Sporo firm jest prowadzonych przez osoby fizyczne pozostające w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej. Zawierając umowę z taką osobą warto zadbać o zgodę małżonka dłużnika na zaciągnięcie przez niego zobowiązania. Pozwoli to uniknąć problemów, gdyby trzeba było w przyszłości odzyskiwać należności za pomocą sądu i komornika.
Zawierając umowy handlowe z osobami pozostającymi w związku małżeńskim mało kto wymaga zgody małżonka kontrahenta na zawarcie umowy. Wyjątki, gdy umowy dotyczące majątku wspólnego wymagają dla swej skuteczności zgody małżonka są nieliczne. Dotyczą zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości, oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków, zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa, dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. W pozostałych przypadkach umowa bez zgody małżonka dłużnika będzie w pełni skuteczna.
Uzyskanie zgody małżonka dłużnika na zaciągnięcie zobowiązania ułatwia wyegzekwowanie ewentualnego długu wynikającego z umowy.
Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka, to wierzyciel będzie mógł wyegzekwować należności z:
1) należących do majątku wspólnego przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa, jeśli zaciągnięte zobowiązanie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
2) majątku osobistego dłużnika,
3) wybranych składników majątku wspólnego: wynagrodzenia za pracę dłużnika (ale już nie z wynagrodzenia za pracę jego małżonka), dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, korzyści uzyskanych z przysługujących dłużnikowi praw autorskich, pokrewnych, własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.
Jeśli wierzyciel uzyskał zgodę małżonka dłużnika na zaciągnięcie zobowiązania, to wierzyciel będzie mógł prowadzić egzekucję z całego majątku wspólnego małżonków, a nie tylko z niektórych, wskazanych wcześniej składników tego majątku.
Uzyskanie zgody małżonka kontrahenta na zaciągnięcie zobowiązania pozwala w razie problemów wyegzekwować należność nie tylko z majątku osobistego dłużnika, ale też z całego majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka. Nie daje natomiast możliwości sięgnięcia do majątku osobistego małżonka dłużnika. Aby dodatkowo zabezpieczyć się na wypadek niewywiązania się kontrahenta z umowy, warto uzyskać poręczenie jego małżonka. Wówczas możliwe będzie prowadzenie egzekucji również z majątku osobistego małżonka dłużnika. Trzeba będzie w tym celu złożyć w sądzie pozew przeciw poręczycielowi. Można od razu w jednym pozwie żądać zapłaty zarówno od dłużnika głównego, jak i od poręczyciela.
Jeśli wierzyciel zawarł umowę z Janem Nowakiem, to o zapłatę w razie niewywiązania się z umowy wierzyciel może pozwać do sądu Jana Nowaka i przeciw niemu sąd wyda wyrok lub nakaz zapłaty. Gdyby wierzyciel zadbał o to, żeby na zaciągnięcie umowy przez Jana Nowaka zgodziła się żona Jana Nowaka, mógłby to wykorzystać na etapie składania wniosku o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu (wyrokowi, nakazowi zapłaty). Wniosek o klauzulę wykonalności składa się do sądu, gdy tytuł egzekucyjny jest już prawomocny. W klauzuli sąd stwierdza, że tytuł egzekucyjny może być podstawą do skierowania sprawy do komornika. Dzięki dysponowaniu zgodą małżonka dłużnika na zaciągnięcie zobowiązania, można złożyć wniosek o nadanie klauzuli wykonalności nie tylko przeciw dłużnikowi, ale i przeciw małżonkowi dłużnika.
Ze składaniem w sądzie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności na małżonka dłużnika wiąże się problem udowodnienia, że małżonek dłużnika wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania. Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Wynika to z art. 787 Kodeksu postępowania cywilnego.
Aby nie mieć problemów z uzyskaniem klauzuli wykonalności na małżonka dłużnika, warto zadbać o to, żeby zgoda na zaciągnięcie zobowiązania miała formę pisemną. Wystarczająca będzie np. podpisana przez małżonka kontrahenta adnotacja na umowie "wyrażam zgodę na zawarcie niniejszej umowy". Zacytowany przepis nie wymaga, aby sama zgoda miała formę pisemną, wymaga jedynie, aby do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przedłożyć "dokument urzędowy lub prywatny" dowodzący faktu udzielenia zgody. Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 20 lutego 2013 r., sygn. akt I Acz 181/13: "dokument ma dowodzić faktu udzielenia zgody, ale zgoda nie musi przybrać formy dokumentu". W praktyce najlepszym rozwiązaniem jest zgoda na piśmie.
Jeśli nie ma możliwości wykazania dokumentem, że umowę mającą związek z przedsiębiorstwem dłużnika zawarto za zgodą małżonka dłużnika, warto skorzystać z innego rozwiązania. Możliwe jest uzyskanie klauzuli wykonalności na małżonka dłużnika, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków. Pozwoli to komornikowi na prowadzenie egzekucji ze składników majątku przedsiębiorstwa, które wchodzi do majątku wspólnego małżonków. Nie pozwoli natomiast na prowadzenie egzekucji z innych składników majątku wspólnego. Aby taką klauzulę wykonalności uzyskać, należy wykazać dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa (art. 7871 K.p.c.).
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 25.02.1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.)
Ustawa z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
