zakres regulacji |
nauczyciel |
pracownik niepedagogiczny |
1 |
2 |
3 |
kryteria nabycia prawa do odprawy, które muszą być spełnione łącznie |
1) |
spełnienie warunków uprawniających do emerytury (art. 87 ust. 1 ustawy KN), |
2) |
ustanie stosunku pracy (w każdej formie) w związku przyczynowym (odpowiednio przyczynowo-czasowym lub funkcjonalnym) z przejściem na emeryturę (por. art. 87 ust. 1 ustawy KN oraz wyrok SN z 6 grudnia 2001 r., sygn. akt I PKN 595/01), |
3) |
nieuzyskanie przez nauczyciela mianowanego, spełniającego warunki określone w pkt 1-2, odprawy przewidzianej w art. 28 ustawy KN, tj. przysługującej w razie rozwiązania stosunku pracy z uwagi na orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy, upływu 2 lat urlopu bezpłatnego udzielonego w związku z odrzuceniem wniosku o przeniesienie do miejscowości zamieszkania małżonka, a także cofnięcia skierowania do nauczania religii (art. 87 ust. 1 ustawy KN), |
4) |
zatrudnienie w wymiarze minimum 1/2 pensum (obowiązkowy wymiar zajęć), a gdy dotyczy kilku szkół jednocześnie - w wymiarze co najmniej 1/2 pensum łącznie w kilku szkołach (art. 22 ust. 3 i art. 91b ust. 1 ustawy KN) |
|
1) |
przejście na emeryturę, czyli zmiana statusu pracownika na status wyłącznie emeryta (art. 36 ust. 1 w zw. z art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych i art. 921 K.p. oraz wyrok SN z 2 października 2013 r., sygn. akt II PK 14/13, M.P.Pr. 2014/2/88-91 i wyrok SN z 8 grudnia 2020 r., sygn. akt II PK 37/19), |
2) |
ustanie zatrudnienia w każdym trybie: porozumienia stron, wypowiedzenia, bez wypowiedzenia z winy/bez winy pracownika, wygaśnięcia, upływu terminu, na jaki stosunek pracy był zawarty (por. m.in. uchwała 7 sędziów SN z 28 czerwca 2017 r., sygn. akt III PZP 1/17, OSNP 2018/1/1), |
3) |
związek między ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę o charakterze czasowym, czasowo-przyczynowym lub funkcjonalnym (por. m.in. wyrok SN z 9 lutego 2022 r., sygn. akt II PSKP 90/21) |
|
charakter odprawy |
nieokreślony wprost w ustawie KN, lecz ze względu na brzmienie jej art. 87 przyjmuje się, że odprawa jest jednorazowa, czyli nauczyciel może ją otrzymać tylko raz w życiu |
jednorazowy - odprawa może być wypłacona tylko raz w życiu (por. m.in. wyrok SA w Warszawie z 8 sierpnia 1998 r., sygn. akt III APa 53/98, Apel.-W-wa 1999/1/5) |
kilku pracodawców |
1) |
odprawa przysługuje wyłącznie w szkole będącej podstawowym miejscem pracy nauczyciela (placówka, w której nauczyciel ma najwyższy wymiar czasu pracy albo z którą najwcześniej nawiązał stosunek pracy), gdy nauczyciel jest zatrudniony równolegle w kilku szkołach, |
2) |
podstawowym miejscem pracy nauczyciela zatrudnionego w dwóch szkołach, którego oba stosunki pracy zostały rozwiązane tego samego dnia w związku z przejściem na emeryturę, jest szkoła, w której nauczyciel jest wyżej wynagradzany i tylko od tej szkoły przysługuje mu odprawa emerytalna (por. wyrok SN z 15 października 2010 r., sygn. akt III PK 9/10, OSNP 2012/1-2/7) |
|
1) |
odprawa przysługuje u każdego z pracodawców, z którym pracownik pozostaje jednocześnie w stosunku pracy, jeżeli jednocześnie są spełnione warunki jej uzyskania u każdego z nich, |
2) |
odprawa należy się od jednego pracodawcy, wybranego przez pracownika, jeżeli nie rozwiązuje tego samego dnia wszystkich stosunków pracy, w których jednocześnie pozostaje, w związku z przejściem na emeryturę (por. wyroki SN z 26 marca 2013 r., sygn. akt III PK 42/12 i z 9 stycznia 2001 r., sygn. akt I PKN 172/00, OSNP 2002/16/380) |
|
staż uprawniający do odprawy i wpływający na jej wysokość |
staż wymagany do uzyskania emerytury, w tym okres przepracowany w szkole (tzw. praca nauczycielska), w którym nie uwzględnia się urlopu bezpłatnego (por. wyrok SN z 16 lipca 2009 r., sygn. akt II PK 13/09); od okresu pracy nauczycielskiej zależy wysokość odprawy |
1) |
lata pracy (ogólny staż pracy), w których uwzględnia się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 38 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych), |
2) |
jeżeli pracownik niepedagogiczny był zatrudniony równocześnie w ramach więcej niż jednego zakończonego stosunku pracy, do lat pracy wlicza się jeden z tych okresów zatrudnienia (§ 9 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych, Dz. U. poz. 1960) |
|
wysokość odpraw |
1) |
dwumiesięczne ostatnio pobierane wynagrodzenie w szkole będącej podstawowym miejscem pracy, obliczone zgodnie z zasadami obowiązującymi przy obliczaniu ekwiwalentu urlopowego (dalej wynagrodzenie) - poniżej 20 lat pracy nauczycielskiej (art. 87 ust. 1 i 3 ustawy KN), |
2) |
trzymiesięczne ostatnio pobierane wynagrodzenie w szkole będącej podstawowym miejscem pracy - minimum 20 lat pracy nauczycielskiej (art. 87 ust. 2 i 3 ustawy KN), |
3) |
w razie zbiegu prawa do odpraw, o jakich mowa w poprzednich punktach (w tym tzw. odprawy zdrowotnej z art. 28 ust. 1 ustawy KN) przysługuje odprawa korzystniejsza (por. art. 87 ust. 4 ustawy KN i uzasadnienie uchwały SN z 7 lutego 2005 r., sygn. akt I PZP 4/05, OSNP 2006/11-12/169) |
|
1) |
dwumiesięczne wynagrodzenie, ustalone według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu urlopowego (dalej wynagrodzenie) - po 10 latach pracy, |
2) |
trzymiesięczne wynagrodzenie - po 15 latach pracy, |
3) |
sześciomiesięczne wynagrodzenie - po 20 latach pracy (art. 38 ust. 3 i 4 ustawy o pracownikach samorządowych) |
|
termin wypłaty |
brak ustawowego terminu, w związku z czym funkcjonują następujące poglądy:
1) |
dzień zakończenia stosunku pracy (por. m.in. wyrok SN z 1 kwietnia 2015 r., sygn. akt II PK 136/14 w zw. z odesłaniem z art. 91c ust. 1 ustawy KN do K.p. i jego interpretacji), |
2) |
po uzyskaniu emerytury (por. wyrok SN z 8 sierpnia 2012 r., sygn. akt I PK 57/12), |
3) |
po ustaniu stosunku pracy, ponieważ art. 87 ustawy KN używa sformułowania "stosunek pracy ustał" w warunkach uzyskania prawa do odprawy (o stanowisko w tej sprawie wystąpiliśmy do resortu edukacji) |
|
dzień ustania stosunku pracy (§ 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych) |