fakturę otrzymała dopiero w 2011 r. Minister Finansów uznał jednak, że 100% odliczenie przysługiwałoby tylko w przypadku, gdyby spółka otrzymała ww. fakturę zaliczkową do końca 2010 r. Jeżeli natomiast fakturę tę otrzymała w 2011 r., powinna zastosować "nowe" regulacje. WSA miał jednak inne zdanie. Uznał bowiem, że prawo do odliczenia podatku jest następstwem powstania obowiązku podatkowego. Data otrzymania faktury decyduje jedynie o okresie, w którym prawo to może być zrealizowane. Odnosząc się do analizowanej sprawy, sąd ostatecznie wyjaśnił:

"(…) W niniejszej sprawie (…) zobowiązanie podatkowe powstało z mocy prawa w grudniu 2010 r. (zapłata 100% zaliczki i wystawienie faktury zaliczkowej przez kontrahenta), a więc do tego zobowiązania należało stosować przepisy prawa obowiązujące w czasie powstania zobowiązania, a nie w dacie otrzymania faktury. Faktura potwierdza tylko prawo do odliczenia, nie konkretyzuje obowiązku podatkowego. Gdy w miesiącu powstania tego zobowiązania obowiązywał inny stan prawny niż w miesiącu, w którym podatnik otrzymał fakturę, należy stosować przepisy obowiązujące w czasie, w którym powstał obowiązek podatkowy. Czym innym z kolei jest prawo do rozliczenia podatku naliczonego w czasie, a czym innym zasady odliczania podatku naliczonego. (…)"

Wyrok ten dotyczył wprawdzie odliczania VAT na przełomie lat 2010/2011, ale również wtedy zmieniały się zasady odliczania podatku od wydatków na samochody. W związku z tym sentencja zawarta w tym wyroku może mieć zastosowanie także na przełomie marca i kwietnia br. Zaznaczamy jednak, że nie wiadomo, czy takie stanowisko będą przyjmowały organy podatkowe. Nie tylko bowiem Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w sprawie rozstrzyganej ostatecznie przez WSA w ww. wyroku uzależnił prawo do odliczenia VAT od terminu otrzymania faktury. Podobne wnioski można wywieść także z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 6 maja 2011 r., nr IBPP2/443-166/11/UH. Naszym zdaniem, to stanowisko jest jednak nieprawidłowe.