HITY GOFINU

Deregulacja dostępu do zawodu biegłego rewidenta polega przede wszystkim na wprowadzeniu uproszczeń w postępowaniu kwalifikacyjnym na biegłego rewidenta – zaliczeniu części lub wszystkich egzaminów z wiedzy teoretycznej objętych postępowaniem kwalifikacyjnym, uproszczeniu regulacji w zakresie odbywania praktyki i aplikacji, rozszerzeniu możliwości w zakresie doskonalenia zawodowego oraz zniesieniu ograniczenia w zakresie równego dostępu do wykonywania zawodu.

Ustawa deregulacyjna wejdzie w życie po upływie 60 dni od dnia ogłoszenia, tj. 10 sierpnia 2014 r., natomiast znowelizowane przepisy ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz nadzorze publicznym, dalej zwanej ustawą o biegłych rewidentach, wejdą w życie 1 stycznia 2015 r. (art. 18 ustawy deregulacyjnej).

3.1. Nowe zasady zaliczania egzaminów z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym

Kandydat na biegłego rewidenta w ramach postępowania kwalifikacyjnego przystępuje do 10 egzaminów pisemnych obejmujących sprawdzenie wiedzy teoretycznej z zakresu, o którym mowa w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o biegłych rewidentach, zdaje egzamin dyplomowy oraz odbywa praktykę, aplikację pod kierunkiem biegłego rewidenta.

Zmiany w ustawie o biegłych rewidentach wprowadzają uproszczenia w postępowaniu kwalifikacyjnym poprzez:

• zaliczanie poszczególnych egzaminów z przedmiotów objętych tym postępowaniem,
   
• zaliczanie wszystkich egzaminów na podstawie ukończenia odpowiedniego kierunku na studiach wyższych,
   
• zaliczanie egzaminów zdanych w ramach postępowania kwalifikacyjnego, prowadzonego przez organ uprawniony do nadawania uprawnień biegłego rewidenta w innym państwie UE,
   
• zaliczanie egzaminów z prawa podatkowego.

Zaliczanie poszczególnych egzaminów z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym

Komisja Egzaminacyjna przeprowadzająca egzaminy na biegłych rewidentów będzie miała obowiązek zaliczania poszczególnych egzaminów z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym z wiedzy teoretycznej, jeżeli w tym zakresie kandydat na biegłego rewidenta zdał egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne. Istotne jest, aby egzaminy uczelniane były przeprowadzone w formie pisemnej, a od dnia ukończenia studiów wyższych upłynęło więcej niż 3 lata.

Obecne przepisy ustawy o biegłych rewidentach dają Komisji Egzaminacyjnej możliwość zaliczenia egzaminów pisemnych objętych postępowaniem kwalifikacyjnym, a szczegółowe uregulowania dotyczące ich uznawalności określa uchwała Krajowej Rady Biegłych Rewidentów (KRBR). Na podstawie uchwały kandydat może ubiegać się o zwolnienie z 5 egzaminów pisemnych, które zostały przeprowadzone w formie pisemnej z zachowaniem zasady anonimowości oceny prac.

Zaliczenie wszystkich egzaminów na podstawie ukończenia odpowiedniego kierunku na studiach wyższych

Kolejne uproszczenie to umożliwienie zaliczenia wszystkich egzaminów z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym, na podstawie ukończenia studiów wyższych na kierunku obejmującym zakresem kształcenia wiedzę, o której mowa w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o biegłych rewidentach.

Celem zmiany jest umożliwienie osobom, które zdecydują się na zdobywanie uprawnień biegłego rewidenta, wybranie takiego kierunku studiów, który pozwoli na zaliczenie 10 egzaminów pisemnych.

Do zadań Komisji Egzaminacyjnej będzie należało stwierdzanie, na wniosek jednostek organizacyjnych uczelni uprawnionych do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych, że kierunek studiów wyższych w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagranicznych studiów wyższych uznawanych w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne, zakresem kształcenia obejmuje wiedzę teoretyczną w zakresie wskazanym w art. 9 ust. 1 i 2, a egzaminy w tym zakresie są przeprowadzane w formie pisemnej.

Wykaz kierunków studiów wyższych, który spełni wymagania w zakresie kształcenia i przeprowadzania egzaminów w formie pisemnej, będzie publikowany na stronie internetowej Krajowej Izby Biegłych Rewidentów. Aby kierunek studiów mógł zostać zaliczony na poczet 10 egzaminów z wiedzy teoretycznej, od dnia ukończenia studiów nie może upłynąć więcej niż 3 lata.

Kandydat na biegłego rewidenta, któremu zostanie zaliczenie 10 egzaminów pisemnych, będzie musiał dodatkowo odbyć praktykę, aplikację oraz zadać egzamin dyplomowy.

Warto przy tej okazji podkreślić, że ustawa deregulacyjna wprowadziła do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym rozwiązanie umożliwiające uczelniom stworzenie, we współpracy z organem nadającym uprawnienia zawodowe, studiów o profilu praktycznym, których ukończenie stanowić będzie podstawę do zwolnienia z części lub całości postępowania kwalifikacyjnego dotyczącego wykonywania określonych zawodów. Jak wskazuje ustawodawca ma to przyczynić się do lepszego dopasowania systemu edukacji do potrzeb rynku pracy i podniesienia jakości nauczania.

Zaliczanie egzaminów zdanych w ramach postępowania kwalifikacyjnego w innym państwie Unii Europejskiej

Nowym rozwiązaniem jest uznawanie przez Komisję Egzaminacyjną poszczególnych egzaminów z wiedzy teoretycznej, kandydatom na biegłego rewidenta, którzy zdali egzaminy w ramach postępowania kwalifikacyjnego prowadzonego przez organ uprawniony do nadawania uprawnień biegłego rewidenta w innym państwie UE, jeśli egzaminy te zakresem kształcenia obejmują wiedzę teoretyczną w zakresie wskazanym w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy o biegłych rewidentach.

Ponadto egzaminy zdane w ramach postępowania kwalifikacyjnego w innym kraju UE, aby zostały zaliczone muszą być przeprowadzone w formie pisemnej, a od dnia zakończenia postępowania kwalifikacyjnego albo zdania tych egzaminów nie może upłynąć więcej niż 3 lata.

Zaliczanie egzaminów z prawa podatkowego

Obecnie zwolnienie z egzaminu z prawa podatkowego może uzyskać inspektor kontroli skarbowej. Po zmianie ustawy o biegłych rewidentach o zaliczenie tego egzaminu będzie mógł się również ubiegać kandydat posiadający tytuł doradcy podatkowego.

Egzamin dyplomowy

W wyniku nowelizacji zmianie uległa również forma i zakres przeprowadzania egzaminu dyplomowego. Będzie on polegał na sprawdzeniu umiejętności zastosowania wiedzy teoretycznej w praktyce (obecnie obejmuje on wiedzę zdobytą w trakcie aplikacji). Z uzasadnienia do ustawy deregulacyjnej wynika, że egzamin dyplomowy zgodnie z Dyrektywą 2006/43/WE powinien mieć na celu sprawdzenie praktycznego zastosowania wiedzy teoretycznej do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu biegłego rewidenta, w szczególności badania rocznych sprawozdań finansowych oraz rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Szczegółowe uregulowania dotyczące przeprowadzania egzaminu dyplomowego zostaną określone w rozporządzeniu.

Egzamin z prawa gospodarczego

Egzamin z prawa gospodarczego organizowany jest dla osób, które posiadają uprawnienia do wykonywania zawodu biegłego rewidenta, uzyskane w innym państwie UE lub w państwie trzecim i ubiegają się o wpis do rejestru biegłych rewidentów w Polsce. Do ustawy o biegłych rewidentach wprowadzono regulację, z której wynika że Komisja Egzaminacyjna będzie ustalała zakres egzaminu z prawa gospodarczego, biorąc pod uwagę stwierdzone różnice między przepisami prawa gospodarczego obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej istotnymi dla badania sprawozdań finansowych a kwalifikacjami nabytymi w drodze dotychczasowego kształcenia lub doświadczenia zawodowego przez osobę ubiegającą się o wpis do rejestru.

3.2. Zmiany w zakresie odbywania praktyki i aplikacji

Aktualnie ustawa o biegłych rewidentach w ramach postępowania na biegłego rewidenta nakłada obowiązek odbycia rocznej praktyki w zakresie rachunkowości i co najmniej dwuletniej aplikacji pod kierunkiem biegłego rewidenta.

Po nowelizacji trzyletnie szkolenie praktyczne wymagane od kandydata na biegłego rewidenta, o którym mowa w Dyrektywie 2006/43/WE, będzie można odbyć poprzez:

• roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie UE oraz co najmniej dwuletnią aplikację w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w państwie UE pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie UE, albo
   
• trzyletnią aplikację w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w państwie UE pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie UE.

Wprowadzono możliwość zaliczania praktyki i aplikacji w drodze długoletniego doświadczenia zawodowego. Kandydat na biegłego rewidenta, który wykaże się 15 letnim doświadczeniem zawodowym w zakresie rachunkowości, prawa i finansów oraz zda 10 egzaminów z wiedzy teoretycznej i egzamin dyplomowy, bez konieczności odbycia rocznej praktyki i co najmniej dwuletniej aplikacji albo trzyletniej aplikacji, zostanie wpisany do rejestru biegłych rewidentów. Zasady uznawania posiadania 15-letniego doświadczenia zostaną określone w rozporządzeniu i uchwałach KRBR.

Kolejna zmiana dotyczy zaliczania praktyki w zakresie rachunkowości. Na Komisję nałożono obowiązek zaliczenia praktyki – w miejsce dotychczasowej możliwości, jeśli kandydat na biegłego rewidenta wykaże że:

• był zatrudniony w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych lub pozostawał w stosunku pracy na samodzielnym stanowisku w komórkach finansowo-księgowych przez co najmniej 3 lata lub
   
• posiada uprawnienia inspektora kontroli skarbowej lub
   
• posiada certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych albo świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, wydane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Umożliwiono zatem łączenie praktyki nabytej na samodzielnym stanowisku w komórkach finansowo-księgowych z praktyką w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych. Obecna regulacja nie daje możliwości łączenia tych dwóch form odbywania praktyki.

3.3. Zmiany w zakresie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego

Do ustawy o biegłych rewidentach zostały przeniesione regulacje określające zasady odbywania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego dla biegłych rewidentów oraz ustalania kryteriów i nadawania uprawnień jednostkom przeprowadzającym obligatoryjne doskonalenie zawodowe, które obecnie określa samorząd zawodowy w formie uchwał.

Nowe regulacje, podobnie jak ma to miejsce obecnie, stanowią że biegły rewident jest obowiązany stale podnosić swoje kwalifikacje zawodowe, w tym przez odbywanie szkolenia zawodowego w każdym roku kalendarzowym. Obligatoryjne doskonalenie zawodowe biegły rewident odbywa w ramach szkoleń prowadzonych przez KRBR lub jednostkę uprawnioną. Część obligatoryjnego doskonalenia zawodowego może odbyć w ramach samokształcenia, pod warunkiem, że jego zakres będzie się wiązał z wykonywaniem zawodu, a uzyskana wiedza i umiejętności w danym zakresie będą dla biegłego rewidenta przydatne w praktyce. Samokształcenie zawodowe biegły rewident będzie potwierdzać stosownym oświadczeniem.

Obowiązek udziału biegłego rewidenta w obligatoryjnym doskonaleniu zawodowym powstanie z pierwszym dniem roku następującego po roku, w którym biegły rewident został wpisany do rejestru. Dokumenty potwierdzające odbycie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegły rewident będzie musiał przechowywać przez okres 6 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym je odbył i przekazywać KRBR na wezwanie. KRBR może w uzasadnionych przypadkach wyrazić zgodę na odbycie przez biegłego rewidenta obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w terminie późniejszym, nie dłuższym jednak niż dwa lata od upływu wymaganego terminu.

Zakres tematyczny obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, z wyjątkiem części dotyczącej samokształcenia zawodowego, a także okres rozliczeniowy i minimalną liczbę godzin obligatoryjnego doskonalenia zawodowego określi w uchwałach KRBR. Szkolenia w ramach obligatoryjnego doskonalenia zawodowego będą przeprowadzane przez KRBR oraz jednostki uprawnione, których wykaz KRBR będzie publikowała na stronie internetowej. Do wykazu jednostek uprawnionych będzie mogła zostać wpisana jednostka, która na podstawie zakresu tematycznego obligatoryjnego doskonalenia zawodowego:

• opracuje programowe i organizacyjno-techniczne założenia obligatoryjnego doskonalenia zawodowego,
   
• przedstawi wykaz osób przeprowadzających obligatoryjne doskonalenie zawodowe, posiadających wiedzę i doświadczenie w tym zakresie,
   
• opracuje materiały merytoryczne na potrzeby przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego,
   
• wskaże sposób i formę przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego.

KRBR będzie przeprowadzała ocenę kryteriów uprawniających jednostki do przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, prowadziła wykaz jednostek uprawnionych oraz przeprowadzała wizytację w jednostkach uprawnionych. W przypadku, gdy jednostka uprawniona przestanie spełniać kryteria uprawniające ją do prowadzenia szkoleń, KRBR skreśli ją z wykazu jednostek uprawnionych.

Istotna zmiana w ustawie o biegłych rewidentach dotyczy zniesienia ograniczenia w zakresie równego dostępu do wykonywania zawodu przez biegłego rewidenta. Po nowelizacji przepisów (art. 3 ust. 2 i 3) biegły rewident będzie mógł wykonywać zawód w każdej formie, niezależnie od tego, w której z form już wykonuje zawód, tj.:

• prowadząc działalność we własnym imieniu i na własny rachunek,
   
• jako wspólnik podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych,
   
• pozostając w stosunku pracy z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań,
   
• na podstawie umowy cywilnoprawnej z podmiotem uprawnionym do badania.

Na podstawie obecnych przepisów łączenie różnych form prawnych wykonywania zawodu jest niemożliwe. Biegły rewident przeprowadzający badania sprawozdań w ramach swojej działalności nie może np. równocześnie wykonywać zawodu na podstawie umowy cywilnoprawnej.