Urlop w pierwszym roku pracy

Pracownik w pierwszym roku pracy był zatrudniony od 16 stycznia do 11 marca 2023 r. u innego pracodawcy, u którego uzyskał prawo do pierwszego urlopu cząstkowego. Z dniem 20 marca 2023 r. rozpoczął pracę u aktualnego pracodawcy. Czy nabył prawo do kolejnego urlopu cząstkowego 25 marca br. (przyjmując 24 dni u poprzedniego pracodawcy + 6 dni u obecnego), czy 23 marca br. (licząc do 15 marca br., że brakowało 4 dni)?

Pracownik uzyskał prawo do drugiego urlopu cząstkowego w dniu 25 marca br.

W roku kalendarzowym, w którym pracownik podejmuje pracę po raz pierwszy (dalej pierwszy rok pracy), nabywa prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku (art. 153 § 1 K.p.). Nie przysługuje mu zatem w pierwszym roku pracy pełna pula urlopowa "z góry", lecz urlop cząstkowy (ułamkowy) po przepracowaniu każdego kolejnego miesiąca, czyli "z dołu". Przepisy kodeksowe nie wskazują przy tym sposobu obliczania tego okresu, co wywołuje konieczność zastosowania dwóch metod.

Zasadniczo wobec braku unormowania danej kwestii przez przepisy prawa pracy stosuje się regulacje Kodeksu cywilnego (art. 300 K.p.). Przez miesiąc pracy w rozumieniu art. 153 § 1 K.p. należy więc przyjmować 30 dni, z tym że tylko, gdy między okresami zatrudnienia w pierwszym roku pracy pracownika występują przerwy (art. 114 K.c.). To jest pierwsza metoda, która ma kluczowe znaczenie dla odpowiedzi na pytanie Czytelnika. Musi on bowiem uwzględnić czas zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy od następnego dnia po nabyciu przez pracownika ostatniego (tu jednocześnie pierwszego) urlopu cząstkowego do dnia ustania zatrudnienia, który nie stanowi pełnego miesiąca pracy. Przepis art. 154¹ § 1 K.p. wymaga bowiem przyjmowania do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu (tzw. staż urlopowy), okresów poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy między nimi i tryb ustania stosunku pracy.

Pracownikowi z pytania pierwszy miesiąc pracy w 2023 r. upłynął w dniu 15 lutego br. W tym też dniu nabył prawo do pierwszego urlopu cząstkowego. Od 16 lutego br. zaczął biec kolejny miesiąc zatrudnienia, który upłynąłby w dniu 15 marca br., gdyby w dniu 11 marca nie doszło do zakończenia stosunku pracy. Przepracowany okres obejmuje więc 24 dni, które obecny pracodawca musiał uwzględnić przy ustalaniu terminu nabycia prawa do drugiego urlopu cząstkowego, przy czym liczenie powinien rozpocząć od 20 marca (dzień zatrudnienia). Oznacza to, że w dniu 25 marca upłynął następny miesiąc pracy (24 dni poprzedniego zatrudnienia + 6 dni obecnego zatrudnienia). Z tym dniem pracownik uzyskał prawo do drugiego urlopu cząstkowego.

Czytelnik wskazał 23 marca br. jako drugą potencjalną datę upływu kolejnego miesiąca przepracowanego przez pracownika w pierwszym roku pracy. Zastanawiał się, czy nie powinien dodać do 24 dni poprzedniego okresu zatrudnienia 4 dni przypadających pomiędzy 12 marca (następny dzień po dniu ustania poprzedniego stosunku pracy) a 15 marca (dzień upływu drugiego miesiąca pracy, gdyby poprzedni stosunek pracy nie został rozwiązany) zamiast 6 dni brakujących do pełnego miesiąca pracy. Takie działanie nie ma uzasadnienia w przepisach prawa. Nie przewidują one możliwości wliczania do okresów zatrudnienia okresów niepozostawania w stosunku pracy, chyba że są to tzw. okresy zaliczalne, uwzględniane w stażu urlopowym (tu w miesiącu pracy) na podstawie odrębnych przepisów, co w sytuacji z pytania nie miało miejsca. Następne miesiące w 2023 r. przepracowane przez pracownika bez żadnych przerw Czytelnik powinien ustalać zgodnie z potocznymi zasadami liczenia terminów. To druga metoda, którą stosuje się w każdym przypadku obliczania terminów prawa pracy, od których zależą uprawnienia pracownicze (por. wyrok SN z 19 grudnia 1996 r., sygn. akt I PKN 47/96, OSNP 1997/17/310 oraz pismo Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 18 stycznia 2011 r. w sprawie ustalania terminów w prawie pracy). Oznacza to, że miesiąc w rozumieniu art. 153 § 1 K.p. upływa w przeddzień dnia, który nazwą lub datą odpowiada dniowi, od którego rozpoczęło się liczenie.

Następny miesiąc pracy pracownika z poprzedniego przykładu upłynął 25 kwietnia br. (początek liczenia przypadał na 26 marca br.). Przyjmując, że pracownik jest zatrudniony u aktualnego pracodawcy na czas nieokreślony:

• do końca 2023 r. nabył/nabywa prawo do kolejnego urlopu cząstkowego; w 25. dniu każdego kolejnego miesiąca zatrudnienia u Czytelnika; nie uzyska go za okres od 26-31 grudnia,
• w dniu 1 stycznia 2024 r. będzie uprawniony do urlopu kolejnego w pełnej, rocznej puli urlopowej, obejmującej 20 dni (zakładamy, że staż urlopowy pracownika nie przekroczy w tym dniu 10 lat).