W postępowaniu egzekucyjnym wierzyciel nierzadko otrzymuje jedynie część dochodzonej kwoty. Jej wyegzekwowanie może być także rozłożone w czasie, co ma miejsce np. w przypadku egzekucji z wynagrodzenia za pracę. Wiele postępowań egzekucyjnych toczy się jednocześnie na wniosek kilku wierzycieli. W takich przypadkach istotny jest sposób podziału przez komornika uzyskanych środków, ma on bowiem realny wpływ na wysokość odzyskanej należności.
Zdarzają się sytuacje, że przedsiębiorca po uzyskaniu tytułu wykonawczego i skierowaniu sprawy do komornika niezwłocznie otrzymuje całą dochodzoną należność, jednak nie jest to zjawisko powszechne. Zwłaszcza bowiem w przypadku dochodzenia większych kwot, nawet jeżeli dłużnik posiada majątek, to komornik egzekwuje dług stopniowo licytując jego składniki. Dla wierzyciela kluczowy jest sposób podziału środków wyegzekwowanych przez komornika. Zagadnienie to znacznie się komplikuje, jeżeli dłużnik posiada wielu wierzycieli lub przedmiot majątku stanowił zabezpieczenie rzeczowe (np. nieruchomość obciążona hipoteką).
Niezależnie od sposobu prowadzenia przez komornika egzekucji (np. egzekucja z wynagrodzenia za pracę czy z nieruchomości) podstawą podziału przez komornika środków na rzecz wierzycieli jest plan podziału, który sporządzany jest na zasadach określonych w Kodeksie postępowania cywilnego. Plan podziału sporządzany jest w sytuacji, gdy przedmiotem podziału jest suma uzyskana z egzekucji z nieruchomości, jak również, gdy suma uzyskana przez egzekucję z ruchomości, wynagrodzenia za pracę lub wierzytelności i innych praw majątkowych nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli. Przepisy art. 1023 i następne K.p.c. zawierają ustawowe obowiązki komornika w zakresie sporządzenia planu podziału, jednak z punktu widzenia wierzycieli najistotniejsze są zasady, według których komornik dzieli środki z egzekucji.
Dzieląc środki uzyskane z egzekucji, komornik przydziela je w ramach poszczególnych kategorii uregulowanych w art. 1025 § 1 K.p.c., a pozostałą nadwyżkę dzieli pomiędzy kolejne kategorie. Kolejność podziału sum uzyskanych przez komornika jest następująca:
1) koszty egzekucyjne,
2) należności alimentacyjne,
3) należności za pracę za okres 3 miesięcy do wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i koszty pogrzebu dłużnika,
4) należności zabezpieczone hipoteką morską,
5) należności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym i zastawem skarbowym albo korzystające z ustawowego pierwszeństwa oraz prawa, które ciążyły na nieruchomości przed dokonaniem w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji lub przed złożeniem do zbioru dokumentów wniosku o dokonanie takiego wpisu,
6) należności za pracę niezaspokojone w kolejności trzeciej,
7) należności, do których stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej, o ile nie zostały zaspokojone w kolejności piątej,
8) należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję,
9) inne należności.
Dlatego z punktu widzenia wierzyciela decydujące dla otrzymania środków jest ustalenie czy wierzytelności z wyższych kategorii nie wyczerpią całej sumy podlegającej podziałowi. W praktyce często środki uzyskane z egzekucji nie wystarczają na zaspokojenie wszystkich wierzytelności, bądź wierzytelności tej samej kategorii. W tym drugim przypadku należności zaspokajane są stosunkowo do wysokości każdej z nich. Wyjątek dotyczy wierzytelności ujętych w kategorii 4 i 5, tj. należności zabezpieczonych zastawem, hipoteką lub korzystających z ustawowego pierwszeństwa. W odniesieniu do nich wierzytelności w ramach te samej kategorii zaspokaja się w kolejności odpowiadającej przysługującemu im pierwszeństwu.
Należy pamiętać, że wydzieloną wierzycielowi sumę zalicza się przede wszystkim na koszty postępowania, następnie na odsetki, a w końcu na sumę dłużną.
O sporządzeniu planu podziału komornik zawiadamia dłużnika oraz podmioty uczestniczące w podziale (wierzycieli). Podlega on zaskarżeniu w formie zarzutów, które wnosi się w terminie 14 dni od otrzymania planu podziału. Składa się je do komornika, a ich rozpatrzenie to kompetencja sądu. W przypadku braku wniesienia zarzutów komornik przystępuje do wykonania planu podziału, a jeżeli wniesione zarzuty dotyczą jedynie części planu, podlega on wykonaniu w części niezaskarżonej.
Przykład 1 Nieruchomość dłużnika obciążona była hipoteką banku dla zabezpieczenia zaległej wierzytelności w kwocie 200.000 zł oraz wpisaną później hipoteką wierzyciela egzekwującego dla zabezpieczenia zaległej wierzytelności w kwocie 100.000 zł. Koszty egzekucyjne wyniosły 20.000 zł, innych wierzytelności brak. Nieruchomość została zbyta za cenę 300.000 zł. Po zaspokojeniu kosztów w kwocie 20.000 zł, zgodnie z zasadą pierwszeństwa zostanie zaspokojona hipoteka banku w kwocie 200.000 zł, a wierzyciel egzekwujący otrzyma 80.000 zł, tj. 300.000 zł - 20.000 zł - 200.000 zł.
W wyniku sprzedaży samochodu dłużnika komornik uzyskał kwotę 20.000 zł. Koszty egzekucyjne wyniosły 3.000 zł, wierzytelność zabezpieczona zastawem wynosiła 10.000 zł, a należność wierzyciela egzekwującego 15.000 zł. Innych wierzytelności brak. Wierzyciel egzekwujący otrzyma kwotę 7.000 zł, bowiem komornik z kwoty uzyskanej z egzekucji w pierwszej kolejności zaspokoi koszty egzekucyjne w kwocie 3.000 zł (1 grupa), następnie wierzytelność zabezpieczoną zastawem w kwocie 10.000 zł (5 grupa), a pozostała kwota zostanie przekazana wierzycielowi egzekwującemu (20.000 zł - 3.000 zł - 10.000 zł). |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.)
|