HITY GOFINU

Jak wypełnić w nowym wzorze świadectwa pracy ust. 5 pkt 11 dotyczący wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze?

Od 1 stycznia 2017 r. obowiązuje nowy pomocniczy wzór świadectwa pracy określony w załączniku do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie świadectwa pracy (Dz. U. poz. 2292). W zakresie, w jakim wymaga od pracodawcy wykazania, że pracownik wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pozostał niezmieniony. Zarówno w starym, jak i nowym wzorze tego dokumentu wymagane było/jest wskazanie okresów wykonywania przez pracownika ww. pracy, jej rodzaju i zajmowanych stanowisk. Nie zmieniła się też treść pouczenia, co do sposobu wypełnienia tego punktu świadectwa pracy, która nadal stanowi, że pracodawca wskazuje okres zatrudnienia pracownika przy wykonywaniu prac, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.) - na stanowiskach ustalonych zgodnie z § 1 ust. 2 tego rozporządzenia. Powołany przepis stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. Chodzi tu o tzw. wykazy resortowe tych prac.

Wzór świadectwa pracy dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl

Zakres informacji dotyczący pracy w szczególnych warunkach, które pracodawca powinien podać w świadectwie pracy, zależy zatem od tego, czy pracodawca jest (albo był w przeszłości) zobowiązany do stosowania resortowych wykazów prac w szczególnych warunkach. Nie wszyscy bowiem pracodawcy byli takimi wykazami objęci. Dotyczy to zwłaszcza pracodawców prywatnych.

Wykazy resortowe stosuje się także w jednostkach organizacyjnych:

• które powstały w drodze przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w inne przedsiębiorstwo, w przedsiębiorstwa, w spółkę lub w spółki,
   
• które zostały przekazane organom samorządu terytorialnego,
   
• dla których uprawnienia i obowiązki organu założycielskiego przejęli wojewodowie lub inne organy państwowe.

Pracodawcy, którzy zobowiązani byli stosować resortowe wykazy prac w szczególnych warunkach, wystawiając świadectwo pracy muszą powołać się nie tylko na rodzaj pracy wykonywanej w szczególnych warunkach ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., ale również określić stanowisko pracy wymienione w odpowiednim wykazie, dziale, pozycji i punkcie właściwego zarządzenia resortowego lub uchwały. Natomiast pracodawcy, którzy takich wykazów nie stosowali, potwierdzając w świadectwie pracy okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach na danym stanowisku pracy, powinni powołać się wyłącznie na rodzaj pracy wymieniony w odpowiednim wykazie, dziale i pozycji rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.

Potwierdzają to wyjaśnienia ZUS (dostępne na stronie internetowej www.zus.pl), zgodnie, z którymi:

"(...) Zatrudnienie u pracodawców, którzy w przeszłości stosowali (bądź też nadal stosują) resortowe wykazy stanowisk pracy w szczególnych warunkach (wydane przez właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze dla podległych im zakładów pracy), może być uznane za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy emerytalnej, o ile w świadectwie pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy pracodawca określił:

• rodzaj pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji według wymienionego rozporządzenia Rady Ministrów,
   
• stanowisko pracy wymienione w odpowiednim wykazie, dziale, pozycji i punkcie zarządzenia resortowego lub uchwały,
   
• okres, w którym praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Powyższy wymóg nie dotyczy osób zatrudnionych w szczególnych warunkach u pracodawców, którzy nigdy nie stosowali resortowych wykazów prac (np. w prywatnych firmach). W tym przypadku wystarczy, aby wykonywana praca wskazana w świadectwie pracy była zgodna z rodzajem prac lub stanowiskiem wymienionym w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r.".

Zwracamy uwagę! W przypadku pracodawców zobowiązanych stosować wykazy resortowe, wykonywanie pracy w szczególnych warunkach potwierdzone może być nie tylko świadectwem pracy, ale także świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach, którego wzór stanowi załącznik do wykazów stanowisk, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, ustalonych przez ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.

Na temat przekazywania do ZUS zgłoszeń o pracy szczególnej - ZUS ZSWA pisaliśmy w UiPP nr 6/2017, str. 8-10.

Nowe wykazy zawierające rodzaje prac w szczególnych warunkach i prac o szczególnym charakterze określone są w załącznikach nr 1 i 2, obowiązującej od 1 stycznia 2009 r. ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 664). Okresy wykonywania prac wymienionych w tych wykazach muszą być potwierdzone świadectwem pracy lub zaświadczeniem wystawionym przez pracodawcę tylko wtedy, gdy przypadają przed dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych, tj. przed 1 stycznia 2009 r. (art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych). Wystawiając jeden z tych dokumentów pracodawca musi wskazać okres i wymiar tej pracy, a także zajmowane stanowisko z powołaniem numeru oraz punktu załącznika. Jeśli prace te przypadają w późniejszym okresie, tzn. po 31 grudnia 2008 r., dane dotyczące wykonywania takiej pracy ewidencjonowane są na indywidualnych kontach ubezpieczonych. Zgłoszenia o pracy w szczególnych warunkach/o szczególnym charakterze pracodawcy przekazują do ZUS na formularzu ZUS ZSWA - za dany rok - do 31 marca następnego roku.

Pracownica była zatrudniona w domu pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży od 1 lutego 1987 r. do 30 kwietnia 2017 r. na następujących stanowiskach: salowa (od 1 lutego 1987 r. do 31 marca 1997 r.), pokojowa (od 1 kwietnia 1997 r. do 31 grudnia 2008 r.) i starsza pokojowa (od 1 stycznia 2009 r. do 30 kwietnia 2017 r.).

Wykonywanie (do 31 grudnia 2008 r.) pracy w szczególnych warunkach pracodawca potwierdzi świadectwem pracy (lub zaświadczeniem) z powołaniem się na wykaz A Dział XII, poz. 5 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. oraz wykaz A Dział XII, poz. 5 pkt 14 Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. (Dz. Urz. MZiOS nr 8, poz. 40 z późn. zm.). W wykazie resortowym nie są wymienione stanowiska pokojowej oraz starszej pokojowej. Wykazana w świadectwie pracy nazwa stanowiska pracy powinna odpowiadać nazwie stanowiska pracy w szczególnych warunkach wymienionego w przepisach resortowych. Od 1 stycznia 2009 r. wykonywanie pracy wymienionej w poz. 22 załącznika nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych zostanie potwierdzone zapisami na koncie ubezpieczonej dokonanymi na podstawie zgłoszeń ZUS ZSWA corocznie przekazywanych przez pracodawcę.

Zwracamy uwagę! W praktyce może zdarzyć się, że nazwa stanowiska pracy w danym zakładzie pracy została zmieniona np. z powodów organizacyjnych, a rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika pozostanie taki sam. W takiej sytuacji, aby pracę na takim stanowisku zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach, pracodawca powinien podać zarówno obecną, jak i poprzednią nazwę stanowiska.