Pomoc urzędu skarbowego w spłacie zobowiązań podatkowych może polegać na przesunięciu terminu ich zapłaty, objęciu układem ratalnym lub umorzeniu. Warunkiem uzyskania ulgi jest istnienie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego. Uregulowanie podatku na indywidualnych warunkach - w odroczonym terminie albo w ratach - wiąże się z obowiązkiem pokrycia opłaty prolongacyjnej.
Podatnicy i płatnicy mogą zwrócić się do urzędu skarbowego o przyznanie ulgi w spłacie podatków. Odpowiednie rozwiązania przewiduje art. 67a i nast. Ordynacji podatkowej.
Ulga może dotyczyć podatku (którego termin płatności jeszcze nie upłynął) lub zaległości podatkowej. W przypadku podatku dozwolone jest odroczenie terminu płatności lub rozłożenie zapłaty na raty. Pomoc w uregulowaniu zaległości podatkowej może przybrać formę odroczenia zapłaty, układu ratalnego lub umorzenia. Zaległy podatek może być umorzony w całości lub w części. Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej został umorzony dług. Urząd skarbowy może również umorzyć same odsetki za zwłokę od zaległości podatkowej (bez umorzenia zaległości podatkowej).
Podatnicy mogą wnioskować o każdą z wymienionych ulg. Płatnikom podatków, np. podatku dochodowego od wynagrodzeń pracowników, wolno natomiast ubiegać się wyłącznie o odroczenie płatności lub rozłożenie na raty spłaty pobranych, a niewpłaconych podatków. Nie mogą złożyć wniosku o umorzenie przypadających od nich należności . Umorzenie tych należności jest dozwolone tylko z urzędu w dwóch przypadkach wskazanych w art. 67d § 1 pkt 3 i pkt 4 Ordynacji podatkowej (patrz ramka pkt 3 i pkt 4).
|
Przesłanki umorzenia zaległości podatkowej z urzędu:
|
Przyznanie ulgi uzależnione jest od istnienia ważnego interesu podatnika (płatnika) lub interesu publicznego. Wykazanie istnienia przynajmniej jednej z tych przesłanek spoczywa na wnioskodawcy.
Pojęcie "ważnego interesu podatnika (płatnika)" utożsamiane jest zazwyczaj z sytuacją, w której podatnik nie jest w stanie uregulować zobowiązania podatkowego z powodu nadzwyczajnych zdarzeń, np. utraty możliwości zarobkowania z powodu nagłej choroby. Powinna być jednak uwzględniana także normalna sytuacja ekonomiczna podatnika, wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów oraz ponoszone wydatki, np. w związku z ochroną zdrowia własnego lub członków najbliższej rodziny (por. wyrok NSA z dnia 12 grudnia 2023 r., sygn. akt III FSK 129/23). Przesłanka interesu publicznego rozumiana jest natomiast jako dyrektywa postępowania nakazująca mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, równość, bezpieczeństwo, zaufanie do organów władzy, sprawność działania aparatu państwowego (por. wyrok NSA z dnia 19 grudnia 2023 r., sygn. akt III FSK 3732/21).
Wnioskodawca musi nie tylko odpowiednio uzasadnić wniosek, ale również przedłożyć dowody na poparcie przedstawionych argumentów, np. wyciągi z rachunków bankowych, dokumenty potwierdzające konieczność ponoszenia wydatków na leczenie i rehabilitację, zaświadczenia o korzystaniu z pomocy opieki społecznej. Urząd skarbowy rozstrzyga wniosek o udzielenie ulgi - i wydaje decyzję - w ramach tzw. uznania administracyjnego. Oznacza to, że po stwierdzeniu istnienia ważnego interesu podatnika (płatnika) lub interesu publicznego decyduje, czy zastosuje ulgę w spłacie zobowiązania podatkowego czy odmówi jej przyznania. Urząd skarbowy, dokonując wyboru, może przyjąć różne kryteria, np. okoliczności społeczne, dotychczasową postawę podatnika w zakresie wywiązywania się z obowiązków daninowych, okoliczności powstania zaległości podatkowej, zakres wnioskowanej ulgi (por. wyrok NSA z dnia 2 lutego 2024 r., sygn. akt III FSK 4194/21).
Podatnicy (płatnicy) prowadzący działalność gospodarczą muszą spełnić dodatkowe wymogi. Ich wniosek rozpatrywany jest z uwzględnieniem przepisów o pomocy dla przedsiębiorców. Może być im udzielona ulga niebędąca pomocą publiczną, stanowiąca pomoc de minimis (w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis) lub stanowiąca pomoc publiczną na cele określone w art. 67b § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Podatnik (płatnik) musi określić we wniosku, o którą z tych ulg się ubiega, a ponadto dołączyć wymagane w związku z tym dokumenty.
Konsekwencją uzyskania zgody na uregulowanie podatku (stanowiącego dochód budżetu państwa) w odroczonym terminie lub w ratach jest, co do zasady, konieczność pokrycia opłaty prolongacyjnej. Urząd skarbowy ustala ją w decyzji przyznającej ulgę.
Opłatę prolongacyjną wylicza się, mnożąc kwotę objętą ulgą przez okres, na jaki nastąpiła prolongata spłaty, oraz stawkę opłaty prolongacyjnej. Stawka opłaty prolongacyjnej jest równa obniżonej stawce odsetek od zaległości podatkowych obowiązującej w dniu wydania decyzji. Wynik działania należy podzielić przez 365. Uzyskaną wartość zaokrągla się do pełnych złotych. Końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 gr pomija się, a wynoszące 50 gr i więcej podwyższa do pełnych złotych.
Opłata prolongacyjna za przyznanie ulgi w spłacie podatku naliczana jest od dnia następującego po dniu, w którym przypadał termin jego płatności, do dnia upływu - w zależności od formy pomocy - terminu odroczonego albo terminu zapłaty poszczególnych rat. W przypadku zaległości podatkowej koszt ten trzeba ponieść za okres od dnia następującego po dniu, w którym został złożony wniosek, do dnia upływu terminu odroczonego albo terminu zapłaty poszczególnych rat. Opłata prolongacyjna związana z zawarciem układu ratalnego - w przypadku zarówno podatku, jak i zaległości podatkowej - naliczana jest odrębnie od każdej raty.
Opłaty prolongacyjnej nie ustala się, jeżeli przyczyną odroczenia lub rozłożenia na raty spłaty zobowiązania podatkowego są klęska żywiołowa lub wypadek losowy. Urząd skarbowy może odstąpić od jej naliczenia, gdy ulga udzielana jest w związku z postępowaniem układowym. Żadne z tych zwolnień nie przysługuje w przypadku odroczenia lub rozłożenia na raty należności płatników, inkasentów, następców prawnych oraz osób trzecich. Wynika tak z art. 57 § 8 Ordynacji podatkowej.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
