Facebook
Bilans 2023

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  BILANS 2022  »  Koszty i przychody na przełomie roku  »   Zasada memoriału
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Zasada memoriału

Zeszyty Metodyczne Rachunkowości

1. Na czym polega zasada memoriału?

Zasada memoriału określona została w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. W świetle tego przepisu, w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Oznacza to obowiązek ujęcia w księgach rachunkowych, a na ich podstawie w sprawozdaniu finansowym, wszystkich zdarzeń gospodarczych, jakie wystąpiły w danym roku obrotowym, bez względu na to, czy zostały one zafakturowane oraz czy zostały zapłacone. Jeżeli przykładowo sprzedaż towarów nastąpiła w październiku, a zapłata, zgodnie z umową sprzedaży, nastąpi dopiero w przyszłym roku obrotowym, to przychody ze sprzedaży jednostka ujmie w przychodach października (w miesiącu, w którym ta sprzedaż wystąpiła). Dotyczy to również ujmowania kosztów. Przykładem mogą być koszty dotyczące wynagrodzenia za pracę wykonaną w marcu. Wynagrodzenia te będą kosztami marca nawet w sytuacji, gdy zostaną wypłacone w kolejnych miesiącach. Zasada memoriału ma zatem na celu wykazanie realnych kosztów i przychodów danego okresu sprawozdawczego.

Więcej przeczytasz w Na temat nadrzędnych zasad rachunkowości można przeczytać w Przewodniku Księgowego on-line na www.przewodnikksiegowego.gofin.pl

Odnoszenie w księgach rachunkowych zdarzeń do okresu, w którym one wystąpiły wynika ponadto z art. 20 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Przepis ten mówi, że do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić wszystkie zdarzenia, które nastąpiły w tym okresie sprawozdawczym. Przy czym okresem sprawozdawczym jest rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Okresem sprawozdawczym może być również miesiąc lub kwartał. Zasadę memoriału stosuje się zatem zarówno w odniesieniu do roku obrotowego, jak i innego okresu sprawozdawczego, jaki ustalony jest w jednostce.

Warto pamiętać, że w celu stosowania zasady memoriału, ustawa o rachunkowości w art. 20 ust. 4 pozwala - w przypadku uzasadnionego braku możliwości uzyskania zewnętrznych obcych dowodów źródłowych - na udokumentowanie operacji gospodarczych za pomocą księgowych dowodów zastępczych, sporządzonych przez osoby dokonujące tych operacji. Nie może to jednak dotyczyć operacji gospodarczych, których przedmiotem są zakupy opodatkowane VAT oraz skup metali nieżelaznych od ludności. Ponadto termin sporządzenia sprawozdania finansowego, który upływa po 3 miesiącach od dnia bilansowego, również pomaga stosować zasadę memoriału. Okres trzech miesięcy, jest to bowiem czas m.in. na skompletowanie dokumentów potwierdzających operacje gospodarcze, które miały miejsce w danym roku obrotowym.

2. Przykłady ujmowania zdarzeń gospodarczych zgodnie z zasadą memoriału

Stosowanie zasady memoriału na przełomie roku obrotowego

Generalnie zasada memoriału odnosi się do roku obrotowego. Przypominamy, iż rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę. Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to może księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy (por. art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości).

Przykłady ujmowania zdarzeń występujących na przełomie roku w księgach rachunkowych,
zgodnie z zasadą memoriału
1. Ujęcie w księgach grudnia bieżącego roku wynagrodzeń należnych pracownikom za ten miesiąc, mimo że będą wypłacone w styczniu następnego roku.
2. Ujęcie w księgach roku bieżącego niezapłaconych odsetek przypadających na ten rok, których termin zapłaty jeszcze nie zapadł.
3. Ujęcie w księgach grudnia bieżącego roku wartości usług obcych wykonanych na rzecz jednostki, które będą zafakturowane w styczniu następnego roku.
4. Ujęcie w księgach grudnia bieżącego roku przychodów ze sprzedaży towarów i usług, za które klient zapłaci w styczniu następnego roku.
5. Ujęcie w księgach bieżącego roku przychodów ze sprzedaży towarów i usług wraz z uwzględnieniem korekt wystawionych w następnym roku obrotowym (dotyczy korekt z tytułu np. zwrotu towaru, udzielonej bonifikaty, popełnionych błędów).
6. Ujęcie w księgach bieżącego roku przychodów z tytułu odsetek od lokat terminowych, których termin likwidacji przypada np. na styczeń następnego roku obrotowego, a które dotyczą roku bieżącego.

Jeżeli kontrahent nie wystawił jeszcze faktur dotyczących danych operacji gospodarczych, a jednostka wie, jakie są to zdarzenia to, w myśl zasady memoriału, również powinna je ująć w roku obrotowym, którego one dotyczą (są to tzw. operacje nienotyfikowane).

Jednostka, chcąc ująć dane zdarzenia w księgach rachunkowych roku obrotowego zgodnie z zasadą memoriału, może ustalać wartości szacunkowe (przybliżone) tych zdarzeń. Może to dotyczyć np. utraty wartości określonych aktywów, czy rezerw z tytułu napraw gwarancyjnych. W takiej sytuacji jednostka powinna uwzględnić zasadę ostrożności (por. art. 7 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Ponadto w księgach rachunkowych, a tym samym w sprawozdaniu finansowym, w myśl zasady memoriału, należy ująć skutki zdarzeń, jakie nastąpiły po dniu bilansowym (czyli w następnym roku obrotowym), które dostarczają dowodów na istnienie określonego stanu na dzień bilansowy. Wśród zdarzeń tych można wymienić:

  • otrzymanie po dniu bilansowym informacji o tym, że dłużnik jednostki został postawiony w stan upadłości, co powoduje, że należności od tego kontrahenta ustalone na dzień bilansowy stają się wątpliwe do otrzymania,
     
  • otrzymanie po dniu bilansowym informacji o niekorzystnym dla jednostki rozstrzygnięciu przez sąd sporu, co powoduje, że jednostka zostaje obciążona zobowiązaniem, które nie zostało na dzień bilansowy ujęte w księgach rachunkowych,
     
  • otrzymanie po dniu bilansowym decyzji wydanej przez urząd skarbowy, dotyczącej zapłaty zaległego podatku za lata ubiegłe wraz z odsetkami.

Jednostka ujmując skutki otrzymanych po dniu bilansowym informacji musi jednak pamiętać o obowiązujących ją terminach dotyczących zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz sporządzenia i zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Z ustawy o rachunkowości wynika bowiem, że księgi rachunkowe zamyka się nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego oraz, że kierownik jednostki zapewnia sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawia je właściwym organom, zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy. Co więcej, roczne sprawozdanie finansowe jednostki podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego (por. art. 12 ust. 2, art. 52 ust. 1 i art. 53 ust. 1 ww. ustawy).

Jeżeli informacje o zdarzeniach dostarczających dowodów na istnienie określonego stanu na dzień bilansowy jednostka otrzyma po dniu bilansowym, ale jeszcze przed sporządzeniem sprawozdania finansowego, to skutki tych zdarzeń ujmie w księgach roku, za który będzie to sprawozdanie sporządzała. Natomiast w sytuacji, gdy takie informacje otrzyma już po sporządzeniu sprawozdania, ale przed jego zatwierdzeniem, to, jeśli kwoty które ma ująć w księgach są dla jednostki istotne, powinna zaewidencjonować je w księgach roku, za który sporządziła to sprawozdanie i odpowiednio je zmienić, a w sytuacji gdy sprawozdanie było badane - powiadomić o tym fakcie biegłego rewidenta, który to sprawozdanie bada lub zbadał (por. art. 54 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Jeśli jednak kwoty te nie są dla jednostki istotne lub sprawozdanie jest już zatwierdzone, to w takiej sytuacji wszelkie skutki otrzymanych po dniu bilansowym informacji jednostka ujmuje na bieżąco, czyli w roku ich otrzymania.

Przykład

I. Założenia:

  1. Spółka 20 marca 200X+1 r. sporządziła sprawozdanie finansowe za 200X r. W sprawozdaniu tym wykazała rezerwę na przewidywane skutki toczącego się postępowania sądowego w wysokości: 15.000 zł.
     
  2. W wyniku rozstrzygnięcia sprawy sądowej, 26 marca 200X+1 r. spółka została zobowiązana do zapłaty spornej kwoty wraz z odsetkami w wysokości: 42.000 zł (w tym odsetki dotyczące 200X+1 r., w kwocie: 2.000 zł). W oparciu o wyrok sądu spółka wprowadziła do ewidencji księgowej 200X r. dodatkową rezerwę w kwocie: 25.000 zł (tj. 40.000 zł - 15.000 zł), bowiem kwota ta była dla niej istotna (bez odsetek dotyczących 200X+1 r.).
     
  3. Spółka poprawiła sporządzone sprawozdanie finansowe.

II. Dekretacja:

Opis operacji Kwota Konto
Wn Ma
1. PK - wprowadzenie do ksiąg rachunkowych 200X r. dodatkowej rezerwy 25.000 zł 76-1 83

III. Księgowania:

Przykłady ujmowania zdarzeń gospodarczych zgodnie z zasadą memoriału

Przykład

I. Założenia:

  1. W kwietniu 200X r. spółka założyła lokatę terminową na okres 1 roku w kwocie: 50.000 zł. Termin likwidacji lokaty przypada na koniec kwietnia 200X+1 r.
     
  2. Dniem bilansowym w spółce jest 31 maja 200X r. Na dzień bilansowy jednostka ustaliła wartość nieotrzymanych odsetek przypadających na bieżący rok obrotowy w wysokości: 83 zł.

II. Dekretacja:

Opis operacji Kwota Konto
Wn Ma
1. WB - założenie lokaty na 1 rok 50.000 zł 13-5/1 13-0
2. PK - ujęcie na dzień bilansowy odsetek od lokaty (naliczonych, lecz nieotrzymanych) 83 zł 65 75-0

III. Księgowania:

Przykłady ujmowania zdarzeń gospodarczych zgodnie z zasadą memoriału

Zasada memoriału odnosząca się do miesiąca

Zasadę memoriału należy również stosować do innego niż rok okresu sprawozdawczego. Należy bowiem pamiętać, że w myśl art. 20 ust. 1 ustawy o rachunkowości, do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego wprowadza się wszystkie zdarzenia, które nastąpiły w tym okresie sprawozdawczym (w miesiącu, kwartale, czy w roku). Najczęściej jednostki przyjmują za okres sprawozdawczy miesiąc, ze względu m.in. na comiesięczne ustalanie zaliczek na podatek dochodowy, rozliczanie VAT, sporządzanie sprawozdań statystycznych i innych, a także dlatego, że z ustawy o rachunkowości wynika obowiązek sporządzania zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej przynajmniej za poszczególne okresy sprawozdawcze, nie rzadziej jednak niż na koniec miesiąca (por. art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy o rachunkowości).

Jeżeli zatem w jednostce okresem sprawozdawczym jest miesiąc, to należy w danym miesiącu ujmować te zdarzenia, które w nim wystąpiły. Trzeba mieć jednak na uwadze, że w przypadku otrzymania informacji o zdarzeniu, które miało miejsce w danym miesiącu, już po zamknięciu ksiąg rachunkowych tego miesiąca, zdarzenie to wprowadza się do ksiąg rachunkowych w miesiącu otrzymania tej informacji.

Przykład

I. Założenia:

  1. W kwietniu 200X r. jednostka otrzymała fakturę na kwotę: 35.000 zł (plus VAT: 8.050 zł, podlegający odliczeniu w kwietniu 200X r.), wystawioną w tym samym miesiącu, która dotyczyła usług wykonanych dla jednostki w marcu 200X r.
     
  2. Księgi rachunkowe marca 200X r. nie zostały jeszcze zamknięte, zatem jednostka zaksięgowała fakturę w księgach tego miesiąca. Ewidencję kosztów podstawowej działalności operacyjnej jednostka prowadzi wyłącznie na kontach zespołu 4.

II. Dekretacja:

Opis operacji Kwota Konto
Wn Ma
1. Faktura dokumentująca zakup usług (zapis w księgach marca 200X r.):       
   a) wartość netto 35.000 zł 40-2 30
   b) VAT naliczony do odliczenia w następnym miesiącu 8.050 zł 22-1 30
   c) wartość brutto 43.050 zł 30 21

III. Księgowania:

Przykłady ujmowania zdarzeń gospodarczych zgodnie z zasadą memoriału

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Koszty i przychody na przełomie roku - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.